KINH NGHIỆM PHÒNG, CHỐNG THAM NHŨNG Ở HOA KỲ
Tham nhũng là
hiện tượng xã hội có tính lịch sử, xuất hiện và tồn tại cùng với xã hội phân
chia thành giai cấp và hình thành nhà nước. Hiện nay, tham nhũng đã trở thành
hiện tượng khá phổ biến, diễn ra ở hầu khắp các nước; là một trong những vấn đề
thu hút sự quan tâm hàng đầu ở tất cả các nước; làm ảnh hưởng đến sự tồn tại,
phát triển cũng như uy tín và vị thế của mỗi quốc gia trên trường quốc tế.
Sau gần 40 năm
thực hiện công cuộc đổi mới, bên cạnh những thành tựu đã đạt được về mọi mặt,
Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều nguy cơ, trong đó có tệ tham nhũng. Cùng
với lãng phí, tham nhũng đang diễn ra nghiêm trọng ở nhiều ngành, nhiều cấp,
nhiều lĩnh vực với phạm vi và tính chất rộng lớn, phức tạp, gây hậu quả xấu về
nhiều mặt, làm giảm sút lòng tin của nhân dân, là một trong những nguy cơ lớn
đe dọa sự tồn vong của Đảng và chế độ ta. Nhận thức rõ nguy cơ của tham nhũng,
Đảng, Nhà nước ta đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách, pháp luật về phòng
chống tham nhũng. Vì vậy, việc nghiên cứu nắm vững những vấn đề cơ bản về
phòng, chống tham nhũng, tham khảo kinh nghiệm
của các nước trên thế giới để đấu tranh ngăn chặn và đẩy lùi nguy cơ tham nhũng ở Việt Nam có ý nghĩa hết sức quan
trọng.
Sau đây, bài viết đề cập đến kinh nghiệm phòng, chống tham nhũng tại Hoa
kỳ
Ở Hoa Kỳ, để
phòng, chống tham nhũng, Nhà nước đã tiến hành xây dựng một cơ chế kiểm soát quyền lực đủ
sức ngăn chặn các hành vi sử dụng quyền lực để tham nhũng. Các cơ chế kiểm soát
quyền lực, như nguyên tắc tổ chức quyền lực nhà nước theo thuyết tam quyền phân
lập để kiềm chế, đối trọng giữa các nhánh quyền lực lập pháp, hành pháp và tư
pháp; cạnh tranh chính trị giữa các đảng đối lập, sự giám sát, phản biện xã hội
của xã hội công dân đối với bộ máy nhà nước, vv.. Với các cơ chế đó, quyền lực
nhà nước luôn bị giới hạn trong khuôn khổ pháp luật, bị giám sát bởi nhiều chủ
thể khác nhau, do đó, tránh được tình trạng lợi dụng quyền lực nhà nước để tham
nhũng.
Để ngăn ngừa nạn
tham nhũng, năm 1962, Quốc hội Hạ viện Hoa Kỳ đã xây dựng các tiêu chuẩn đạo
đức của các ứng cử viên vào các cơ quan nhà nước, kể cả nghị sĩ Quốc hội. Năm
1984, Quốc hội Hoa Kỳ sửa đổi, bổ sung và thông qua luật cải tổ các tiêu chuẩn
đạo đức đã ban hành năm 1978 và xác định rõ hơn quy chuẩn đạo đức riêng của
giới quan chức ở từng ngành lập pháp, hành pháp và tư pháp, cho phép mỗi ngành
này thành lập một cơ quan riêng, chuyên theo đồi đạo đức của giới quan chức ngành.
Pháp luật Hoa Kỳ
quy định cụ thể các hình thức hối lộ, tham nhũng bị xử lý, trong đó có hình
thức trực tiếp đưa vật phẩm hối lộ cho người có chức vụ, quyền hạn và hình thức gián
tiếp như: quà cáp, tiền thưởng, nhuận bút, hoa hồng, thù lao dịch vụ, v.v..
Theo đó, nhằm tránh lạm dụng quà tặng mua chuộc, hối lộ, làm tha hóa giới quan
chức, pháp luật Hoa Kỳ cấm các quan chức liên bang, cũng như các quan chức địa
phương nhận tặng phẩm, chức tước, học hàm, học vị của nước ngoài, kể cả vua
chúa, hoàng tử và nhà nước nếu không được Quốc hội hay cơ quan chủ quản cho
phép.
Hoa Kỳ hiện có
hai cơ quan làm nhiệm vụ chống tham nhũng, trực thuộc Bộ Tư pháp, đó là Phòng
Phòng, chống tham nhũng và Cục điều tra Liên bang. Các công tố viên độc lập có
toàn quyền điều tra và luận tội. Bộ Tư pháp không được phép can thiệp vào công
việc của các công tố viên. Tuy nhiên, Công tố viên phải báo cáo cho Bộ Tư pháp
biết tiến độ và kết quả điều tra của mình đối với các vụ việc tham nhũng./.
