Học tập Tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò của văn hóa để xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc

Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ là một lãnh tụ thiên tài, nhà hoạt động chính trị kiệt xuất, người anh hùng giải phóng dân tộc vĩ đại mà Người còn là một nhà văn hoá lỗi lạc, một danh nhân văn hoá thế giới. Trong suốt cuộc đời hoạt động của mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn quan tâm sâu sắc đến sự nghiệp xây dựng và phát triển nền văn hoá mới Việt Nam. Tư tưởng Hồ Chí Minh nói chung và tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hoá nói riêng là tài sản tinh thần to lớn của Đảng và dân tộc ta.

Theo Hồ Chí Minh thì văn hóa có vai trò to lớn trong đời sống của mỗi quốc gia dân tộc. Trước hết, văn hóa là mục tiêu, động lực của cách mạng. Văn hóa là kiến trúc thượng tầng của xã hội, vì vậy việc lật đổ chế độ xã hội cũ, xã hội thực dân phong kiến và xây dựng xã hội mới - xã hội xã hội chủ nghĩa tốt đẹp là mục tiêu của văn hóa. Người cũng chỉ rõ “văn hóa phải soi đường cho quốc dân đi”, chính là khẳng định vai trò động lực của văn hóa trong sự nghiệp cách mạng của dân tộc. Thứ hai, Văn hóa là một mặt hợp thành toàn bộ đời sống xã hội. Người nhấn mạnh: “trong công cuộc kiến thiết nước nhà có bốn vấn đề chú ý đến; cùng phải coi trọng ngang nhau: chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội”. Vì thế, văn hóa không thể đứng ngoài “mà phải ở trong kinh tế và chính trị” và ngược lại kinh tế, chính trị cũng nằm “trong văn hóa”. Thứ ba, Văn hóa là linh hồn, bản sắc dân tộc. Hồ Chí Minh cho rằng, văn hóa không thể tách rời với quốc gia dân tộc, văn hóa trước hết là văn hóa của một dân tộc, nó mang tâm hồn, diện mạo dân tộc, đó chính là bản sắc dân tộc của văn hóa. Từ đó, Hồ Chí Minh nhấn mạnh: “Phương Đông hay Phương Tây có cái gì hay, cái gì tốt ta phải học lấy”; song điều cốt yếu là “đừng biến ta thành kẻ bắt chước”, và “đừng chịu vay mà không trả” - “cái gốc của văn hóa mới là dân tộc”.

Ngày nay, toàn cầu hóa là một xu thế khách quan mà mọi dân tộc, dù muốn hay không cũng đều chịu sự tác động của nó. Toàn cầu hóa đang đưa lối sống của nhiều nước trên thế giới mà điển hình nhất là lối sống của các nước Phương Tây vào nước ta. Lối sống ấy, tác động tích cực đến việc làm thay đổi lối sống khép kín, cam chịu, phụ thuộc, ỷ lại vốn có của người Việt Nam sang một lối sống cởi mở, năng động, tự lập, dám chịu trách nhiệm, phù hợp với xu thế thời đại. Nhưng bên cạnh đó, trong lúc chúng ta tiếp thu lối sống đó một cách thiếu định hướng, dẫn đến việc xa rời lối sống theo chuẩn mực văn hóa, đạo đức dân tộc. Các công nghệ thông tin hiện đại đang truyền bá các giá trị thực dụng phương Tây, sùng bái vật chất, cá nhân, vị kỷ, háo danh, đua đòi, ăn chơi xa hoa, lãng phí, sống trụy lạc, thác loạn, ưa dùng bạo lực…, làm băng hoại các giá trị văn hóa, đạo đức truyền thống quý báu của dân tộc. Lối sống đó đang tác động mạnh mẽ đến một bộ phận nhân dân, trong đó có cả tầng lớp cán bộ, đảng viên và nhất là lớp trẻ - những người đang xây và những người sẽ xây dựng đất nước. Nhiều cán bộ đảng viên nịnh trên, mắng dưới, đánh trống bỏ dùi, chỉ biết bo bo giữ lấy những lợi ích của mình, vơ vét cho đầy túi, thỏa mãn cuộc sống cá nhân. Trong đó có rất nhiều người mất hết cả nhân tính để thỏa mãn dục vọng, và nấc thang danh vọng của mình đã đưa cả học sinh của mình làm “vật hiến tế” cấp trên, cặp bồ, chơi gái và coi đó là chuyện đương thời… Đặc biệt, trong giới trẻ hiện nay, nhiều học sinh, sinh viên bỏ học, ký nợ để “sống chung” với games, net. Theo số liệu thống kê có 30,9% sinh viên đã vào các trang websex, và hiện tượng “sống thử” cũng đang tồn tại khá phổ biến trong đời sống sinh viên… Đó chính là biểu hiện của sự xuống cấp về lối sống của một bộ phận thanh, thiếu niên Việt Nam, là biểu hiện của quan niệm “lệch chuẩn”, đối lập với quan niệm văn hóa truyền thống tốt đẹp của người Việt Nam.

Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa từ lâu đã trở thành kim chỉ nam của Đảng trong sự nghiệp xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Trong tình trạng “báo động đỏ” về lối sống của một số cán bộ, đảng viên và thanh niên hiện nay, chúng ta cần tăng cường vận dụng tư tưởng của Người vào việc giáo dục nhân cách cho họ. Có thể nói, lối sống là tiêu chí đầu tiên, tiêu chí tổng hợp nhất, thể hiện chất lượng văn hoá và trí tuệ của một con người. Thực hiện tốt lời dạy của Người, chắc chắn chúng ta sẽ tạo dựng được một lối sống lành mạnh, xây dựng được môi trường văn hóa tiến bộ; góp phần vào sự phát triển chung của đất nước. Trong xu thế đối thoại giữa các nền văn hóa trên thế giới hiện nay, tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa mãi mãi là ánh sáng soi đường cho dân tộc ta trong quá trình xây dựng “nền tảng tinh thần của xã hội”./.

THU THỦY