Cần hiểu đúng bản chất của mối quan hệ dân chủ và nhất nguyên chính trị, thực hành dân chủ trong điều kiện một đảng lãnh đạo, cầm quyền.

Cần hiểu đúng bản chất của mối quan hệ dân chủ và nhất nguyên chính trị, thực hành dân chủ trong điều kiện một đảng lãnh đạo, cầm quyền. Hiện nay không ít ý kiến cho rằng, ở Việt Nam phải đa đảng mới có dân chủ. Họ viện dẫn rằng, do kinh tế có nhiều thành phần thì chính trị phải có đa đảng. Vì đa đảng sẽ có sự cạnh tranh, kiểm soát lẫn nhau như vậy mới tránh được sự độc quyền của một Đảng. Việc xem xét mối quan hệ giữa kinh tế có nhiều thành phần với kết cấu kiến trúc thượng tầng chính trị, có thể khẳng định rằng nền kinh tế nhiều thành phần không nhất thiết (không tất yếu) dẫn đến kiến trúc thượng tầng chính trị đa đảng, có đảng đối lập, bởi vì, trong thực tế lịch sử đã có những thời kỳ nền kinh tế nhiều thành phần không làm nảy sinh chế độ đa đảng. Vấn đề đa đảng hay một đảng là tùy thuộc vào hoản cảnh lịch sử cụ thể của mỗi nước trong từng giai đoạn, vai trò của từng thành phần kinh tế trong đời sống xã hội, tương quan lực lượng giai cấp, quy định của Hiến pháp và pháp luật của mỗi nước, uy tín và sức mạnh của đảng cầm quyền, quan niệm về dân chủ và ảnh hưởng của các nhân tố bên ngoài,v.v…Tính nhất nguyên chính trị được thể hiện trong việc khẳng định vai trò lãnh đạo của một đảng duy nhất cầm quyền ở Việt Nam. Bản chất của một nền dân chủ không lệ thuộc vào chế độ đa đảng hay một đảng, mà ở chỗ, đảng cầm quyền đại diện cho lợi ích của ai, sử dụng quyền lực nhà nước vào những mục đích gì trên thực tế. Không nên chỉ xem xét chế độ đa đảng làm căn cứ duy nhất để đánh giá tính chất và trình độ của dân chủ. Vấn đề một đảng duy nhất cầm quyền hay các đảng khác nhau cầm quyền không ảnh hưởng quyết định tới dân chủ, mà quan trọng là đảng đó là đảng như thế nào khi cầm quyền. Vì vậy, một đảng khi đã độc quyền lãnh đạo thì phải tổ chức, xây dựng thể chế chính trị và lãnh đạo sự vận hành của tổ chức như thế nào để không hạn chế, vi phạm dân chủ. Nếu Đảng cầm quyền vi phạm dân chủ thì sẽ làm mất long tin của nhân dân, và sớm muộn, Đảng sẽ mất quyền lãnh đạo, mất khả năng cầm quyền. (Ví dụ: Xây dựng đội ngũ cán bộ)