Bác sĩ Nguyễn Việt Hà, Phòng Điều trị rối loạn loạn thần và y học tự sát, Viện Sức khỏe tâm thần, cho chúng tôi biết về trường hợp nữ sinh T. (15 tuổi) tự rạch tay bằng dao lam, nghĩ đến việc tự sát. Bố mẹ T. thường xuyên xung đột, thậm chí nhiều lần chứng kiến cha đánh mẹ đã trở thành "những ký ức không bao giờ quên” với em. Cuộc sống gia đình thiếu sự kết nối khi bố mẹ chỉ lo kiếm tiền, chị gái cũng không thân thiết, khiến T. dần trở thành người ít nói, khó hòa nhập với mọi người.

Trên lớp, T. bị các bạn thường xuyên trêu chọc vì nhút nhát và lầm lì, nên em càng cô lập, tránh giao tiếp, không tham gia các hoạt động ngoại khóa. Nhưng T. lại tham gia một số diễn đàn online của những người trẻ bị căng thẳng và biết đến việc rạch tay để... đỡ buồn, rồi mua dao lam để sẵn trong phòng.

Đến kỳ thi năm lớp 8, do bị điểm kém, mẹ mắng nặng lời, thế là T. lấy chiếc dao lam có sẵn rạch lên cánh tay của mình. Không những không thấy đau, T. lại cảm thấy đỡ căng thẳng và nhẹ nhõm. Ban đầu, T. chỉ tự rạch khi cảm xúc quá tải, nhưng dần dần, em nhận thấy điều này vừa giúp giảm căng thẳng, vừa mang lại cảm giác kiểm soát, điều mà T. không tìm thấy trong cuộc sống thực, nên em tự rạch thường xuyên hơn.

Vết rạch ban đầu còn nông, về sau, T. rạch sâu hơn để đạt được cảm giác thoải mái. Những vết sẹo trên tay ngày càng nhiều và T. luôn mặc áo dài tay để che giấu. T. không có ý định dừng lại vì hành động đó đã như một thói quen. Một lần T. trốn trong nhà vệ sinh để rạch tay thì bạn bè phát hiện và báo cho thầy cô giáo. Nhà trường đã liên hệ với gia đình T. và quyết định đưa em đi khám ở Viện Sức khỏe tâm thần.

Bác sĩ chẩn đoán T. bị trầm cảm nặng, không có triệu chứng loạn thần và em phải điều trị nội trú. Sau 30 ngày điều trị với các liệu pháp kết hợp, tình trạng bệnh của T. cải thiện và hiện em đang điều trị ngoại trú.

Từng điều trị tâm lý cho nhiều bệnh nhân bị rối loạn tâm thần, chuyên gia tâm lý Nguyễn Thị Hường cho biết, môi trường gia đình rất quan trọng để tránh cho trẻ mắc bệnh tự hành hạ. Các cháu có nhu cầu chia sẻ rất lớn nhưng không được gia đình quan tâm lắng nghe. Khi vào viện, được lắng nghe, các bệnh nhân lại rất cởi mở với y, bác sĩ.

Bác sĩ Nguyễn Hoàng Yến, Phòng Điều trị rối loạn loạn thần và y học tự sát cho biết, trong 6 tháng đầu năm 2024, Viện Sức khỏe tâm thần tiếp nhận khoảng 130-140 trường hợp trẻ vị thành niên có hành vi tự gây thương tích.

Theo bác sĩ Nguyễn Hoàng Yến, bệnh này có thể gặp ở mọi người, mọi lứa tuổi, giới tính, dân tộc, nhưng phổ biến nhất ở tuổi thanh, thiếu niên, nhất là độ tuổi 12-15. Có tới 17-18% thanh niên cho biết đã có hành vi tự gây thương tích ít nhất một lần trong đời, 6% bị mạn tính và tỷ lệ nữ nhiều hơn nam. Trẻ có thể tự làm tổn thương bản thân do áp lực học tập, mâu thuẫn gia đình, bạn bè hoặc kỳ vọng quá cao vào bản thân.

Hành vi này cũng được xem là cách đối phó tiêu cực với cảm xúc như tức giận, lo âu, chán nản khi không tìm được phương thức thể hiện phù hợp. Đây là giai đoạn dễ tổn thương do thay đổi tâm lý, sinh lý, não bộ và ảnh hưởng từ thời thơ ấu nên cha mẹ cần quan tâm nhiều nhất, chú ý đến sự thay đổi về tâm lý, ngoại hình, mối quan hệ để kịp thời hỗ trợ và tìm đến chuyên gia khi cần.