Nhà nước là chủ sở hữu vốn nhưng không can thiệp trực tiếp vào hoạt động của doanh nghiệp.

 Vừa qua, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành Kết luận 991/KL-UBTVQH15 liên quan đến dự án Luật Quản lý và Đầu tư vốn Nhà nước tại doanh nghiệp. Theo Kết luận, cần phân định rõ giữa chức năng chủ sở hữu vốn của Nhà nước và chức năng quản lý Nhà nước đối với mọi loại hình doanh nghiệp, nhằm bảo đảm nguyên tắc Nhà nước là chủ sở hữu đầu tư vốn nhưng không can thiệp trực tiếp vào hoạt động của doanh nghiệp.

Tổng Thư ký, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường.

Theo Tổng Thư ký, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường, việc hoàn thiện dự án Luật này là rất quan trọng, bởi nó liên quan đến nhiều vấn đề phức tạp và mới trong bối cảnh hiện tại. Ủy ban Thường vụ Quốc hội ghi nhận những nỗ lực của Chính phủ trong việc chuẩn bị hồ sơ cho dự án và đánh giá cao sự thẩm tra của Ủy ban Tài chính, Ngân sách.

Theo Kết luận, đây là một luật hết sức quan trọng, có nhiều nội dung khó, mới và phức tạp. Để đảm bảo chất lượng dự án Luật, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ nghiên cứu tiếp thu ý kiến phát biểu tại phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội và ý kiến của cơ quan thẩm tra để hoàn chỉnh hồ sơ dự án Luật. Có phương án tiếp thu vào từng điều, khoản cụ thể, nhất là những quan điểm, vấn đề mới; những nội dung không tiếp thu cần giải trình đầy đủ, thuyết phục và cần khẳng định các quy định của dự thảo Luật này đảm bảo xử lý các vấn đề vướng mắc, bất cập để trình Quốc hội trước ngày 15/10/2024. Trường hợp không kịp tiếp thu, giải trình hoặc chưa bảo đảm đủ điều kiện thì Chính phủ đề xuất thời điểm báo cáo Quốc hội phù hợp, không vì tiến độ mà bỏ qua chất lượng.

Tiếp tục rà soát nhằm thể chế hóa đầy đủ các quan điểm và chủ trương của Đảng, trong đó cần phân định rõ giữa chức năng chủ sở hữu tài sản vốn Nhà nước và chức năng quản lý Nhà nước đối với mọi loại hình doanh nghiệp, cũng như chức năng quản trị kinh doanh. Điều này nhằm đảm bảo nguyên tắc rằng Nhà nước là chủ sở hữu vốn nhưng không can thiệp vào hoạt động kinh doanh và quản trị của doanh nghiệp.

Đồng thời, cần đẩy mạnh phân cấp, phân quyền để tạo sự chủ động và phát huy tính sáng tạo của doanh nghiệp Nhà nước, kết hợp với việc thiết lập cơ chế quản lý chặt chẽ để tránh lạm dụng và thất thoát tài sản Nhà nước. Ngoài ra, cần gắn trách nhiệm cho các đơn vị và người đại diện vốn Nhà nước, đồng thời tăng cường tính công khai, minh bạch về tình hình tài chính, hoạt động sản xuất và kinh doanh của các doanh nghiệp Nhà nước, nhằm đảm bảo sự kiểm tra, giám sát từ phía Nhà nước và nhân dân đối với vốn của Nhà nước.

Thực hiện nghiêm túc Quy định 178-QĐ/TW về kiểm soát quyền lực và phòng, chống tham nhũng trong xây dựng pháp luật, cùng với Nghị quyết 27-NQ/TW về hoàn thiện Nhà nước pháp quyền, Luật chỉ quy định những vấn đề đã rõ ràng, thực tiễn chứng minh là đúng và thuộc thẩm quyền của Quốc hội. Không luật hóa các vấn đề chưa ổn định, luật cần bám sát sơ kết Nghị quyết 12-NQ/TW để đảm bảo các quy định phù hợp với chủ trương của Đảng trong việc cơ cấu lại và nâng cao hiệu quả doanh nghiệp Nhà nước.

Cần thực hiện sửa đổi toàn diện và bổ sung các quy định về đầu tư vốn của Nhà nước vào doanh nghiệp, cũng như đầu tư của các doanh nghiệp có vốn Nhà nước chi phối. Mục tiêu là giới hạn phạm vi đầu tư của Nhà nước và đảm bảo rằng doanh nghiệp Nhà nước tập trung vào các lĩnh vực then chốt và thiết yếu, đặc biệt là trong các địa bàn quan trọng về quốc phòng và an ninh. Doanh nghiệp Nhà nước sẽ hoạt động theo cơ chế thị trường, cạnh tranh bình đẳng, đồng thời dẫn dắt và phát triển các thành phần kinh tế khác, góp phần vào công nghiệp hóa, hiện đại hóa và xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ theo quan điểm trong Nghị quyết 12-NQ/TW.

Cần phân định rõ giữa chức năng chủ sở hữu vốn của Nhà nước và chức năng quản lý Nhà nước đối với mọi loại hình doanh nghiệp/Ảnh minh họa

Cần rà soát phạm vi, đối tượng và các điều khoản trong dự thảo Luật để tránh tạo ra khoảng trống pháp lý, đảm bảo nguyên tắc quản lý Nhà nước đối với mọi nơi có vốn Nhà nước, kể cả tại các doanh nghiệp có vốn Nhà nước dưới 50%. Đồng thời, phải xác định rõ nhiệm vụ và quyền hạn của các cơ quan Nhà nước, bảo đảm phù hợp với Luật Tổ chức Chính phủ và các quy định pháp luật hiện hành.

Cần kế thừa những quy định hiệu quả của Luật hiện hành, tránh tạo ra khó khăn, vướng mắc mới, đồng thời giải quyết các vấn đề phát sinh. Hoàn thiện quy định về thoái vốn, bán tài sản đầu tư ra nước ngoài, cũng như các thẩm quyền liên quan đến chủ trương đầu tư và kế hoạch kinh doanh của doanh nghiệp Nhà nước.

Cần rà soát và hoàn thiện các quy định về trình tự, thủ tục quản lý và đầu tư của Nhà nước tại doanh nghiệp, đồng thời quyết định nhân sự liên quan. Điều này phải gắn với kiểm tra và giám sát chặt chẽ để đảm bảo sự kiểm soát của Nhà nước đối với nguồn lực đầu tư, nhưng không can thiệp trực tiếp vào hoạt động doanh nghiệp. Mục tiêu là giảm tối đa thủ tục hành chính và chi phí tuân thủ, đồng thời bảo đảm rằng vốn Nhà nước sau khi đầu tư trở thành tài sản của doanh nghiệp vẫn chịu sự kiểm tra và kiểm soát hợp lý từ phía Nhà nước.

Bổ sung đầy đủ hồ sơ, tài liệu theo ý kiến của cơ quan thẩm tra; rà soát các khái niệm, từ ngữ để giải thích đầy đủ, bảo đảm thống nhất, rõ nghĩa.

Rà soát các quy định về trích lập, sử dụng, điều chuyển số dư quỹ, thẩm quyền và mức trích quỹ, sử dụng quỹ của Quỹ đầu tư phát triển để tại doanh nghiệp nhằm phát huy nguồn lực của Quỹ cho phát triển doanh nghiệp, phù hợp với từng loại hình doanh nghiệp và định hướng đầu tư, nắm giữ vốn và mở rộng quy mô vốn của Nhà nước đối với doanh nghiệp và lĩnh vực Nhà nước cần chi phối.

Cần rà soát và hoàn thiện các quy định liên quan đến quyền và trách nhiệm của cơ quan quản lý, người đại diện chủ sở hữu vốn Nhà nước và doanh nghiệp. Việc này nhằm phân định rõ ràng nhiệm vụ và quyền hạn của từng bên, đảm bảo nguyên tắc không can thiệp trực tiếp vào hoạt động doanh nghiệp, đồng thời tôn trọng quyền tự chủ và trách nhiệm của doanh nghiệp. Cần lưu ý tiếp thu ý kiến từ cơ quan thẩm tra và tránh quy định cụ thể về SCIC trong Luật, vì đây thuộc thẩm quyền của Chính phủ.

Cần rà soát và làm rõ các quy định liên quan đến quản lý vốn Nhà nước đầu tư tại doanh nghiệp, bao gồm thẩm quyền quyết định về nhân sự, chiến lược và kế hoạch, cũng như phạm vi và hình thức đầu tư. Đồng thời, cần xác định các trường hợp doanh nghiệp không được đầu tư vốn và cơ cấu lại vốn đầu tư của Nhà nước. Các quy định này cần được điều chỉnh theo ý kiến của cơ quan thẩm tra và các nội dung khác từ Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tài chính, Ngân sách.

Cần rà soát và giải quyết các mâu thuẫn, chồng chéo giữa các luật hiện hành và các luật đang sửa đổi để đảm bảo tính đồng bộ của hệ thống pháp luật. Việc này bao gồm kiểm tra quy định áp dụng luật và điều khoản thi hành nhằm đảm bảo tính khả thi và không gây vướng mắc. Đồng thời, cần xem xét các ý kiến đề xuất về việc bỏ quy định tại Điều 3 liên quan đến áp dụng pháp luật.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội giao Ủy ban Tài chính, Ngân sách thẩm tra chính thức khi Chính phủ bổ sung đầy đủ hồ sơ để trình Quốc hội xem xét, thảo luận.