“ANH CHÀNG CỔ LỖ SĨ” TRONG CHIẾN DỊCH 12 NGÀY ĐÊM

 “Anh chàng cỗ lỗ sĩ” là cách ví von của Trung tướng Nguyễn Xuân Mậu trong hồi ký Bảo vệ bầu trời.  Trong cuốn sách này, ông viết: “Rõ ràng, dù phương tiện chiến tranh có phát triển hiện đại đến đâu, đôi khi một biện pháp thô sơ cũng góp phần làm nên chiến thắng. Xuất phát từ suy nghĩ như thế, đồng chí Phan Thu đã mạnh dạn đề xuất với Bộ Tư lệnh Quân chủng cho sử dụng loại radar thuộc thế hệ sắp đưa vào bảo tàng, dùng để bắt B-52. Và kết quả thật bất ngờ!

Trong chiến dịch 12 ngày đêm, chính loại máy này đã bắt được B-52 dễ dàng hơn các loại máy khác, bởi hai lẽ: Một là, trong khi nghiên cứu chế tạo máy gây nhiễu, những nhà khoa học Mỹ đã không đếm xỉa gì đến cái anh chàng “cổ lỗ sĩ” ấy. Hai là, đây mới là chủ yếu - rằng chúng ta đã biết sắp xếp cho anh chàng này đúng vị trí của mình nên mắt thần của anh chàng lạc hậu đó sáng trở lại, dễ dàng rọi lên tận chín tầng mây vạch nhiễu, nhìn rõ B-52 để báo cho tên lửa ta tiến công chúng”.

Đài radar đó, cái “anh chàng cổ lỗ sĩ” đó, có tên là radar K8-60 trang bị cho pháo phòng không tiểu cao 57mm. Anh Nguyễn Xuân Mậu thi vị hóa, gọi nó là “anh chàng cổ lỗ sĩ” chứ thực ra nó là loại hiện đại thời bấy giờ. Nó còn hiện đại hơn cả radar COH-9A, nó chính là radar COH-9A nhưng có thêm một tần số làm việc ở dải sóng 3cm.

Radar K8-60 là loại radar pháo 57mm do Trung Quốc chế tạo. Nó có 2 tần số làm việc (10cm và 3cm).

Bên cạnh việc sử dụng cho pháo 57, Quân chủng đã triển khai một đề tài cải tiến kỹ thuật truyền phần tử mục tiêu B-52 từ radar K8-60 sang cho tên lửa SAM-2 phục vụ việc chống nhiễu B-52.

Sở dĩ có đề tài cải tiến kỹ thuật này là do Đội trinh sát nhiễu của Quân chủng đã phát hiện B-52 không gây nhiễu dải sóng 3cm.

Và trong thực tế chiến đấu, radar K8-60 không hề bị nhiễu. Đề tài này hoàn toàn do cán bộ khoa học Việt Nam của Quân chủng Phòng không Không quân thực hiện.

Trong thời gian gần 2 tháng (22/2/1972 - 6/4/1972), radar K8-60 đã bắt được mục tiêu 18 lần, trong đó có 2 lần bắt được B-52, cự ly bắt được mục tiêu xa nhất là 65km, trung bình 35 - 45km, bám sát tự động từ cự ly 30km.

Trong 12 ngày đêm B-52 vào đánh Hà Nội các radar K8-60 trang bị cho Tiểu đoàn 57 và Tiểu đoàn 79 đã nhiều lần bắt được B-52 và đóng vai trò quan trọng chỉ dẫn chính xác vị trí B-52 cho đài điều khiển tên lửa bắt B-52 và đánh B-52.

Radar K8-60 ở tiểu đoàn 57 đã 18 lần và radar K8-60 ở Tiểu đoàn 79 đã 12 lần phục vụ đài điều khiển tên lửa bắt B-52.

Việc cải tiến này là một bất ngờ đối với Mỹ. Trong một cuộc hỏi cung tù binh, một sĩ quan điện tử trên B-52 đã nói: Khi bay vào đánh Hà Nội, có thu được radar mặt đất làm việc ở dải sóng 3cm. Tuy nhiên, họ đã không quan tâm đến nó vì cho rằng đó là một radar của loại pháo phòng không tầm thấp, không uy hiếp gì đến B-52; và không hề có phương án nào gây nhiễu dài sóng 3cm của radar phòng không dưới mặt đất cả.

Máy bay B-52 chỉ có một máy gây nhiễu ALR-18 làm việc tự động ở dải sóng 3cm mà antenna của nó được đặt ở phía đuôi máy bay để gây nhiễu cho radar của MiG-21.

Thế là đã rõ, Mỹ đã bất ngờ về việc ta đã sử dụng radar K8-60 của pháo phòng không phục vụ cho SAM-2 bắt B-52 và chống nhiễu, chống Shrike. Radar K8-60 mới đưa sang Việt Nam, có thể lúc đó Mỹ chưa biết.