Một số vấn đề chung về tổ chức cơ sở đảng

 Trong những năm gần đây, thực hiện các chủ trương, nghị quyết của Đảng về đổi mới, kiện toàn, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, các loại hình tổ chức cơ sở đảng cũng được kiện toàn, sắp xếp lại cho phù hợp, bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất với tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị. Các loại hình tổ chức cơ sở đảng có sự biến động, thay đổi tương đối lớn về số lượng(1), quy mô, hình thức tổ chức cũng như nội dung, phương thức hoạt động. Căn cứ vào yêu cầu nhiệm vụ chính trị, quy mô và tính chất hoạt động, nội dung và phương thức lãnh đạo của các tổ chức cơ sở đảng, Ban Bí thư Trung ương Đảng các khóa đã ban hành các quy định về chức năng, nhiệm vụ, mối quan hệ công tác của đảng bộ, chi bộ cơ sở để thực hiện, trong đó có một số loại hình tổ chức cơ sở đảng cơ bản và chủ yếu sau đây:

Một là, tổ chức cơ sở đảng xã, phường, thị trấn: Đây là các tổ chức cơ sở đảng được thành lập theo địa bàn, lãnh thổ, gắn với đơn vị hành chính nhà nước ở cấp xã; có chức năng lãnh đạo toàn diện trên các mặt chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh và công tác xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội. Đây là nơi tập trung đông đảng viên và gắn bó mật thiết với quần chúng nhân dân (số lượng tổ chức cơ sở đảng ở xã, phường, thị trấn chỉ chiếm khoảng 20% nhưng chiếm gần 70% tổng số đảng viên của toàn Đảng). Vì vậy, đây là nơi thể hiện toàn diện, đầy đủ, cụ thể, phong phú, sâu sắc nhất quyền làm chủ của nhân dân và mối quan hệ gắn bó mật thiết, máu thịt giữa Đảng, Nhà nước với nhân dân, góp phần quan trọng trong việc giữ vững ổn định chính trị - xã hội của đất nước.

Hai là, tổ chức cơ sở đảng trong cơ quan hành chính nhà nước: Là các tổ chức cơ sở đảng được thành lập ở các cơ quan hành chính của Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội từ cấp huyện đến cấp trung ương; có chức năng lãnh đạo cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, người lao động trong cơ quan nghiên cứu, tham mưu để xây dựng, thực hiện nhiệm vụ chính trị của cơ quan (nghiên cứu, tham mưu, đề xuất với lãnh đạo cơ quan trong việc ban hành các chủ trương, nghị quyết, chỉ thị, quy định, quy chế, hướng dẫn... trên các lĩnh vực); đồng thời, lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và các tổ chức trong hệ thống chính trị ở cơ quan trong sạch, vững mạnh.

Ba là, tổ chức cơ sở đảng trong đơn vị sự nghiệp công lập: Là các tổ chức cơ sở đảng được thành lập ở các trường học, bệnh viện, viện nghiên cứu,... của Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội các cấp; có chức năng lãnh đạo toàn diện các mặt công tác của đơn vị, trong đó tập trung lãnh đạo xây dựng và thực hiện nhiệm vụ chính trị, công tác tổ chức cán bộ của đơn vị; lãnh đạo thực hiện công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị ở đơn vị trong sạch, vững mạnh. Nơi tập trung đông đội ngũ trí thức, cán bộ khoa học - kỹ thuật có trình độ chuyên môn cao trên các lĩnh vực và có học hàm, học vị, góp phần quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc.

Bốn là, tổ chức cơ sở đảng trong doanh nghiệp nhà nước: Là các tổ chức cơ sở đảng được thành lập trong các doanh nghiệp nhà nước (doanh nghiệp nhà nước nắm giữ 100% vốn và doanh nghiệp cổ phần mà Nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ); có chức năng lãnh đạo toàn diện các mặt hoạt động của doanh nghiệp, trong đó tập trung lãnh đạo xây dựng và thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp, hoàn thành nghĩa vụ đối với Nhà nước, bảo toàn và phát triển vốn của Nhà nước; bảo đảm quyền và lợi ích chính đáng, hợp pháp và không ngừng nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của người lao động; xây dựng, chỉnh đốn Đảng và các tổ chức trong hệ thống chính trị ở doanh nghiệp trong sạch, vững mạnh; không ngừng nâng cao đời sống của người lao động; giữ vững và phát huy vai trò chủ đạo trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta.

Năm là, tổ chức cơ sở đảng trong lực lượng vũ trang: Là các tổ chức cơ sở đảng được thành lập tại các đơn vị cơ sở trong quân đội nhân dân và công an nhân dân; có chức năng lãnh đạo toàn diện, trực tiếp mọi mặt công tác của đơn vị; lãnh đạo công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và các tổ chức trong đơn vị trong sạch, vững mạnh gắn với xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện; xây dựng quân đội tinh, gọn, mạnh, tiến lên hiện đại; xây dựng công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại; hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ chính trị được giao, thực sự là công cụ mạnh mẽ, sắc bén để bảo vệ Đảng, Nhà nước, nhân dân và bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa ở nước ta.

Sáu là, tổ chức cơ sở đảng ở doanh nghiệp khu vực ngoài nhà nước: Đây là các tổ chức cơ sở đảng được thành lập ở các doanh nghiệp cổ phần có vốn của Nhà nước (Nhà nước nắm giữ dưới 50% vốn điều lệ), doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp cổ phần tư nhân, doanh nghiệp 100% vốn đầu tư nước ngoài và trong các trường học, bệnh viện ngoài công lập...; có chức năng lãnh đạo cán bộ, đảng viên, người lao động Việt Nam và tuyên truyền, vận động, thuyết phục chủ doanh nghiệp, các thành viên trong doanh nghiệp thực hiện đúng chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; tích cực xây dựng tổ chức đảng và các tổ chức chính trị - xã hội trong doanh nghiệp khu vực ngoài nhà nước trong sạch, vững mạnh, góp phần xây dựng doanh nghiệp ngày càng phát triển, hoàn thành nghĩa vụ đối với Nhà nước, không ngừng nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của người lao động.

Tựu chung lại, các quy định của Ban Bí thư về chức năng, nhiệm vụ của các loại hình tổ chức cơ sở đảng đều xác định: “Tổ chức cơ sở đảng là nền tảng của Đảng, hạt nhân chính trị, cầu nối giữa Ðảng với nhân dân, bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng ở cơ sở”(2); đồng thời, cụ thể hóa nhiệm vụ của tổ chức cơ sở đảng được quy định trong Điều lệ Đảng thành 5 nhiệm vụ: (i) Lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ chính trị của cơ sở; (ii) Lãnh đạo công tác chính trị tư tưởng; (iii) Lãnh đạo công tác tổ chức, cán bộ; (iv) Lãnh đạo xây dựng các tổ chức trong hệ thống chính trị ở cơ sở; (v) Thực hiện công tác xây dựng đảng bộ, chi bộ trong sạch, vững mạnh.

Trước yêu cầu ngày càng cao của công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật của Đảng, trong một số quy định mới ban hành gần đây, Ban Bí thư đã tách công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật của Đảng (vốn nằm trong nhiệm vụ xây dựng đảng bộ, chi bộ) thành nhiệm vụ riêng, nên tổ chức cơ sở đảng có 6 nhiệm vụ

LHQ-ST