Khát vọng Hồ Chí Minh với sinh viên Việt Nam hiện nay

Xây dựng, phát triển đất nước Việt Nam hòa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh, nhân dân có cuộc sống ấm no, hạnh phúc luôn là khát vọng cháy bỏng của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Muốn thực hiện khát vọng đó, không thể thiếu sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, trong đó có những biện pháp phát huy sức mạnh của lực lượng sinh viên.

Chủ tịch Hồ Chí Minh nói chuyện với học sinh Trường Nghệ thuật Sân khấu Trung ương ở khu văn công Mai Dịch, Hà Nội ngày 25-11-1961.

1. Khát vọng xây dựng và phát triển đất nước của Chủ tịch Hồ Chí Minh

Thứ nhất, khát vọng xây dựng đất nước độc lập, thống nhất nhằm đem lại cho Nhân dân cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc.

Yêu nước, chứng kiến cuộc sống khổ cực của nhân dân, Hồ Chí Minh sớm có ý thức tìm con đường cứu nước giành độc lập cho dân tộc, hạnh phúc cho đồng bào. Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, vấn đề độc lập dân tộc luôn gắn liền với thống nhất đất nước. Tư tưởng này phản ánh rõ quy luật lịch sử hình thành và phát triển của dân tộc Việt Nam. Ngay sau ngày Cách mạng Tháng Tám thành công, thực dân Pháp được sự ủng hộ của nhiều thế lực phản động đã âm mưu tách Nam Bộ ra khỏi Việt Nam hòng cướp nước ta một lần nữa. Kiên quyết chống lại âm mưu ấy, Người nhiều lần khẳng định dân tộc, đất nước Việt Nam không thể chia cắt. Người viết: “Hiện nay việc thống nhất đất nước là một yêu cầu thiết tha nhất của toàn dân Việt Nam”( và “Đồng bào Nam Bộ là dân nước Việt Nam. Sông có thể cạn, núi có thể mòn. Song chân lý đó không bao giờ thay đổi”. Trong mọi hoàn cảnh, độc lập và thống nhất đất nước luôn là nguyên tắc kiên định, bất di, bất dịnh của Người.

Theo Hồ Chí Minh, trong điều kiện nước thuộc địa như Việt Nam thì trước hết phải đấu tranh giành độc lập dân tộc. Nhưng nếu nước độc lập mà dân không được hưởng hạnh phúc, tự do thì độc lập cũng chẳng có nghĩa lý gì. Hạnh phúc, tự do theo quan điểm Hồ Chí Minh là người dân được hưởng đầy đủ đời sống vật chất và tinh thần. Người dân từ chỗ có ăn, có mặc, có chỗ ở, được học hành đến chỗ ăn ngon, mặc đẹp, đời sống sung túc. Người đủ ăn thì khá giàu, người khá giàu thì giàu thêm. Độc lập cho Tổ quốc, tự do, hạnh phúc cho đồng bào là niềm tin mãnh liệt, là khát vọng suốt đời của Chủ tịch Hồ Chí Minh. 

Thứ hai, khát vọng xây dựng đất nước giàu mạnh, sánh vai với các cường quốc năm châu.

Sau khi giành được độc lập, với tinh thần Chính phủ là công bộc của dân, Hồ Chí Minh chỉ rõ Chính phủ phải nhằm vào mục đích giữ nền độc lập, mưu tự do, hạnh phúc cho mọi người, làm cho dân mạnh nước giàu. Người coi việc bảo vệ và xây dựng đất nước đều quan trọng và khó khăn, vì vậy phải huy động sức lực, trí tuệ, của cải của toàn dân tộc; tìm người tài đức trong và ngoài Đảng, trong và ngoài nước, trong chế độ mới và dưới chế độ cũ. Vượt lên trên những định kiến giai cấp đương thời, ngay sau ngày Cách mạng Tháng Tám thành công, Hồ Chí Minh kêu gọi các nhà giàu có mau mau góp vốn lại mở các công ty kinh doanh công nghiệp, nông nghiệp, thương mại, tài chính, giao thông để tích cực tham gia sản xuất, lưu thông buôn bán. Như vậy, làm giàu, sự phân tầng thu nhập giữa các nhóm dân cư bằng năng lực và trí tuệ chân chính là một hiện tượng tích cực của quá trình tiến hóa xã hội. Lời kêu gọi những người giàu có của Hồ Chí Minh trong việc góp vốn, mở các công ty sản xuất - kinh doanh đã có những tác động tích cực đến việc huy động các nguồn lực và tiềm năng to lớn trong nhân dân.

Để dân giàu, nước mạnh, Hồ Chí Minh luôn chủ động tích cực hội nhập kinh tế quốc tế. Tháng 12-1946, trong Lời kêu gọi gửi Liên hiệp quốc, Người đã tuyên bố chính sách mở cửa của Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa: “Nước Việt Nam dành sự tiếp nhận thuận lợi cho đầu tư của các nhà tư bản, nhà kỹ thuật nước ngoài trong tất cả các ngành kỹ nghệ của mình; nước Việt Nam sẵn sàng mở rộng các cảng, sân bay và đường sá giao thông cho việc buôn bán và quá cảnh quốc tế; nước Việt Nam chấp nhận tham gia mọi tổ chức hợp tác kinh tế quốc tế dưới sự lãnh đạo của Liên hiệp quốc…”. Điều này thể hiện tầm nhìn vượt thời đại của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong vấn đề kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại; mở rộng hợp tác quốc tế để phát triển kinh tế - xã hội.

Thứ ba, khát vọng xây dựng một xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.

Trong những năm tháng đi tìm đường cứu nước, Hồ Chí Minh mong ước xây dựng một xã hội mới, dân chủ, công bằng, nhân đạo, văn minh ở Việt Nam, khác hẳn xã hội đầy rẫy áp bức, bất công ở các nước mà Người đã đến. Ngay trong quá trình chuẩn bị cho cuộc đấu tranh giành chính quyền về tay nhân dân, Hồ Chí Minh đã khẳng định bản chất tốt đẹp của Đảng Cộng sản Việt Nam thông qua việc thực hiện chính sách an sinh xã hội. Chương trình Việt Minh nhấn mạnh “cứu tế thất nghiệp cho công nhân”, “xã hội bảo hiểm”, “công nhân già có lương hưu trí”, “cứu tế nông dân trong những năm mất mùa”, “hậu đãi binh lính có công giữ gìn Tổ quốc và phụ cấp gia đình binh lính được đầy đủ”, “giúp học trò nghèo”, “người già và kẻ tàn tật được Chính phủ chăm nom và cấp dưỡng”… Đó là nền móng toàn diện, có hệ thống và vững chắc cho an sinh xã hội mà cốt lõi là bảo vệ tất cả các thành viên trong xã hội khỏi những rủi ro kinh tế bảo đảm an toàn cuộc sống. Dân chủ, bình đẳng, công bằng, nhân ái chính là một động lực động viên nhân dân đoàn kết, hăng hái sản xuất, xóa bỏ tình trạng nghèo nàn, lạc hậu, tiến kịp các nước phát triển.

2. Giải pháp khơi dậy khát vọng phát triển đất nước cho sinh viên Việt Nam theo tư tưởng Hồ Chí Minh

Để khơi dậy khát vọng phát triển đất nước cho sinh viên theo tư tưởng Hồ Chí Minh trong giai đoạn hiện nay cần:

Một là, cần đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền, giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh nói chung và khát vọng phát triển đất nước của Người nói riêng để sinh viên nhận thức rõ hơn vai trò, giá trị và ý nghĩa to lớn tư tưởng của Người và trách nhiệm bản thân trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Tuyên truyền là đem một việc gì nói cho dân hiểu, dân nhớ, dân theo, dân làm”. Để hoạt động tuyên truyền có hiệu quả trước hết giảng viên giảng dạy học phần tư tưởng Hồ Chí Minh cần thường xuyên nâng cao chất lượng bài giảng, đổi mới phương pháp giảng dạy để thu hút sinh viên tham gia các hoạt động học tập trên lớp, khơi dậy ở mỗi sinh viên trách nhiệm học tập và làm theo tư tưởng Hồ Chí Minh về khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc. Các cơ sở giáo dục đại học cần thường xuyên tổ chức các hoạt động ngoại khóa gắn với nội dung tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, khát vọng giải phóng và phát triển dân tộc của Người. Tổ chức các buổi gặp gỡ, trò chuyện và lắng nghe ý kiến của sinh viên. Tạo những diễn đàn cho sinh viên thể hiện bản thân và có động lực để sinh viên tích cực tham gia vào các hoạt động mà Nhà trường tổ chức. Đa dạng hóa và vận dụng các hình thức tổ chức giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống phù hợp với tâm sinh lý sinh viên kết hợp nội dung sinh hoạt Đoàn, Hội trong các hoạt động trải nghiệm sáng tạo. 

Hai là, các cơ sở giáo dục đại học cần xây dựng môi trường giáo dục chuyên nghiệp, hiện đại, đa dạng hóa các hoạt động phong trào để khơi dậy khát vọng được cống hiến, được sống hết mình và sống có ích cho xã hội của sinh viên. Trong Di chúc, Hồ Chí Minh căn dặn: “ĐOÀN VIÊN VÀ THANH NIÊN ta nói chung là tốt, mọi việc đều hăng hái xung phong, không ngại khó khăn, có chí tiến thủ”. Vì thế, cần tạo nên môi trường hoạt động phong phú, tập hợp sinh viên trong một tổ chức chặt chẽ. Môi trường giáo dục chuyên nghiệp, hiện đại, phù hợp với xu thế phát triển chung của đất nước và thế giới đóng vai trò rất quan trọng trong việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao mà các trường đại học chính là nơi đào tạo nên nguồn nhân lực chất lượng cao đó. Đây chính là nơi giúp họ có cơ hội được phát huy, khơi dậy lý tưởng phấn đấu vươn lên, biết tìm tòi, sáng tạo, tiếp nhận tri thức khoa học và khả năng vận dụng linh hoạt tri thức đó vào cuộc sống. 

Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Giáo dục các em là việc CHUNG của gia đình, trường học và xã hội. Bố mẹ, thầy giáo và người lớn phải cùng nhau phụ trách”. Vì vậy, gia đình, nhà trường và xã hội phải có sự kết hợp chặt chẽ trong việc khơi dậy khát vọng xây dựng và phát triển đất nước của sinh viên. Chỉ khi nhà trường, gia đình và xã hội cùng nhau phối hợp thực hiện thì kết quả của sự nghiệp giáo dục mới hoàn thành: “Giáo dục trong nhà trường, chỉ là một phần, còn cần có sự giáo dục ngoài xã hội và trong gia đình để giúp cho việc giáo dục trong nhà trường được tốt hơn. Giáo dục trong nhà trường dù tốt mấy nhưng thiếu giáo dục trong gia đình và ngoài xã hội thì kết quả cũng không hoàn toàn”.

Cả nước đang bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, đẩy mạnh CNH, HĐH cùng với chính sách mở cửa, giao lưu khu vực và quốc tế đã và đang tạo ra môi trường xã hội đa dạng, phức tạp, cần phát huy tốt hơn nữa vai trò lãnh đạo của Đảng, Đoàn Thanh niên, Hội Sinh viên trong việc tổ chức và thu hút sinh viên vào các phong trào hoạt động chính trị - xã hội, các phong trào thi đua yêu nước như: Chương trình “Sinh viên với biển, đảo Tổ quốc” nhằm bồi đắp tình yêu biển, đảo quê hương, đất nước cho sinh viên. Phong trào “Sinh viên khởi nghiệp” nhằm thúc đẩy và phát huy tinh thần khởi nghiệp và giúp các em thay đổi tư duy, nhận thức, dám nghĩ, dám làm để biến ý tưởng thành hiện thực. Cuộc vận động “Sinh viên Việt Nam, những câu chuyện đẹp” nhằm lan tỏa những câu chuyện giản dị, thường ngày về nghị lực, khát vọng, tình yêu và trí tuệ của sinh viên Việt Nam. Chương trình “Tuổi trẻ Việt Nam - Câu chuyện hòa bình”. Phong trào “Học tập, rèn luyện vì ngày mai lập nghiệp”, “Thi đua học tập tốt, rèn luyện tốt”. Phong trào sinh viên tình nguyện, “Sinh viên 5 tốt”…

Ba là, khơi dậy và phát huy tính tự giác của sinh viên trong học tập và rèn luyện. Trong điều kiện khoa học - kỹ thuật và công nghệ phát triển mạnh mẽ, hội nhập quốc tế sâu rộng và diễn biến chính trị phức tạp đòi hỏi sinh viên xác định rõ mục đích, động cơ, trách nhiệm học tập; thường xuyên nâng cao trình độ, kiến thức và năng lực hoạt động thực tiễn, có khả năng dự báo các xu hướng phát triển của xã hội; có kế hoạch cụ thể để học tập mọi lúc, mọi nơi, học suốt đời, học ở trường, học sách vở, học lẫn nhau, học từ thực tiễn cuộc sống, trong việc làm hằng ngày. 

Tự giáo dục, tự rèn luyện đòi hỏi sinh viên phải có thái độ nghiêm túc với bản thân trong việc đánh giá, nhận xét về mọi hành vi của mình và tự chịu trách nhiệm trước kết quả của những hành vi đó. Sinh viên phải tự nâng cao khả năng nắm bắt tri thức khoa học cơ bản, khoa học chuyên sâu, chuyên ngành và những tri thức công cụ để đáp ứng đòi hỏi khắt khe của thị trường sức lao động trong môi trường sử dụng rộng rãi trí tuệ nhân tạo, chuyển đổi số ở Việt Nam cũng như đòi hỏi của thị trường khu vực và quốc tế. Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ, thanh niên phải có chí tiến thủ, có ý chí cách mạng kiên cường để tiến bộ không ngừng và vượt qua mọi khó khăn, thử thách, phải có chí tự động, tự cường, tự lập, phải có lòng ham tiến bộ, ham học hỏi. Đồng thời, mỗi sinh viên phải có lòng khao khát vươn tới chân trời khoa học, chủ động tiếp cận và nắm bắt cái mới, tiếp thêm ý chí và nghị lực thôi thúc họ ham hiểu biết và học hỏi, khám phá tri thức khoa học, gắn tri thức khoa học giải quyết những vấn đề thực tiễn hiệu quả nhất. 

Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, nhất là trí tuệ nhân tạo và công nghệ số đem đến cơ hội mà những quốc gia đang phát triển như Việt Nam có thể nắm bắt để đi trước đón đầu, phát triển mạnh mẽ, đồng bộ các lĩnh vực nhằm đưa Việt Nam bước vào một kỷ nguyên mới – kỷ nguyên phát triển, kỷ nguyên giàu mạnh, kỷ nguyên thịnh vượng. Để có thể nắm bắt được những cơ hội mà cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đem lại phụ thuộc rất nhiều vào đội ngũ trí thức trẻ. Vì vậy, khơi dậy khát vọng xây dựng và phát triển đất nước cho sinh viên theo tư tưởng Hồ Chí Minh có ý nghĩa quan trọng trong bối cảnh hiện nay nhằm xây dựng thành công nước Việt Nam giàu mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, phồn vinh, hạnh phúc; đuổi kịp, tiến cùng, sánh vai với các cường quốc năm châu; đóng góp ngày càng nhiều cho hòa bình, ổn định, phát triển của thế giới, hạnh phúc của nhân loại và văn minh toàn cầu./.

ST.