Trong thời gian gần đây, một số kênh thông tin bên ngoài, điển hình là Đài Á châu Tự do (RFA), đã đặt ra vấn đề “Sáp nhập tỉnh sao không trưng cầu dân ý?”. Luận điệu này nhằm quy chụp rằng việc Nhà nước Việt Nam tiến hành sắp xếp, sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh là “thiếu dân chủ” hoặc “phớt lờ ý kiến người dân”. Bài viết sau đây sẽ phân tích, làm rõ những căn cứ pháp lý, tinh thần dân tộc, và quan điểm chỉ đạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh để chứng minh: Việc sáp nhập tỉnh không nhất thiết phải tổ chức trưng cầu dân ý, bởi vì:
Theo Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013, và đặc biệt là Luật Trưng cầu ý dân số 96/2015/QH13, trưng cầu ý dân được tiến hành đối với những vấn đề có ý nghĩa đặc biệt quan trọng của quốc gia, ảnh hưởng trực tiếp đến chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, chế độ chính trị và kinh tế – xã hội của đất nước. Các vấn đề thường được đưa ra trưng cầu ý dân là:
1. Toàn văn hoặc nội dung đặc biệt quan trọng của Hiến pháp.
2. Vấn đề liên quan đến chủ quyền quốc gia, lãnh thổ.
3. Vấn đề mang tính “sống còn” hoặc “cấp bách” của đất nước mà Quốc hội thấy cần thiết lấy ý kiến toàn dân.
Việc sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, về nguyên tắc, thuộc phạm vi quản lý hành chính và điều chỉnh của Nhà nước, không phải là vấn đề ảnh hưởng đến chủ quyền quốc gia hay thay đổi chế độ chính trị – xã hội. Do đó, không bắt buộc phải tiến hành trưng cầu ý dân, mà thay vào đó, việc xem xét, quyết định sáp nhập tỉnh dựa theo các quy định về tổ chức chính quyền địa phương, do Quốc hội – cơ quan quyền lực cao nhất của Nhà nước – thảo luận và biểu quyết.
Căn cứ Luật Tổ chức chính quyền địa phương (Luật số 77/2015/QH13, được sửa đổi, bổ sung một số điều vào các năm sau) và các nghị quyết, quy định hướng dẫn thi hành, thì:
- Việc điều chỉnh địa giới hành chính cấp tỉnh phải qua các bước: khảo sát, đánh giá về quy mô dân số, diện tích, điều kiện kinh tế – xã hội, cơ sở hạ tầng… để bảo đảm tính hiệu quả và tính khả thi.
- Cơ quan có thẩm quyền xem xét, quyết định là Quốc hội, dựa trên tờ trình của Chính phủ và ý kiến của các cơ quan liên quan.
- Người dân vẫn có quyền thể hiện quan điểm qua kênh đại biểu Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp. Đây chính là cơ chế dân chủ gián tiếp: mỗi đại biểu được dân bầu ra, thay mặt nhân dân thực hiện quyền giám sát, đưa ra ý kiến thảo luận, tham gia quyết định các vấn đề quan trọng.
Rõ ràng, việc sáp nhập tỉnh "không thuộc nhóm “vấn đề đặc biệt quan trọng” phải trưng cầu ý dân". Tuy vậy, điều này không đồng nghĩa với việc Nhà nước “phớt lờ ý kiến người dân”. Thực tế, quy trình sáp nhập luôn trải qua các khâu lấy ý kiến địa phương, báo cáo, giải trình tại Quốc hội, bảo đảm tính công khai, minh bạch trong bộ máy đại diện và trong xã hội.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét