Nhận thức tốt về tín ngưỡng, tôn giáo hiện nay

 

Tín ngưỡng là niềm tin và sự ngưỡng mộ của con người vào một hiện tượng, lực lượng, một điều gì đó và thông thường để chỉ niềm tin tôn giáo. Tín ngưỡng là khái niệm dùng để chỉ những hiện tượng tôn giáo xuất hiện trong thời kỳ công xã thị tộc; bộ lạc; những hành vi cúng tế trong dân gian, sùng bái đa thần, không tuân theo một nghi thức nhất định (tùy theo từng vùng, từng phong tục địa phương có những nghi lễ khác nhau); không có giáo chủ/ người khai đạo, không có giáo lý, giáo luật và không có tín đồ, hoặc tín đồ không ổn định. Tôn giáo thường được hiểu là một trong những hình thức của tín ngưỡng, tôn giáo bao gồm các yếu tố sau: Hệ thống giáo lý; giáo luật, lễ nghi; các chức sắc, tổ chức giáo hội; vật chất phục vụ cho các hoạt động tôn giáo và các tín đồ. Tôn giáo là khái niệm dùng để chỉ các loại hình tôn giáo nhất thần/độc thần đã được thể chế hóa bằng các tổ chức gọi là giáo hội (giáo hội phật giáo, Công giáo…) được hình thành khi xã hội bắt đầu phân chia thành giai cấp; có giáo chủ/người khai đạo; có hệ thống giáo lý, giáo luật và nghi lễ chặt chẽ; có tín đồ trên sổ sách quản lý của giáo hội. Đối lập với tín ngưỡng, tôn giáo, có một loại hình chúng ta cũng cần nhận biết. Mê tín dị đoan là hiện tượng xã hội tiêu cực đã xuất hiện từ lâu và còn tồn tại ở xã hội hiện đại. Trên thực tế mê tín dị đoan thường xen vào các hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo. Xác định hiện tượng này chủ yếu dựa vào biểu hiện và hậu quả tiêu cực của nó. Theo quan điểm của Chủ nghĩa Mác- Lênin, tôn giáo hay thánh thần không sáng tạo ra con người, mà chính con người sáng tạo ra thánh thần. Tôn giáo là sản phẩm của con người, nhưng lại thống trị con người. Con người trở lên sợ hãi, lệ thuộc trước thánh thần. Trong phần Lời nói đầu của tác phẩm Góp phần phê phán triết học pháp quyền của Hêghen, C.Mác đã khái quát bản chất của tôn giáo bằng một luận điểm: “Tôn giáo là sự tự ý thức và sự tự cảm giác của con người chưa tìm được bản thân mình hoặc đã lại để mất bản thân mình một lần nữa”[1]. Do đó tôn giáo được ví như “thuốc phiện”, như vòng hào quang thần thánh, bông hoa giả trang điểm trên vòng xiềng xích trói buộc con người trong sự khổ ải mà vẫn tưởng mình được hạnh phúc, là “thứ rượu tinh thần, làm cho những người nô lệ của tư bản mất phẩm cách con người và quên mất hết những điều họ đòi hỏi để được sống một cuộc đời đôi chút xứng dáng với con người”[2].

---

[1]^,2 C.Mác và Ph.Ăngghen: Toàn tập, Nxb.Chính trị quốc gia Sự thật, H.1995, t1, tr. 569, 819.

[2] V.L.Lênin: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, H.2005, t12, tr. 170.