Quan điểm, tư tưởng của Đảng về vai trò “then chốt” và vị trí “ngang hàng” của văn hóa với các thành tố khác của đất nước

 Văn hóa là nền tảng tinh thần, động lực và mục tiêu phát triển của nhân loại trong mọi thời kỳ lịch sử. Ở Việt Nam, phát triển nền văn hóa ngày càng tiến bộ, bền vững, tương xứng với trình độ phát triển kinh tế - xã hội là mục tiêu mà Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn coi trọng. Trong bối cảnh mới, bên cạnh nhiệm vụ giữ gìn, khai thác, phát huy các giá trị văn hóa, cần chú trọng đầu tư “tương ứng”, “ngang hàng” cho văn hóa trong so sánh với các lĩnh vực khác, góp phần tạo nguồn lực, động lực xây dựng đất nước ngày càng phát triển giàu mạnh, phồn vinh, hạnh phúc.

Văn hóa là yếu tố “cốt lõi” trong tiến trình phát triển của xã hội loài người, có sự hiện diện, tác động đến mọi mặt đời sống xã hội và quyết định con đường phát triển mỗi địa phương, quốc gia - dân tộc; là “những gì tinh hoa, tinh túy nhất, được chưng cất, kết tinh, hun đúc thành những giá trị tốt đẹp, cao thượng, đặc sắc nhất, rất nhân văn, nhân ái, nhân nghĩa, nhân tình, tiến bộ”⁽¹⁾. Trong quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta xác định: “Văn hóa là hồn cốt của dân tộc, là nền tảng tinh thần vững chắc của xã hội, là sức mạnh nội sinh quan trọng bảo đảm sự phát triển bền vững và bảo vệ vững chắc Tổ quốc, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”⁽²⁾. Theo đó, việc giữ gìn, phát huy vai trò của yếu tố văn hóa, sức mạnh con người đối với công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước, hội nhập quốc tế là trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân; định hướng cơ bản để phát triển đất nước bền vững là phải đặt văn hóa ở vị trí nền tảng tinh thần của dân tộc, cội nguồn, động lực sức mạnh nội sinh trong mọi giai đoạn.

Trải qua hàng nghìn năm lao động, sáng tạo, đấu tranh kiên cường để dựng nước và giữ nước, đồng thời tiếp thu thành tựu tinh hoa văn hóa nhân loại, cộng đồng các dân tộc nước ta đã hình thành và gìn giữ một nền văn hóa Việt Nam với những giá trị độc đáo, chứa đựng sự đa dạng, đậm đà bản sắc dân tộc, đặc biệt là truyền thống đoàn kết, giàu lòng yêu nước, chuộng hòa bình, luôn hướng đến sự tiến bộ, văn minh. Những giá trị truyền thống, văn hóa nổi bật được biểu hiện ở ý chí tự lực, tự cường, ý thức cộng đồng gắn kết giữa cá nhân - gia đình - Tổ quốc; lòng nhân ái, khoan dung, trọng nghĩa tình, đạo lý; sự dũng cảm, kiên cường, bất khuất trong đấu tranh chống giặc ngoại xâm, chống cái xấu, cái ác,... Hiện nay, nền văn hóa dân tộc ta còn có sự gắn kết chặt chẽ giữa ý thức bảo vệ, củng cố nền độc lập dân tộc với định hướng xã hội chủ nghĩa dựa trên nền tảng, kim chỉ nam của chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, tất cả cùng hướng tới mục tiêu vì hạnh phúc và sự phát triển con người toàn diện.

Thực tế, văn hóa không phải là kết quả thụ động, phụ thuộc hoàn toàn vào kinh tế, cũng “không thể đứng ngoài, mà phải ở trong kinh tế và chính trị”⁽⁹⁾, bởi xét cho cùng, giữa các yếu tố văn hóa, kinh tế với chính trị luôn có mối quan hệ biện chứng, có tác động qua lại, cụ thể: “Nền tảng kinh tế của một xã hội và chế độ kinh tế dựng trên nền tảng ấy quyết định toàn bộ văn hóa của xã hội kia”

Cần khẳng định rằng, một xã hội khó có thể ổn định và phát triển bền vững nếu chỉ coi tăng trưởng kinh tế là nhiệm vụ chủ yếu mà bỏ quên, hoặc thậm chí sẵn sàng hy sinh giá trị văn hóa; do đó, phải chú trọng xây dựng và phát huy giá trị văn hóa, con người Việt Nam, kết hợp nhuần nhuyễn trong sáng tạo, xác lập những giá trị văn hóa, chuẩn mực đạo đức mới, khơi dậy, lan tỏa những giá trị tốt đẹp, tiềm năng, sức sáng tạo của người dân.