Lo âu thể hiện qua nhiều khía cạnh như lo phiền, lo buồn, lo nghĩ, lo lắng và nguy hại hơn là tâm thế bất an, tâm can rầu rĩ và thiếu niềm tin tích cực vào cuộc sống, tương lai. Thời nay, một trong những nguồn cơn chủ yếu khiến con người, nhất là giới trẻ lo âu xuất phát từ các nền tảng mạng xã hội.

Một thuật ngữ nổi bật trong năm 2024 được Nhà xuất bản Đại học Oxford (Anh) lựa chọn là “thối não” (brain rot). “Thối não” là từ chỉ trạng thái suy giảm trí tuệ hoặc tinh thần của một người, do hậu quả của việc nghe, xem quá nhiều nội dung tầm thường trên các nền tảng mạng xã hội như TikTok, Facebook, YouTube...

Sở dĩ nhiều người, nhất là người trẻ bị mạng xã hội gây nghiện bởi các thuật toán được thiết kế hết sức tinh vi để hút mắt người dùng. Lướt nhiều, xem nhanh, dùng lâu mạng xã hội khiến đầu óc con người mụ mị, thiếu tỉnh táo, từ đó sinh ra tâm trạng lo âu ngoài mong muốn.

Theo kết quả khảo sát gần đây của Đại học Quốc gia Hà Nội, sinh viên nghiện mạng xã hội đang trở thành “bẫy thời gian” khiến nhiều em trì hoãn việc học để sa đà vào các nội dung giải trí. Trong khi đó, một báo cáo từ Đại học Harvard (Mỹ) năm 2024 cho thấy, sinh viên sử dụng mạng xã hội trong khi học sẽ làm giảm hiệu suất đến 30% do tình trạng “đa nhiệm ảo”.

Một cuốn sách vừa xuất bản năm 2024 được giới phê bình sách đánh giá cao là cuốn “Thế hệ lo âu” (The Anxious Generation) của nhà tâm lý học xã hội người Mỹ Jonathan Haidt. Tác giả cho rằng, tâm trạng lo âu của giới trẻ, nhất là thế hệ Gen Z (sinh từ 1997-2012) do lạm dụng điện thoại thông minh từ quá sớm, trong khi sự bao bọc quá mức của phụ huynh khiến các em thiếu kỹ năng tự chăm sóc, rèn luyện bản thân và đối mặt với thử thách, rủi ro, dễ yếu ớt, sợ hãi khi trưởng thành.

Không ngẫu nhiên mà tỷ phú Bill Gates, một trong những người giàu nhất thế giới đương đại và là người tiên phong góp phần giúp máy tính và internet phổ biến trên toàn cầu, lại là người khuyến cáo các bậc phụ huynh không nên cho trẻ dưới 14 tuổi dùng điện thoại thông minh. Bởi hơn ai hết, ông là người am hiểu tường tận cả mặt lợi ích và những mặt trái, hệ lụy không thể xem thường của loại thiết bị công nghệ này.

Mạng xã hội đã, đang gây ra nhiều vấn đề về sức khỏe tâm thần cho người trẻ đã được khoa học chứng minh từ nhiều năm nay. Chỉ tiếc rằng, thời nay, một mặt do xu hướng mô hình gia đình ít con (mỗi cha mẹ chỉ có 1-2 con) khiến trẻ được nuông chiều thái quá; mặt khác, do sự gắn kết các mối quan hệ xã hội ngày càng lỏng lẻo, thiếu bền chặt, tâm lý “đèn nhà ai nhà nấy rạng”, “ai biết việc người nấy” khiến cho trẻ em càng bị lôi kéo, sa đà, phụ thuộc vào mạng xã hội.

“Trẻ em như búp trên cành”, “Tuổi trẻ là mùa xuân của xã hội”, “Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà”, “Trẻ em hôm nay, thế giới ngày mai”... Đó là những danh ngôn rất hay, rất giàu ý nghĩa. Tuy vậy, búp trên cành có nảy nở tươi xanh hay không; mùa xuân có sinh sôi đẹp đẽ hay không; tương lai của nước nhà có xán lạn hay không; ngày mai có trở nên rạng rỡ hay không... một phần phụ thuộc vào các bậc làm cha mẹ, các thầy cô giáo, các anh chị phụ trách tổ chức đoàn, đội, hội trong việc giáo dục, rèn luyện thanh, thiếu niên và học sinh, sinh viên kiên quyết nói không với nghiện mạng xã hội.

Việc dùng mạng xã hội tưởng là chuyện nhỏ, chuyện cá nhân, nhưng nếu những người có trách nhiệm với thế hệ tương lai của gia đình, dòng họ, quê hương, đất nước vẫn bỏ ngỏ, thờ ơ với vấn đề này thì chúng ta sẽ phải gánh chịu nhiều hệ lụy về một thế hệ lo âu do say sưa “sống ảo”.