LUẬN ĐIỆU XUYÊN TẠC VỀ ĐIỆN MẶT TRỜI DƯ THỪA NHƯNG SAI QUY HOẠCH

 

Xây dựng Nghị định mua bán điện, Bộ Công Thương đang lấy ý kiến đối với dự thảo Nghị định mua bán điện trực tiếp giữa các đơn vị phát điện với khách hàng (DPPA) và Dự thảo Nghị định về cơ chế khuyến khích phát triển điện mặt trời lắp đặt mái nhà dân, công sở, khu công nghiệp. Tại dự thảo Nghị định về cơ chế khuyến khích phát triển điện mặt trời mái nhà, Bộ Công Thương giữ đề xuất mua điện mặt trời tự sản, tự tiêu dư thừa với giá 0 đồng. Trước đề xuất trên, nhiều luận điệu cho rằng việc này sẽ không khuyến khích được người dân, doanh nghiệp phát triển điện mặt trời mái nhà vì họ không có lợi ích, rồi đề xuất mâu thuẫn với Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quy hoạch điện VIII) được Chính phủ phê duyệt,… Tất cả những quan điểm trên đều là phiến diện, chưa hiểu bản chất sâu xa của vấn đề, đặc biệt về yếu tố vận hành hệ thống điện và mặt kỹ thuật. Thậm chí, các trang mạng phản động như Việt Tân, BBC còn đưa ra luận điệu xảo trá, xuyên tạc và quy chụp cho rằng mục đích là “muốn dân thiếu, không đủ điện” để “kiếm tiền”…. Từ những thông tin một chiều và quy chụp ấy, nhiều người đã bị “dắt mũi” theo những suy luận xuyên tạc, bóp méo sự thật.

Trước hết, phải khẳng định rằng, đề xuất mua điện mặt trời tự sản, tự tiêu dư thừa với giá 0 đồng của Bộ Công Thương là hoàn toàn phù hợp với thực tiễn vận hành hệ thống điện hiện nay và định hướng quy hoạch, phát triển của ngành điện trong tương lai. Cụ thể, theo Quy hoạch điện VIII được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 500/QĐ-TTg ngày 15/5/2023 đã quy định về định hướng phát triển nguồn điện và phương án phát triển nguồn điện. Theo đó, có nội dung nêu rõ “ưu tiên, khuyến khích phát triển điện gió, điện mặt trời tự sản tự tiêu (trong đó có điện mặt trời mái nhà của người dân và mái công trình xây dựng, điện mặt trời tại các cơ sở sản xuất kinh doanh, tiêu thụ tại chỗ, không đấu nối hoặc không bán điện vào lưới điện quốc gia)”. Cần nhớ rõ, trong Quy hoạch điện VIII đã nhắc đến việc “không đấu nối hoặc không bán điện vào lưới điện quốc gia”. Bởi vậy, suy luận mua điện mặt trời tự sản, tự tiêu dư thừa với giá 0 đồng mâu thuẫn với Quy hoạch điện VIII là chụp mũ, cố tình xuyên tạc sự thật.

Thứ hai, cần thấy rằng, ở đây việc phát triển điện mặt trời mái nhà đang gắn với mục đích tự sản, tự tiêu và đề xuất trên hoàn toàn dựa trên việc đảm bảo tối đa quyền và lợi ích của người dân, doanh nghiệp khi tham gia. Theo đó, chính sách giá 0 đồng chỉ áp dụng với sản lượng điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu dư thừa phát lên lưới điện quốc gia. Sở dĩ như vậy bởi nhà nước muốn khuyến khích cá nhân, tổ chức phát triển điện mặt trời mái nhà để đáp ứng nhu cầu tự dùng, đồng thời góp phần làm giảm áp lực cho hệ thống điện quốc gia.

Bởi, nếu như cho phép nối lưới không giới hạn công suất, thì công tác vận hành lưới điện của Tập đoàn Điện lực Việt Nam gặp rất nhiều khó khăn và nguy cơ cao mất an toàn hệ thống điện quốc gia ở mức rất cao. Vì sao lại vậy? Trước hết, đó là vấn đề ảnh hưởng của điện mặt trời tới công suất điện. Do nguồn điện này phụ thuộc vào bức xạ mặt trời, nên sẽ chỉ có tác dụng vào những giờ có ánh nắng. Do đó, để ổn định nguồn cung cấp điện, sẽ phải đầu tư các nguồn lưu trữ phù hợp. Đặc biệt, những thời điểm có bức xạ cao có thể sẽ dẫn tới dư thừa nguồn điện, phải cắt giảm công suất phát điện. Yếu tố thứ hai đến từ tính phân tán ở quy mô nhỏ và rất nhỏ của điện mặt trời. Tuy có nhiều lợi thế, nhưng điều này làm khả năng thu thập dữ liệu, điều khiển phục vụ công tác vận hành hệ thống điện rất khó khăn. Yếu tố cuối cùng là chi phí cân bằng công suất của hệ thống điện do điện mặt trời gây ra, để đáp ứng tính bất định của nguồn điện nay. Đơn vị điều độ sẽ phải trả chi phí không nhỏ để duy trì một lượng điện ở trạng thái chờ hoặc công suất thấp liên tục trong các giờ có điện mặt trời. Vì thế, nếu phát triển điện mặt trời không ở mức sẵn sàng tiêu thụ tại phụ tải và ồ ạt với quy mô lớn, hoặc phát điện vào hệ thống sẽ ảnh hưởng lớn đến cân bằng cung - cầu của hệ thống điện, gây ra những phí tổn không cần thiết. Tất cả những yếu tố trên có nguy cơ gây mất an toàn hệ thống điện và tác động tiêu cực lên cả ngành điện nếu không được xem xét một cách thấu đáo. Ở đây, rõ ràng Bộ Công Thương đã tính toán kỹ và lường trước được những hệ lụy sẽ xảy ra và đưa ra đề xuất trên.

Từ những phân tích trên có thể thấy, việc đề xuất chính sách mua điện mặt trời tự sản, tự tiêu dư thừa với giá 0 đồng không chỉ làm giảm áp lực cho hệ thống điện quốc gia, tăng cường khả năng vận hành an toàn cung cấp điện cho lưới điện còn chặn đứng lối tư duy bất chấp quy định pháp luật để phát triển ồ ạt điện mặt trời mái nhà “đội lốt” tự sản, tự tiêu để trục lợi chính sách và tình trạng hợp thức hóa cho sai phạm. Như vậy có thể thấy, việc cho rằng đề xuất “muốn dân thiếu, không đủ điện” để “kiếm tiền” chỉ là những luận điệu xảo trá, xuyên tạc. Các thế lực thù địch đã lợi dụng dư luận để thực hiện mục đích chống phá, chứ hoàn toàn không hề nhắc đến những mặt sẽ làm được của đề xuất chính sách.