Xây dựng đội ngũ cán bộ cấp chiến lược ở Việt Nam nhằm đáp ứng yêu cầu đặt ra trong bối cảnh hiện nay

 Mỗi cá nhân trong xã hội đều đảm nhiệm một vai trò nhất định và đặc biệt là đội ngũ cán bộ cấp chiến lược, họ có sức ảnh hưởng lớn, là nhân tố quan trọng của Nhà nước và xã hội. Tuy nhiên, do đội ngũ cán bộ cấp chiến lược là nhóm thành viên xã hội có tầm nhìn chiến lược, khả năng lãnh đạo và hệ tư tưởng vững vàng hơn nên hoạt động của họ có tác động sâu rộng đối với đời sống chính trị, xã hội. Vì vậy, họ cũng chịu trách nhiệm xã hội lớn hơn với những cá nhân, cán bộ khác. Trách nhiệm xã hội của đội ngũ cán bộ cấp chiến lược không tự áp đặt mà do các thuộc tính xã hội và vai trò lãnh đạo của họ quyết định. Đặc biệt, ngày nay khi các chức năng lãnh đạo, quản lý vĩ mô ngày càng quan trọng, việc làm rõ hơn nữa trách nhiệm xã hội của đội ngũ cán bộ cấp chiến lược, đồng thời, xây dựng, lựa chọn, trọng dụng cán bộ cấp chiến lược là một đòi hỏi tất yếu đối với sự phát triển của đất nước và thời đại.

Từ khóa: Xây dựng, cán bộ, cấp chiến lược, yêu cầu, Việt Nam.

1. Đặt vấn đề

Đội ngũ cán bộ cấp chiến lược đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển bền vững đất nước. Họ không chỉ là những người có khả năng tư duy và hoạch định chiến lược vượt bậc mà còn có trách nhiệm lãnh đạo, quản lý hiệu quả các lĩnh vực kinh tế, chính trị và xã hội quan trọng. Cán bộ cấp chiến lược là những người có tầm nhìn xa, khả năng giải quyết các vấn đề phức tạp và ra quyết định mang tính định hướng quốc gia. Vì vậy, xây dựng và phát triển cán bộ cấp chiến lược là nhiệm vụ cốt lõi của Đảng và Nhà nước. Quá trình này đòi hỏi khắt khe từ công tác phát hiện, tuyển chọn, đào tạo và phải có những đánh giá, phân tích sâu sắc các tiêu chí như thành tích lãnh đạo, năng lực quản lý và khả năng thích ứng với môi trường quốc tế.

Để bảo đảm công tác xây dựng được thuận lợi thì các ban, ngành liên quan cần phối hợp, rà soát cán bộ từ rất sớm,“đốt đuốc đi tìm người tài” nhằm không bỏ sót những cán bộ có năng lực ngay từ cấp cơ sở nhằm lựa chọn đúng những cá nhân có tài năng xuất sắc, làm cán bộ nguồn cơ sở và cán bộ cấp chiến lược sau này. Bên cạnh đó, cần xây dựng cơ chế trọng dụng và phát huy năng lực của cán bộ cấp chiến lược thông qua việc bố trí họ vào các vị trí phù hợp với năng lực và trách nhiệm của họ, đồng thời, cung cấp các chương trình bồi dưỡng liên tục để nâng cao kỹ năng lãnh đạo và quản lý. Chỉ khi đó, đội ngũ cán bộ cấp chiến lược mới có thể phát huy tối đa vai trò của mình trong việc định hướng và thúc đẩy sự phát triển quốc gia trong bối cảnh hiện nay.

2. Yêu cầu công tác cán bộ cấp chiến lược tại Việt Nam hiện nay

Cán bộ là nhân tố quyết định sự thành bại của sự nghiệp cách mạng như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng khẳng định: “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc”. “Cán bộ cấp chiến lược là tầng lớp “tinh hoa” của đất nước, những người ở tầm cao trí tuệ, có đủ phẩm chất, năng lực và uy tín để điều hành đất nước phát triển”. Cán bộ cấp chiến lược là cán bộ có bản lĩnh chính trị, kiên định chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, mục tiêu, lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, có tư duy đổi mới, có khả năng hoạch định đường lối, chính sách và lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện thắng lợi nhiệm vụ tầm chiến lược của sự nghiệp cách mạng. Vì vậy, công tác cán bộ là khâu “then chốt” của công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị cho nên xây dựng đội ngũ cán bộ, đặc biệt là xây dựng đội ngũ cán bộ cấp chiến lược là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu, là công việc hệ trọng của Đảng. Trong quá trình xây dựng đội ngũ cán bộ cần phải được tiến hành thường xuyên, liên tục, thận trọng, tỉ mỉ, khoa học, chặt chẽ và hiệu quả. Theo đó:

Thứ nhất, xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là đội ngũ cán bộ cấp chiến lược xuất phát từ thực tiễn của đất nước.

Thời gian qua, công tác cán bộ đã đạt được những kết quả khá quan trọng, Đảng đã ban hành nhiều nghị quyết, quy định về xây dựng đội ngũ cán bộ cấp chiến lược. Trong Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 19/5/2018 của Hội nghị Trung ương 7 (khóa XII) về tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược, đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ, vấn đề xây dựng đội ngũ cán bộ cấp chiến lược được đề cập trực tiếp với nhiều nội dung quan trọng và giải pháp tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ cấp chiến lược ngang tầm nhiệm vụ là một trong 8 nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm, chủ yếu của toàn bộ công tác xây dựng đội ngũ cán bộ.

Ngày 02/01/2020, Bộ Chính trị ban hành Quy định số 214-QĐ/TW quy định khung tiêu chuẩn chức danh, tiêu chí đánh giá cán bộ thuộc diện Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý thay thế Quy định số 90-QĐ/TW ngày 04/8/2017 của Bộ Chính trị, quy định tiêu chuẩn chức danh, tiêu chí đánh giá cán bộ thuộc diện Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý với nhiều điểm bổ sung quan trọng.

Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 19/5/2018 của Hội nghị Trung ương 7 (khóa XII) về tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược, đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ đã đánh giá: công tác cán bộ đã bám sát các quan điểm, nguyên tắc của Đảng, ngày càng đi vào nền nếp và đạt được những kết quả quan trọng. Đã ban hành nhiều nghị quyết, kết luận, chỉ thị và sửa đổi, bổ sung nhiều quy định, quy chế để tổ chức thực hiện. Các quy trình công tác cán bộ ngày càng chặt chẽ, đồng bộ, công khai, minh bạch, khoa học và dân chủ hơn.

Công tác đào tạo, bồi dưỡng và cập nhật kiến thức mới được quan tâm, từng bước gắn với chức danh, với quy hoạch và sử dụng cán bộ. Chủ trương luân chuyển kết hợp với bố trí một số chức danh lãnh đạo không là người địa phương đạt được kết quả bước đầu. Công tác kiểm tra, giám sát, bảo vệ chính trị nội bộ được quan tâm thực hiện có hiệu quả hơn; kỷ cương, kỷ luật được tăng cường. Việc xử lý kịp thời, nghiêm minh một số tổ chức, cá nhân vi phạm đã góp phần cảnh tỉnh, cảnh báo, răn đe và ngăn chặn tiêu cực, làm trong sạch một bước đội ngũ cán bộ, củng cố niềm tin của cán bộ, đảng viên và Nhân dân đối với Đảng, Nhà nước. Đại hội XIII của Đảng khẳng định: công tác cán bộ là “then chốt của then chốt” có nhiều đổi mới, đạt một số kết quả quan trọng.

Tuy nhiên, nhìn tổng thể, đội ngũ cán bộ đông nhưng chưa mạnh; thiếu những cán bộ lãnh đạo, quản lý giỏi, nhà khoa học và chuyên gia đầu ngành trên nhiều lĩnh vực. Năng lực của đội ngũ cán bộ chưa đồng đều, có mặt còn hạn chế, yếu kém; nhiều cán bộ, trong đó có cả cán bộ cấp cao thiếu tính chuyên nghiệp, làm việc không đúng chuyên môn, sở trường; trình độ ngoại ngữ, kỹ năng giao tiếp và khả năng làm việc trong môi trường quốc tế còn nhiều hạn chế. Một số cán bộ lãnh đạo, quản lý, trong đó có cả cán bộ cấp chiến lược thiếu gương mẫu, uy tín thấp, năng lực, phẩm chất chưa ngang tầm nhiệm vụ, quan liêu, xa dân, cá nhân chủ nghĩa, vướng vào tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, lợi ích nhóm.

Việc thể chế hóa, cụ thể hóa chủ trương của Đảng về một số nội dung trong công tác cán bộ còn chậm, còn một số nội dung chưa thống nhất giữa pháp luật của Nhà nước với quy định của Đảng. Đánh giá cán bộ vẫn là khâu yếu, mặc dù đã có nhiều đổi mới nhưng vẫn còn không ít trường hợp chưa phản ánh đúng thực chất.

Thứ hai, xây dựng đội ngũ cán bộ cấp chiến lược là nhân tố có ý nghĩa quyết định thành công sự nghiệp xây dựng, phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc.

Xây dựng đội ngũ cán bộ cấp chiến lược đóng vai trò quan trọng bảo đảm sự thành công của sự nghiệp cách mạng, của xây dựng, phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc. Đội ngũ cán bộ cấp chiến lược không chỉ cần có năng lực lãnh đạo và quản lý, quản trị giỏi mà còn phải có tư duy chiến lược, đạo đức nghề nghiệp và khả năng đáp ứng sự thay đổi nhanh chóng của thời đại. Xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là đội ngũ cán bộ cấp chiến lược, đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ, gắn bó mật thiết với Nhân dân là những nhân tố có ý nghĩa quyết định thành công sự nghiệp xây dựng, phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc.

Thứ ba, xây dựng đội ngũ cán bộ cấp chiến lược là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu, là công việc hệ trọng của Đảng, phải được tiến hành thường xuyên, thận trọng, khoa học, chặt chẽ và hiệu quả.

Cán bộ cấp chiến lược phải là những cá nhân có trình độ chuyên môn cao, tầm nhìn chiến lược và khả năng ra quyết định trong những tình huống phức tạp và nhiều áp lực. Họ không chỉ cần am hiểu sâu sắc về các lĩnh vực chính trị, kinh tế và xã hội mà còn phải có khả năng dự báo, phân tích và quản lý các xu hướng phát triển toàn cầu để có thể đưa ra các chính sách phù hợp với thực tiễn đất nước, đồng thời thích ứng với những thách thức từ môi trường quốc tế. Điều này yêu cầu đội ngũ cán bộ cấp chiến lược không chỉ dừng lại ở việc lãnh đạo các cơ quan, tổ chức trong nước mà còn có khả năng tham gia vào các diễn đàn quốc tế, bảo vệ lợi ích quốc gia trên trường quốc tế. Sự quan trọng của cán bộ cấp chiến lược còn nằm ở vai trò kết nối giữa các cấp lãnh đạo và Nhân dân. Họ là những người bảo đảm sự thông suốt trong việc truyền tải các chính sách của Đảng và Nhà nước đến cơ sở, đồng thời nắm bắt và phản ánh kịp thời những nguyện vọng, khó khăn từ các tầng lớp nhân dân.

Đảng cần đặt ra các tiêu chuẩn cụ thể, rõ ràng cho đội ngũ cán bộ, đồng thời không ngừng nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng để cán bộ có đủ năng lực đáp ứng yêu cầu trong thời kỳ mới. Hơn nữa, các phương thức lựa chọn và đánh giá phải được thực hiện chặt chẽ và hiệu quả nhằm xây dựng được đội ngũ lãnh đạo có tầm nhìn chiến lược, vĩ mô, đạo đức và bản lĩnh chính trị vững vàng, góp phần vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế.

Thứ tư, xây dựng đội ngũ cán bộ cấp chiến lược có phẩm chất, năng lực, uy tín, đáp ứng yêu cầu trong thời kỳ mới.

Việc nghiên cứu xây dựng đội ngũ cán bộ cấp chiến lược không chỉ dừng lại ở thế hệ lãnh đạo hiện tại mà còn cần chú trọng đến các lớp cán bộ kế thừa, bảo đảm họ có đủ năng lực để tiếp quản và dẫn dắt đất nước trong tương lai. Bảo đảm sự chuyển tiếp liên tục, vững vàng giữa các thế hệ, đủ sức lãnh đạo đưa nước ta trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại vào năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 trở thành nước công nghiệp hiện đại, theo định hướng xã hội chủ nghĩa, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, ngày càng phồn vinh, hạnh phúc. Đại hội XIII của Đảng tiếp tục khẳng định, tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ, bảo đảm sự chuyển tiếp liên tục, vững vàng giữa các thế hệ cán bộ. Đây là vấn đề đặc biệt quan trọng trong bối cảnh hiện nay khi nhiều vị trí lãnh đạo quan trọng sẽ chuyển giao trong những năm tới, vì thế tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược sẽ có một đội ngũ lãnh đạo kế cận vững mạnh, bảo đảm sự phát triển liên tục, bền vững của đất nước.

2. Thực tiễn công tác xây dựng cán bộ cấp chiến lược

(1) Việt Nam đã đẩy mạnh phát triển giáo dục, xây dựng thế hệ trí thức dồi dào từ đó làm căn cứ để lựa chọn những cá nhân có thành tích xuất sắc nuôi dưỡng những mầm cán bộ cấp chiến lược.

Việt Nam đã đẩy mạnh phát triển giáo dục, xây dựng một thế hệ trí thức dồi dào, coi đây là nền tảng vững chắc cho việc lựa chọn và bồi dưỡng những cá nhân có thành tích xuất sắc để nuôi dưỡng đội ngũ cán bộ cấp chiến lược. Nhận thức rõ vai trò quan trọng của giáo dục đối với sự phát triển bền vững của đất nước, Đảng và Nhà nước đã đề ra nhiều chính sách đổi mới trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo, tập trung vào việc nâng cao chất lượng giáo dục ở mọi cấp bậc, từ phổ thông đến đại học và sau đại học. Hệ thống giáo dục không chỉ chú trọng đến việc truyền đạt kiến thức mà còn khuyến khích sáng tạo, phát triển tư duy phản biện và kỹ năng lãnh đạo cho thế hệ trẻ. Thông qua quá trình cải cách giáo dục, nhiều cá nhân xuất sắc đã được phát hiện và bồi dưỡng, trở thành những nhân tố tiềm năng cho đội ngũ cán bộ cấp chiến lược tương lai.

Việc tập trung vào phát triển năng lực cá nhân thông qua học tập, nghiên cứu khoa học và tham gia các chương trình đào tạo chuyên sâu đã giúp hình thành một thế hệ trí thức với tầm nhìn, năng lực và bản lĩnh chính trị vững vàng. Đây chính là mầm cán bộ cấp chiến lược, những người có khả năng đảm nhận các vị trí lãnh đạo, đưa ra những quyết sách quan trọng để dẫn dắt đất nước trong bối cảnh hội nhập quốc tế và sự thay đổi nhanh chóng của thế giới. Việc nuôi dưỡng đội ngũ cán bộ cấp chiến lược không chỉ dừng lại ở việc lựa chọn những cá nhân có thành tích xuất sắc mà còn đòi hỏi một quá trình bồi dưỡng lâu dài.

Nhà nước đã tập trung xây dựng các chương trình đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng lãnh đạo, quản lý và kiến thức chuyên môn, đồng thời tạo điều kiện cho các tài năng trẻ được tiếp cận với môi trường học tập và làm việc tiên tiến cả trong và ngoài nước. Đây là bước chuẩn bị kỹ lưỡng cho những cá nhân ưu tú, giúp họ không chỉ phát huy năng lực mà còn đóng góp hiệu quả vào sự phát triển của đất nước trong tương lai.

Quy mô đào tạo tiến sỹ bắt đầu tăng mạnh ở tất cả các khối ngành so với năm 2023. Tăng mạnh nhất là khối ngành: toán và thống kê, máy tính và công nghệ thông tin, công nghệ kỹ thuật, kỹ thuật, sản xuất và chế biến, kiến trúc và xây dựng,… tăng 637 nghiên cứu sinh với tỷ lệ tăng 33,32% so với năm 2023. Khối ngành khoa học sự sống, khoa học tự nhiên tăng 390 nghiên cứu sinh với tỷ lệ tăng 57,52%; khối ngành đào tạo giáo viên tăng 350 nghiên cứu sinh với tỷ lệ tăng 51,32%1…

(2) Việt Nam đã xây dựng được chính sách giới thiệu cán bộ, cán bộ cấp chiến lược.

Việc đẩy mạnh giới thiệu cán bộ cấp chiến lược theo Quy định số 80-QĐ/TW ngày 18/8/2022 của Bộ Chính trị về phân cấp quản lý cán bộ và bổ nhiệm, giới thiệu cán bộ ứng cử là một bước đi quan trọng nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, bảo đảm tính minh bạch, khách quan và phù hợp với yêu cầu phát triển đất nước trong giai đoạn mới. Quy định số 80-QĐ/TW không chỉ đưa ra các tiêu chí cụ thể về phẩm chất, năng lực và đạo đức của cán bộ mà còn nhấn mạnh đến quy trình giới thiệu, đánh giá và bổ nhiệm cán bộ cấp chiến lược một cách khoa học và chặt chẽ. Điều này góp phần bảo đảm rằng, những cá nhân được chọn vào các vị trí quan trọng đều là những người có đủ năng lực chuyên môn, tư duy chiến lược và đạo đức chính trị để lãnh đạo đất nước trong bối cảnh hội nhập và phát triển toàn cầu.

Quá trình giới thiệu cán bộ cấp chiến lược phải tuân thủ nguyên tắc tập trung dân chủ, bảo đảm sự tham gia của các cấp ủy, tổ chức đảng, cơ quan chức năng và cả các cán bộ đương nhiệm. Điều này giúp hạn chế tối đa tình trạng bổ nhiệm không minh bạch, thiên vị hoặc không đúng người, đúng việc. Việc đánh giá cán bộ phải dựa trên thành tích công tác thực tế, quá trình học tập, bồi dưỡng và những đóng góp cụ thể của cán bộ đối với sự phát triển của tổ chức, đơn vị mình. Điều này đòi hỏi không chỉ sự công bằng trong việc đánh giá mà còn phải có những tiêu chí đánh giá phù hợp với yêu cầu chiến lược phát triển quốc gia.

Quy định số 80-QĐ/TW cũng nhấn mạnh đến việc cần có quy hoạch cán bộ dài hạn, bảo đảm rằng đội ngũ cán bộ cấp chiến lược không chỉ đáp ứng yêu cầu trước mắt mà còn có khả năng lãnh đạo, quản lý đất nước trong tương lai. Việc phát hiện, bồi dưỡng và giới thiệu cán bộ cấp chiến lược cần phải dựa trên tầm nhìn dài hạn, chú trọng đến yếu tố kế thừa và phát triển, từ đó tạo ra một đội ngũ lãnh đạo không chỉ có kiến thức chuyên môn sâu rộng mà còn có khả năng thích ứng với những thách thức mới trong môi trường toàn cầu hóa và công nghiệp 4.0.

Đẩy mạnh quá trình giới thiệu cán bộ cấp chiến lược theo Quy định số 80-QĐ/TW cũng đòi hỏi phải chú trọng đến sự đa dạng trong đội ngũ lãnh đạo. Cần khuyến khích sự tham gia của các cán bộ trẻ, có năng lực cũng như bảo đảm sự đại diện của các thành phần xã hội, các vùng miền khác nhau, từ thành thị đến nông thôn, từ đồng bằng đến vùng sâu, vùng xa. Điều này không chỉ góp phần tăng cường sự công bằng trong cơ hội phát triển mà còn giúp Đảng và Nhà nước có cái nhìn toàn diện hơn về các vấn đề trong xã hội, từ đó đưa ra các quyết sách phù hợp với thực tiễn đời sống Nhân dân.

(3) Công tác đào tạo, bồi dưỡng, đặc biệt đối với cán bộ cấp chiến lược đã đạt được một số thành tựu.

Các chương trình đào tạo không chỉ tập trung vào lý thuyết mà còn chú trọng đến thực hành, áp dụng các phương pháp giảng dạy hiện đại như học tập theo dự án, thảo luận nhóm và các tình huống giả lập, giúp học viên có cơ hội rèn luyện kỹ năng lãnh đạo và giải quyết vấn đề thực tiễn. Hệ thống các cơ sở đào tạo cũng đã được xây dựng cải tạo, lắp đặt các trang thiết bị tiên tiến, các viện nghiên cứu chuyên sâu được mở rộng. Đội ngũ giảng viên được nâng cao về trình độ chuyên môn, nhiều giảng viên có trình độ tiến sỹ, thạc sỹ và kinh nghiệm làm việc tại các cơ quan nhà nước hoặc tổ chức quốc tế, từ đó bảo đảm chất lượng giảng dạy.

Hơn nữa, việc tăng cường hợp tác quốc tế cũng đã giúp Việt Nam tiếp cận tri thức mới, phương pháp đào tạo tiên tiến, tạo điều kiện cho cán bộ nâng cao năng lực và kinh nghiệm trong môi trường đa dạng và phong phú, đã phát minh, sáng chế và đưa ra nhiều nghiên cứu giá trị. Về công bố khoa học của Việt Nam trên các tạp chí quốc tế uy tín, theo kết quả tổng hợp từ cơ sở dữ liệu Scopus của Nhà xuất bản Elsevier, trong giai đoạn từ năm 2018 – 2022, Việt Nam có 76.672 công bố, trong đó kể từ năm 2020 đến nay số lượng công bố hằng năm đều đạt trên 18.000 bài2.

Bên cạnh các kết quả đã đạt được, còn một số hạn chế, như: hệ thống đào tạo hiện nay thiếu sự đồng bộ và liên kết chặt chẽ giữa các cấp, các ngành. Nhiều chương trình đào tạo vẫn nặng về lý thuyết, chưa gắn liền với thực tiễn công tác quản lý và lãnh đạo. Sự thiếu hụt này dẫn đến việc một số cán bộ chưa đủ năng lực để đối mặt với những thách thức và yêu cầu mới trong công tác lãnh đạo. Nội dung đào tạo đôi khi chưa kịp thời cập nhật với các xu hướng mới trong quản lý, công nghệ và xã hội, gây ra tình trạng lạc hậu và không phù hợp với thực tiễn. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng cán bộ sau khi đào tạo mà còn làm giảm hiệu quả của các chính sách và quyết định được đưa ra.

Việc đánh giá chất lượng đào tạo và hiệu quả của các chương trình bồi dưỡng cán bộ còn hạn chế. Các tiêu chí đánh giá chưa được xây dựng một cách rõ ràng, dẫn đến khó khăn trong việc xác định chất lượng cán bộ sau khi hoàn thành chương trình đào tạo. Điều này cần phải được cải thiện để bảo đảm các chương trình đào tạo không chỉ dừng lại ở việc cấp chứng chỉ mà còn thực sự trang bị cho cán bộ những kiến thức và kỹ năng thiết yếu để thực hiện nhiệm vụ của mình. Nhiều cán bộ tham gia đào tạo thường thiếu động lực để học tập và phát triển bản thân, một phần do chế độ đãi ngộ và cơ hội thăng tiến chưa thực sự hợp lý khiến họ cảm thấy thiếu động lực do mức độ quan tâm chưa cao.

Nhận thức và ý thức trách nhiệm của một số cấp ủy, tổ chức Đảng, lãnh đạo cơ quan, đơn vị cũng như cán bộ, đảng viên, đặc biệt là những người đứng đầu về vai trò của cán bộ cấp chiến lược vẫn chưa thật sự đầy đủ, sâu sắc và toàn diện. Công tác giáo dục chính trị và tư tưởng chưa được đánh giá đúng mức dẫn đến việc chưa phát huy được tiềm năng và trách nhiệm của đội ngũ cán bộ này.

Một số nội dung trong công tác cán bộ vẫn chậm được đổi mới, dẫn đến việc thiếu các tiêu chí và cơ chế hiệu quả để đánh giá đúng cán bộ cấp chiến lược. Điều này không chỉ cản trở việc tạo động lực, bảo vệ cán bộ mà còn làm giảm sức hút và khả năng trọng dụng nhân tài. Các chính sách liên quan đến cán bộ còn nhiều bất cập, chưa phát huy tối đa tiềm năng của đội ngũ này. Hơn nữa, công tác quản lý cán bộ ở một số nơi, một số thời điểm có dấu hiệu bị buông lỏng, thiếu sự giám sát chặt chẽ. Việc chưa có cơ chế sàng lọc và thay thế kịp thời những cán bộ yếu kém, có uy tín thấp và không đủ sức khỏe càng làm giảm chất lượng và hiệu quả hoạt động của bộ máy lãnh đạo.

Chức năng và nhiệm vụ của các cơ quan tham mưu về tổ chức và cán bộ hiện vẫn còn chồng chéo và chưa được đổi mới kịp thời. Việc xây dựng đội ngũ làm công tác cán bộ chưa được chú trọng đúng mức, dẫn đến năng lực, phẩm chất và uy tín của một số cán bộ cấp chiến lược chưa đáp ứng được yêu cầu và nhiệm vụ đặt ra. Hơn nữa, công tác sơ kết, tổng kết thực tiễn, cũng như nghiên cứu khoa học và phát triển lý luận về cán bộ và công tác cán bộ vẫn chưa được coi trọng, điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng và hiệu quả của hệ thống quản lý cán bộ trong bối cảnh phát triển hiện nay.

3. Định hướng mục tiêu tiếp tục xây dựng đội ngũ cán bộ cấp chiến lược thời gian tới

Trong bối cảnh Việt Nam đang đối mặt với những thách thức to lớn trong công cuộc phát triển kinh tế – xã hội, việc xây dựng đội ngũ cán bộ cấp chiến lược tài, đức vẹn toàn trở thành một yêu cầu cấp thiết và sống còn. Đội ngũ này không chỉ là những người lãnh đạo, quản lý mà còn là những người có khả năng đưa ra quyết định đúng đắn, góp phần tạo ra những chính sách hiệu quả phục vụ lợi ích của Nhân dân. Hướng tới mục tiêu này, cần triển khai các giải pháp đồng bộ, mạnh mẽ nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của đội ngũ cán bộ cấp chiến lược trong thời đại mới.

Một là, tiếp tục thực hiện công tác phát hiện, lựa chọn đội ngũ cán bộ chiến lược có nhiều thành tích nổi bật đã qua đào tạo, bồi dưỡng, luân chuyển, điều động, đề bạt, bổ nhiệm các vị trí quan trọng trong thực tiễn công tác.

Để tiếp tục phát hiện và lựa chọn đội quân ngũ cán bộ chiến lược có nhiều thành tích lũy nổi bật, cần phải xây dựng cơ chế đánh giá khách quan, minh bạch, dựa trên các tiêu chí đánh giá. Cán bộ được lựa chọn không chỉ phải có kiến ​​thức chuyên môn sâu rộng mà còn phải trải qua các chương trình đào tạo, bồi dưỡng và thực tế công tác qua nhiều vị trí khác nhau. Việc luân chuyển, điều động có thể giúp họ tích lũy kinh nghiệm đa dạng, từ đó sẵn sàng đảm nhận các vị trí quan trọng được giao.

Quy trình tổ chức thực hiện cần được công khai, dựa trên năng lực thực sự và tín nhiệm của tập thể nhằm bảo đảm lựa chọn đúng những người có trình độ, năng lực, phẩm chất đạo đức tốt, có tầm nhìn chiến lược và khả năng lãnh đạo hiệu quả trong các nhiệm vụ thực tiễn. Phát hiện, lựa chọn từ nguồn quy hoạch những cán bộ tiêu biểu, xuất sắc đã được đào tạo, bồi dưỡng, rèn luyện theo chức danh, nhất là những người đã được thử thách qua thực tiễn, có thành tích nổi trội, có “sản phẩm” cụ thể, có triển vọng phát triển. Xây dựng kế hoạch cụ thể để luân chuyển, điều động giữ vị trí cấp trưởng, phù hợp với chức danh quy hoạch ở địa bàn khó khăn, lĩnh vực trọng yếu, nơi triển khai mô hình mới để thử thách, rèn luyện, nâng cao bản lĩnh chính trị, nhân sinh quan cách mạng, năng lực lãnh đạo toàn diện của cán bộ.

Hai là, nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng, tổ chức mở các lớp dự nguồn, tăng cường công tác bổ sung kiến thức, nâng cao trình độ, kỹ năng, cập nhật kiến thức mới cho đội ngũ cán bộ cấp chiến lược.

Để nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ cấp chiến lược, cần triển khai đồng bộ các giải pháp toàn diện và thiết thực. Việc tổ chức các lớp đào tạo dự nguồn là rất quan trọng giúp phát hiện và phát triển các cá nhân, cán bộ có tiềm năng lãnh đạo. Chú trọng cập nhật kiến thức mới về kinh tế, quản lý, công nghệ và các kỹ năng mềm như lãnh đạo, giải quyết xung đột và tư duy sáng tạo, đáp ứng yêu cầu trong thời kỳ đổi mới. Đồng thời, công tác bồi dưỡng nên bao gồm cả học tập trong nước và nước ngoài, tạo điều kiện cho cán bộ học hỏi từ các mô hình quản lý tiên tiến.

Các chương trình đào tạo cũng nên được thiết kế linh hoạt, thực tế, phù hợp với tình hình phát triển đất nước và bối cảnh quốc tế, để cán bộ có thể ứng dụng hiệu quả vào thực tiễn. Tổ chức các lớp dự nguồn cán bộ cao cấp để chuẩn bị tốt nguồn nhân sự cho các chức danh cấp chiến lược. Bổ sung kiến thức, nâng cao trình độ mọi mặt; bồi dưỡng toàn diện về kỹ năng; định kỳ cập nhật kiến thức mới theo từng nhóm đối tượng. Xây dựng tiêu chuẩn và có kế hoạch, biện pháp đào tạo, bồi dưỡng, rèn luyện, thử thách đối với cán bộ trẻ, thật sự ưu tú và có cơ cấu hợp lý giữa trung ương với địa phương, giữa các ngành nghề, lĩnh vực trong hệ thống chính trị.

Ba là, nâng cao công tác kiểm tra, giám sát, đánh giá cán bộ cấp chiến lược; đổi mới nâng cao hiệu quả chất lượng rà soát, giới thiệu, đề bạt, bổ sung quy hoạch nhân sự đối với cán bộ cấp chiến lược.

Xây dựng và hoàn thiện hệ thống thể chế để kiểm soát quyền lực trong công tác cán bộ là một yêu cầu cấp thiết, bảo đảm mọi quyền lực đều phải chịu sự giám sát chặt chẽ thông qua các cơ chế rõ ràng với quyền hạn được gắn liền với trách nhiệm cụ thể. Điều này đặc biệt quan trọng đối với những người đứng đầu cấp ủy và các thủ trưởng cơ quan, đơn vị vì họ nắm giữ quyền lực lớn và ảnh hưởng sâu rộng đến hoạt động của tổ chức. Cần thực hiện công khai và minh bạch trong việc quy định tiêu chuẩn, quy trình, thủ tục, cũng như hồ sơ nhân sự. Việc xác minh và xử lý kịp thời, hiệu quả những thông tin phản ánh từ cơ quan, tổ chức, cá nhân và các phương tiện thông tin đại chúng là rất cần thiết.

Đồng thời, công tác kiểm tra, giám sát và thanh tra cần được đẩy mạnh, cả theo định kỳ và đột xuất với sự chú trọng đến công tác cảnh báo, phòng ngừa và xử lý các sai phạm. Cần phải xử lý nghiêm khắc những tổ chức, cá nhân vi phạm kỷ luật của Đảng và pháp luật của Nhà nước, đặc biệt là những hành vi lợi dụng quyền lực để thực hiện những hành động sai trái trong công tác cán bộ hoặc tiếp tay cho chạy chức, chạy quyền. Kiên quyết hủy bỏ và thu hồi những quyết định sai trái liên quan đến công tác cán bộ, đồng thời không có vùng cấm trong việc xử lý các tổ chức, cá nhân sai phạm. Mở rộng dân chủ và phát huy vai trò giám sát của Quốc hội, Hội đồng nhân dân cùng với sự giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị – xã hội, tạo điều kiện cho Nhân dân tham gia tích cực vào quá trình xây dựng đội ngũ cán bộ cấp chiến lược.

Đánh giá chính xác nhân sự được quy hoạch, giới thiệu bầu cử, bổ nhiệm vào các chức danh cấp chiến lược. Kiên quyết không để lọt những người không xứng đáng, những người chạy chức, chạy quyền vào đội ngũ cán bộ cấp chiến lược. Định kỳ rà soát, bổ sung quy hoạch nhân sự và các chức danh lãnh đạo chủ chốt của Đảng, Nhà nước, tổ chức chính trị – xã hội cho các nhiệm kỳ.

Bốn là, xây dựng cán bộ cấp chiến lược chất lượng và hiệu quả cần chú ý đến việc tuyển dụng và phát triển đội ngũ cán bộ có đạo đức cách mạng, lĩnh vực chính trị và năng lực trí tuệ nổi trội, đồng thời bảo đảm số lượng và cơ sở phù hợp với yêu cầu thực tiễn.

Tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ cấp chiến lược chất lượng, có số lượng và cơ cấu hợp lý, thực sự tiêu biểu về đạo đức cách mạng, bản lĩnh chính trị, trí tuệ, trong sáng, gương mẫu về mọi mặt. Vì thế, công việc phát hiện, bồi dưỡng và lựa chọn cán bộ không chỉ dựa vào năng lực cá nhân mà còn cần quan tâm đến việc xây dựng một “hình ảnh” chuẩn mực cho vị trí lãnh đạo cao cấp, bảo đảm họ không chỉ là những người có tầm nhìn chiến lược, kiến ​​thức sâu rộng mà còn là những tấm gương sáng về đạo đức và phong cách làm việc.

4. Kết luận

Trong bối cảnh hiện nay, việc xây dựng đội ngũ cán bộ cấp chiến lược ở Việt Nam trở thành một nhiệm vụ cấp bách và thiết yếu nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước. Đội ngũ cán bộ cấp chiến lược không chỉ cần có trình độ chuyên môn cao mà còn phải có đạo đức trách nhiệm và tinh thần phục vụ Nhân dân. Cần thiết phải xây dựng các cơ chế kiểm soát quyền lực chặt chẽ để ngăn chặn các hành vi tiêu cực, đồng thời tạo điều kiện cho sự tham gia của Nhân dân trong giám sát công tác cán bộ. Đào tạo và bồi dưỡng liên tục cho cán bộ sẽ giúp nâng cao năng lực, đáp ứng được những thách thức mới trong quá trình phát triển. Với sự đồng lòng của Nhân dân, sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, Việt Nam đang từng bước xây dựng được một đội ngũ lãnh đạo vững mạnh góp phần vào sự ổn định và phát triển bền vững của đất nước. Chỉ khi có đội ngũ cán bộ đủ phẩm chất và năng lực, đất nước mới có thể hiện thực hóa những mục tiêu lớn lao trong thời kỳ hội nhập và phát triển.