HỌC LỊCH SỬ ĐỂ HIỂU THÊM LỊCH SỬ!

     Lời nhắc của Tổng Bí thư Lâm “học lịch sử để hiểu thêm lịch sử” thực sự là một gợi mở cần thiết. Nhìn lại giai đoạn thế giới rơi vào vòng xoáy Chiến tranh thế giới thứ hai, ta thấy rõ quy luật khắc nghiệt của thời cuộc: ai nắm bắt được cơ hội, đi đúng nước cờ thì mới giữ được sự tồn vong dân tộc.

Ở châu Âu, phe Trục với trụ cột là Đức quốc xã dưới quyền Hitler đã bùng phát sức mạnh quân sự, lấy danh nghĩa phục hưng dân tộc để chinh phạt cả lục địa. Ở châu Á, phát xít Nhật với sức mạnh quân sự hùng hậu đã đánh tan sự thống trị của thực dân phương Tây tại nhiều thuộc địa. Tại Việt Nam, tháng 3-1945, Nhật đảo chính Pháp, dựng chính phủ Trần Trọng Kim tồn tại vỏn vẹn 5 tháng, rồi cũng nhanh chóng sụp đổ.

Trong bối cảnh ấy, lực lượng Việt Minh dưới sự lãnh đạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh kiên trì bám trụ ở chiến khu Tân Trào, vừa chuẩn bị lực lượng, vừa chờ thời cơ. Nhật tuy đánh đuổi Pháp nhưng lại áp bức nhân dân Việt Nam vô cùng tàn bạo. Vì thế, Việt Minh xác định chỉ có con đường độc lập, tự chủ, chứ không thể dựa vào bất kỳ thế lực nào.

Điểm đáng chú ý là sự kiện “Con Nai” – nhóm sĩ quan Mỹ được cử nhảy dù xuống Tân Trào, hỗ trợ Việt Minh huấn luyện, trang bị vũ khí và đặc biệt là cứu chữa khi Bác Hồ lâm bệnh nặng. Nhờ đó, Người qua cơn hiểm nghèo. Đây cũng là minh chứng cho mối quan hệ phức tạp của thời cuộc: ngay cả những quốc gia sau này trở thành đối địch, thì trong khoảnh khắc lịch sử ấy, họ lại có chung lợi ích chống phát xít.

Tháng 8-1945, Nhật đầu hàng sau hai quả bom nguyên tử. Thời cơ cách mạng xuất hiện. Việt Minh đã phát động Tổng khởi nghĩa, giành chính quyền và ngày 2-9-1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn Độc lập, trích dẫn những giá trị phổ quát trong Tuyên ngôn của Mỹ và Pháp, khẳng định quyền độc lập, tự do của dân tộc Việt Nam.

Tuy nhiên, tình thế vẫn vô cùng phức tạp. Ở miền Bắc, quân Tưởng Giới Thạch tràn vào với mưu đồ đàn áp cách mạng, còn Pháp lại tìm cách quay trở lại. Để hóa giải thế gọng kìm, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã quyết định tạm thời giải tán Đảng Cộng sản Đông Dương, thành lập “Hội nghiên cứu Chủ nghĩa Mác – Lênin”, đồng thời chủ động ký Hiệp định sơ bộ với Pháp, dùng “Pháp để đuổi Tưởng”. Đó là một nước cờ chiến lược, đầy bản lĩnh và sáng suốt.

Nhưng thực dân Pháp không từ bỏ dã tâm. Chỉ một năm sau, chiến sự bùng nổ trở lại, mở đầu toàn quốc kháng chiến (1946). Sau 9 năm gian khổ, quân dân ta đã làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ lẫy lừng năm 1954, buộc Pháp rút khỏi miền Bắc, đặt nền móng cho nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

Từ góc nhìn lịch sử, có thể thấy bạn – thù nhiều khi chỉ là tương đối, phụ thuộc vào lợi ích chiến lược của từng giai đoạn. Nhưng bài học cốt lõi vẫn không thay đổi: chỉ khi dựa vào sức mạnh dân tộc, biết vận dụng thời cơ, kiên định mục tiêu độc lập thì mới có thể đi qua những bước ngoặt hiểm nghèo của lịch sử./.

Yêu nước ST.