Vụ kiện tiêm vaccine đậu mùa gây xôn xao nước Mỹ

 

Đây là một trong những vụ kiện quan trọng nhất của luật pháp y tế công cộng ở Mỹ. Các thẩm phán đã trích dẫn nó trong suốt hơn 100 năm qua, nhất là khi Covid-19 bùng phát.

Năm 1901, chủng bệnh đậu mùa nghiêm trọng bùng phát ở khu vực Boston, bang Massachusetts. Nhà chức trách coi đây là căn bệnh chết người, rất dễ lây lan, phát ban nghiêm trọng khiến những người sống sót cũng bị sẹo suốt đời. Riêng tại Boston, trong đợt bùng phát kéo dài từ năm 1901 đến 1903 có gần 1.600 ca mắc và 270 người chết.

Các quan chức y tế công cộng ở Boston và vùng lân cận ban hành lệnh tiêm chủng bắt buộc với cư dân toàn thành phố với hy vọng đạt được tỷ lệ tiêm phòng 90% cần thiết cho khả năng miễn dịch cộng đồng.

Vài tháng sau, thành phố Cambridge, bang Massachusetts chìm trong cơn "hoảng loạn" toàn diện về bệnh đậu mùa. Nhà chức trách ra lệnh đóng cửa tất cả trường học, thư viện công cộng và nhà thờ để ngăn chặn sự lây lan của dịch bệnh. Các nhân viên cảnh sát đi cùng với quan chức y tế đi từng nhà để tiêm chủng cho 100 người mỗi ngày.

Mục sư Jacobson là người nhập cư, sinh năm 1856 tại Thụy Điển. Khi Chủ tịch Hội đồng Y tế Cambridge, gõ cửa nhà vào ngày 15/3/1902, mục sư đã từ chối tiêm chủng cho ông và con trai.

Ngày 17/7/1902, Jacobson bị Chủ tịch Hội đồng Y tế thành phố tố cáo hình sự, yêu cầu toà án tuyên phạt. Theo đó, đây không phải là vaccine bắt buộc, nhưng lệnh tiêm chủng của thành phố là bắt buộc. Những người từ chối tiêm chủng phải như Jacobson đối mặt với khoản tiền phạt 5 USD, tương đương 150 USD ngày nay, hoặc 15 ngày tù.

Sáu ngày sau, mục sư hầu toà, cùng với một số những người bài vaccine khác. Tuy nhiên ông không nộp tiền phạt và kiện lại chính quyền.

Bác đơn kiện của Jacobson, toà xét xử cấp tiểu bang phân tích, tiêm vaccine là phương pháp tốt nhất để chống dịch bệnh. Jacobson tiếp tục kháng cáo lên Tòa án Tối cao vào năm 1905.

Khi phán xét, công tố viên toà án Tối cao, John Marshall Harlan, lập luận đanh thép rằng: "Để bảo vệ cho sự an toàn của cộng đồng hàng triệu người, đôi khi, cần phải nghĩ lại về quyền tự do cá nhân". Với những ký ức về Nội chiến vẫn còn nguyên vẹn, vị công tố nhấn mạnh "một cộng đồng có quyền tự bảo vệ mình khỏi bệnh tật, như cách mà dân tộc đó đấu tranh trong một cuộc xâm lược quân sự".

Tòa án cho rằng mọi công dân có trách nhiệm bảo vệ sự an toàn của các thành viên còn lại. Quyền tự do cá nhân không thể là tối cao trong mọi trường hợp, nếu nó gây hại cho cộng đồng, trong trường hợp này là dịch bệnh. Bệnh đậu mùa đang hoành hành thì ưu tiên tối đa không phải "tự do cá nhân" mà phải là sức khoẻ cộng đồng.

Theo toà, mục sư Jacobson luôn miệng nói "vaccine có hại" nhưng không đưa ra được bằng chứng cụ thể ngoài những mệnh đề "tôi thấy, tôi nghĩ...".

Tòa án Tối cao cuối cùng đã bác bỏ lập luận của Jacobson và coi việc làm của ông là một thái độ "gây tổn thương sâu sắc đến nỗ lực dập dịch của cộng đồng". Cơ quan này cho phép miễn trừ đặc biệt cho người có vấn đề sức khỏe, dị ứng khi tiêm chủng, song Jacobson không thuộc thành phần này.

Jacobson cuối cùng chấp nhận nộp phạt 5 USD và phải tiêm.

Vụ kiện ngày nay vẫn được lưu tại hồ sơ quốc gia với tên gọi, Jacobson kiện Massachusetts, rúng động nước nước Mỹ thời kỳ non trẻ.

Hải Thư (Theo History, New England Historical Society)