Nắm cơm cháy thành than là di vật còn lại của cả kíp xe đã lập công xuất sắc và anh dũng hy sinh trong trận Đắc Tô 2, Mặt trận Tây Nguyên ngày 24/4/1972.
Kíp chiến đấu trên xe hôm đó gồm 4 thành viên: Thiếu úy Nguyễn Nhân Triển - Trung đội trưởng Trung đội tăng 3, Trưởng xe; Đồng chí Cao Trần Vịnh - Lái xe; Đồng chí Nguyễn Đắc Lượng - Pháo thủ số 1; Đồng chí Phạm Văn Ái - Pháo thủ số 2.
Đúng 4 giờ 30 phút sáng ngày 24/4/1972, quân ta bắt đầu nổ súng tiến công căn cứ Tân Cảnh. Từ hướng Đông Bắc và Tây Bắc, xe tăng quân ta nhanh chóng tiêu diệt các lô cốt, hoả điểm sát cửa mở và yểm trợ lẫn nhau vượt qua các lớp hàng rào thép gai, dùng hoả lực chi viện dẫn dắt bộ binh xung phong vào cứ điểm. Ta lần lượt đánh chiếm các vị trí quan trọng như Khu cố vấn Mỹ, Khu binh sỹ Nguỵ, Sở Chỉ huy Trung đoàn 42 Nguỵ. Sự xuất hiện của một lực lượng lớn bộ binh tinh nhuệ và xe tăng của quân ta đã khiến địch thực sự hoảng loạn. Bất chấp lệnh của quan thầy Mỹ, địch ở căn cứ Tân Cảnh đã vứt bỏ tất cả xe pháo rút chạy. Đến 8 giờ ngày 24/4/1972, quân địch ở căn cứ Tân Cảnh cơ bản bị tiêu diệt và bị bắt sống.
Trong lúc địch đang hoang mang vì mất Tân Cảnh, Bộ Tư lệnh Mặt trận Tây Nguyên quyết định điều 1 trung đội xe tăng và 1 xe cao xạ 57 ly tự hành hiệp đồng với Trung đoàn bộ binh 1 đánh thẳng vào căn cứ Đắc Tô 2. Suốt nửa buổi sáng chiến đấu liên tục, không có thời gian chuẩn bị, cơm chưa kịp ăn, Trung đội tăng 3 gồm các xe tăng phiên hiệu 377, 354, 369 vừa củng cố đội hình cơ động, vừa nắm địch, bắt liên lạc hiệp đồng với bộ binh. Xe 377 dẫn đầu đội hình vọt lên với tốc độ cao, khéo léo di chuyển vượt qua các đợt ngăn chặn, đánh phá ác liệt của máy bay địch, tiếp cận mục tiêu sớm nhất. Quân địch trong căn cứ thấy quân ta chỉ có một xe tăng, không có bộ binh đi kèm liền cho 10 xe M41 chia làm 2 mũi bao vây xe 377.
Lúc này, xe tăng 377 rơi vào tình thế vô cùng hiểm nghèo, một mình giữa vòng vây xe tăng địch. Cuộc đấu xe tăng một chọi mười đã diễn ra vô cùng quyết liệt. Trung đội trưởng Nguyễn Nhân Triển đã hội ý chớp nhoáng với kíp xe và các anh đã đi đến quyết định đánh cảm tử. Trung đội trưởng Nguyễn Nhân Triển đã mưu trí, dũng cảm chỉ huy xe 377 tả xung hữu đột, lao thẳng vào đội hình xe tăng địch bắn cháy liên tiếp 7 xe M41, làm địch rối loạn đội hình.
Phía sau, xe tăng số 354 và 369 mở hết tốc lực xông lên ứng cứu vừa đi vừa đánh địch mở đường diệt một số xe tăng địch nấp sau ụ chiến đấu. Một xe tăng M41 của địch ở phía nam sân bay Đắc Tô 2 đã bắn lén trúng xe tăng 377, lửa khói trùm kín trên chiếc chiến xa quả cảm, cả bốn thành viên trên xe 377 hy sinh. Cùng lúc xe tăng và bộ binh Trung đoàn 1 tràn lên tiêu diệt hoàn toàn căn cứ Đắc Tô 2.
Cụm căn cứ Đắc Tô - Tân Cảnh là tuyến phòng ngự mạnh nhất của địch ở Bắc Tây Nguyên đã hoàn toàn bị tiêu diệt. Tập thể kíp xe tăng phiên hiệu 377 đã lập một kỷ lục, liên tiếp bắn cháy 07 xe tăng địch trong một trận đánh, phát huy cao độ chủ nghĩa anh hùng cách mạng của bộ đội Tăng Thiết giáp trong chiến đấu.
Trận đánh kết thúc, đồng đội tìm thấy xe 377 đang bốc cháy giữa ngổn ngang xác xe tăng địch, cả kíp xe 4 người đã anh dũng hy sinh, hóa thân vào chiến thắng. Bên cạnh thi thể không còn nguyên vẹn của những người anh hùng, chỉ còn đó những nắm cơm đã cháy thành than mà kíp xe chưa kịp ăn giữa hai trận đánh.
Thương tiếc khôn nguôi, đồng đội đã để các anh nằm lại với đất mẹ Tây Nguyên, với Đắc Tô - Tân Cảnh, nơi kíp xe tăng 377 đã chiến đấu và anh dũng hy sinh. Đã 52 năm trôi qua kể từ ngày 24 tháng 4 năm ấy, các đồng chí Triển, Ái, Lượng, Vịnh đã cùng bao đồng đội khác hoá thân vào đất mẹ, mãi mãi thanh xuân cùng điệp trùng núi rừng Tây Nguyên.
Với những thành tích đặc biệt xuất sắc ngày 9/1/2009, kíp xe tăng 377 đã được Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam truy phong danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân.
Kíp xe tăng 377 đã trở thành tượng đài chiến thắng trong lòng cán bộ chiến sỹ Tăng Thiết giáp và đồng bào các dân tộc Tây Nguyên. Nằm ở trung tâm huyện lỵ Đắc Tô, xe tăng phiên hiệu 377 đã được tôn vinh trong quần thể tượng đài chiến thắng. Nắm cơm cháy được trưng bày trong Bảo tàng lực lượng Tăng Thiết giáp - di vật còn lại của kíp xe 377 là minh chứng về tinh thần kiên quyết tấn công tiêu diệt địch: “Một xe cũng tiến công, một người cũng chiến đấu” thể hiện cao độ chủ nghĩa anh hùng cách mạng của bộ đội xe tăng trong chiến đấu./.
St
