NGUYÊN TẮC “ĐẢNG HOẠT ĐỘNG TRONG KHUÔN KHỔ HIẾN PHÁP 

VÀ PHÁP LUẬT” TRONG HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ THỜI KỲ MỚI

 Trên phương diện lập hiến, vai trò của Đảng Cộng sản đã được đề cập từ Hiến pháp Việt Nam năm 1980. Điều 4 Hiến pháp năm 2013 của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam tiếp tục khẳng định nguyên tắc “Đảng hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật”.

Nguyên tắc này được ghi nhận ngay từ Điều 4 Hiến pháp năm 1980, sau đó là Hiến pháp 1992. Hiến pháp năm 2013 kế thừa quy định của hai Hiến pháp trước đó, đồng thời nêu rõ, không chỉ các tổ chức của Đảng (như Hiến pháp 1980, 1992) mà cả các đảng viên cũng phải hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật.

Trong thực tiễn 95 năm chèo lái con thuyền cách mạng Việt Nam, trải qua rất nhiều khó khăn, thách thức, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn khẳng định bản chất vì nhân dân. Song song với việc đó, từ khi trở thành Đảng cầm quyền, Đảng luôn điều chỉnh để bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng là phù hợp với Hiến pháp và pháp luật. Mặc dù Điều lệ Đảng lần thứ I, II, III, IV, V chưa quy định cụ thể việc Đảng hoạt động trong khuôn khổ hiến pháp và pháp luật, song chính những hoạt động thực tiễn của Đảng đã minh chứng thấy rõ Đảng luôn thực hiện trong thực tế quy định này.

Từ thực tiễn xây dựng Ðảng sau 40 năm đổi mới, Đảng rút ra bài học kinh nghiệm: “Phải xây dựng hệ thống các quy chế về sự lãnh đạo của Ðảng ở các ngành, các cấp. Ðảng hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật, không làm thay công việc của các tổ chức khác trong hệ thống chính trị”. Đặc biệt, Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam do Đại hội X thông qua, lần đầu tiên xác định: “Đảng hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật là một trong các nguyên tắc tổ chức, hoạt động của Đảng”.

Quan điểm nêu trên là phù hợp cả về lý luận và thực tiễn. Khi trở thành đảng cầm quyền, Đảng là lực lượng lãnh đạo xã hội, bằng việc đề ra đường lối, chủ trương; thông qua bộ máy Nhà nước, qua hệ thống tổ chức cơ sở đảng và đảng viên của Đảng được phân công thực hiện các công việc cụ thể trong hệ thống chính trị. Nhà nước thông qua chức năng quản lý của mình, thông qua hiến pháp và pháp luật để thể chế hóa, và tổ chức thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, đảm bảo đưa các đường lối, chủ trương đó trở thành hiện thực. Do đó, nguyên tắc “Đảng hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật” là cơ sở để xác định tổ chức đảng và đảng viên của Đảng phải luôn thực hiện đúng Hiến pháp và pháp luật, và thực hiện đúng Hiến pháp, pháp luật cũng chính là đã thực hiện sự lãnh đạo của Đảng.

Nguyên tắc Đảng hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật xuất phát từ yêu cầu không ngừng đổi mới và nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng. Việc thực hiện nguyên tắc Đảng này sẽ vừa tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động của Đảng, vừa đặt ra những yêu cầu cao hơn đối với Đảng, đồng thời sẽ giúp cho Đảng xây dựng về tổ chức, chính trị, tư tưởng và đạo đức ngày càng trong sạch, vững mạnh, để các tổ chức đảng và đảng viên soi chiếu vào trong từng hoạt động cụ thể để từ đó khắc phục các hiện tượng lệch lạc, tiêu cực trong hoạt động lãnh đạo của các tổ chức đảng, như: bao biện, làm thay, tùy tiện, chủ quan, giúp nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng, làm cho Đảng hoàn thành được nhiệm vụ của mình trước dân tộc, đảm bảo được uy tín của Đảng đối với nhân dân./.