CHỦ QUYỀN QUỐC GIA TRÊN KHÔNG GIAN MẠNG

 

Khái niệm về chủ quyền quốc gia trên không gian mạng được quy định tại Nghị định số 98/2015/NĐ-CP của Chính phủ về tổ chức và hoạt động của lực lượng tác chiến không gian mạng như sau: “Chủ quyền quốc gia trên không gian mạng là tất cả các quyền của Nhà nước đối với không gian mạng, phù hợp với quy định của luật pháp quốc tế”

Chủ quyền quốc gia trên không gian mạng được xác định dựa trên 4 yếu tố cơ bản là: Cơ sở hạ tầng không gian mạng nằm trên lãnh thổ của quốc gia đó (lãnh thổ); chủ thể hoạt động trên không gian mạng (dân số); dữ liệu thông tin trên không gian mạng (tài nguyên); pháp luật quản lý nhà nước đối với không gian mạng (chính quyền). Quyền lợi cơ bản về chủ quyền không gian mạng là: Bình đẳng, độc lập, tự vệ và quản lý, cũng phát triển bao gồm: Các nước có quyền hợp pháp trong việc tự lựa chọn con đường phát triển của riêng mình, phương thức quản lý không gian mạng, cũng như quyền tham gia quản lý không gian mạng toàn cầu được tôn trọng (bình đẳng), nước ngoài không được can dự vào vận hành hạ tầng cơ sở thông tin thuộc lãnh thổ chủ quyền (độc lập); nhà nước dùng quyền lực và năng lực mọi mặt của mình, trong đó có năng lực quân sự để bảo vệ không gian mạng quốc gia không bị xâm phạm (tự vệ); truyền tải số liệu cùng các hoạt động xử lý nó thuộc quyền tư pháp và quản lý hành chính của quốc gia (quản lý)

Không gian mạng được coi là vùng lãnh thổ đặc biệt nên cần quan tâm đến chủ quyền quốc gia trên không gian mạng. Chủ quyền quốc gia trên không gian mạng là quyền quản lý, kiểm soát đối với cơ sở hạ tầng không gian mạng và thông tin được tạo ra, lưu trữ, trao đổi, xử lý trên không gian đó. Đặc biệt, tuân thủ luật pháp quốc tế và quyền tài phán đối với cơ sở hạ tầng thuộc sở hữu cả trong và ngoài lãnh thổ quốc gia và bằng mật mã bảo vệ thông tin số truyền dẫn trên không gian mạng toàn cầu.

Khác với các không gian vật lý khác như đất liền, biển, bầu trời và thậm chí là vũ trụ có thể xác định được vị trí vật lý không gian, địa điểm gắn với lãnh thổ quốc gia thì không gian mạng lại mang phạm vi toàn cầu rộng khắp. Các kết nối, thông tin, dữ liệu gắn với chủ quyền một quốc gia có thể được lưu trữ, xử lý tại các cơ sở hạ tầng vật lý đặt tại quốc gia khác; các công ty cung cấp dịch vụ hạ tầng, dịch vụ mạng, dịch vụ thông tin trên mạng có thể tiếp cận được với người sử dụng tại mọi nơi trên thế giới, không phụ thuộc vào khoảng cách, thời gian, biên giới địa lý thông thường. Dó đó việc xác định chủ quyền quốc gia là quyền quản lý, kiểm soát với cả những hạ tầng, dịch vụ, thông tin liên quan đến lợi ích quốc gia nằm cả trong lẫn ngoài lãnh thổ là cách tiếp cận đảm bảo cho lợi ích quốc gia và khả năng bảo vệ lợi ích đó trên không gian mạng.

Hiện nay trên các diễn đàn hợp tác quốc tế, các quốc gia đã thoả thuận nhằm đưa ra nguyên tắc thống nhất trong công nhận chủ quyền quốc gia trên không gian mạng và phối hợp xử lý các vấn đề bảo đảm chủ quyền quốc gia, ngăn chặn và truy tìm nguồn gốc các cuộc tấn công mạng. Theo các quy tắc phổ biến, các chủ thể sử dụng không gian mạng không được tiến hành các hoạt động trên không gian mạng vi phạm chủ quyền của 1 quốc gia khác. Đồng thời, các quốc gia có quyền kiểm soát đối với việc truy cập và sử dụng không gian mạng để thực hiện các hoạt động trên phạm vi lãnh thổ của họ, tôn trọng chủ quyền quốc gia của các quốc gia khác trên không gian mạng đồng thời có thể kiểm soát đối với không gian mạng của mình. Tuy vậy, để xác định rõ nội hàm, phạm vi, giải pháp liên quan đến bảo vệ chủ quyền quốc gia trên không gian mạng là vấn đề phức tạp, phải không ngừng nghiên cứu bổ sung, phát triển theo xu thế phát triển của công nghệ và sự mở rộng không ngừng của không gian mạng./.