Cùng với
việc thực hiện công cuộc đổi mới, phát triển nền kinh tế thị trường định hướng
xã hội chủ nghĩa, đất nước ta đã và đang từng bước xây dựng và hoàn thiện Nhà
nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa (XHCN) của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân,
dưới sự lãnh đạo của Đảng. Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 9-11-2022 của Ban Chấp
hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp
quyền XHCN Việt Nam trong giai đoạn mới là dấu mốc, là bước chuyển quan
trọng.
Lần đầu
tiên Đảng ta ban hành một Nghị quyết chuyên đề về Nhà nước pháp quyền XHCN, trong đó xác định các mục
tiêu chủ yếu là: Xây dựng hệ thống pháp luật hoàn thiện, được thực hiện nghiêm
minh, nhất quán; thượng tôn Hiến pháp và pháp
luật, tôn trọng, bảo đảm, bảo vệ hiệu quả quyền con người, quyền công dân;
quyền lực nhà nước là thống nhất, được phân công rành mạch, phối hợp chặt chẽ,
kiểm soát hiệu quả; nền hành chính, tư pháp chuyên nghiệp, pháp quyền, hiện
đại; bộ máy nhà nước tinh gọn, trong sạch, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; đội
ngũ cán bộ, công chức, viên chức có đủ phẩm chất, năng lực, thực sự chuyên
nghiệp, liêm chính; quản trị quốc gia hiện đại, hiệu quả; đáp ứng yêu cầu phát
triển đất nước nhanh, bền vững, trở thành nước phát triển, có thu nhập cao theo
định hướng xã hội chủ nghĩa vào năm 2045. Việc thực hiện thành công các mục
tiêu này có ý nghĩa rất quan trọng, là tiền đề vững chắc để đất nước phát triển
bền vững trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
Thực hiện
Nghị quyết số 27-NQ/TW, trong gần 2 năm qua, chúng ta đã đạt được những kết quả
đáng khích lệ. Trong đó, xây dựng pháp luật có nhiều đổi mới, năng lực phản ứng
chính sách được nâng cao, góp phần tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, thúc đẩy sản
xuất, kinh doanh, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của Nhân dân, bảo đảm
quốc phòng, an ninh; công tác tổ chức thực hiện pháp luật ngày càng gắn kết hơn
với xây dựng và hoàn thiện pháp luật; cải cách hành chính, chuyển đổi số được
đẩy mạnh và có những kết quả nhất định; công cuộc phòng, chống tham nhũng, tiêu
cực được triển khai bài bản, thường xuyên và đạt được nhiều kết quả với tinh
thần không có vùng cấm, không có ngoại lệ, xử lý một vụ, cảnh tỉnh cả vùng, cả
lĩnh vực, qua đó giúp tăng cường một bước kỷ cương, trách nhiệm, tính nghiêm
minh trong thực thi công vụ.
Tuy
nhiên, việc xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam vẫn còn
nhiều tồn tại, hạn chế. Nhận thức về tầm quan trọng của Nhà nước pháp quyền
XHCN Việt Nam có lúc, có nơi chưa đồng đều. Một số chủ trương, định hướng lớn
của Đảng chưa được thể chế kịp thời, đầy đủ hoặc đã thể chế nhưng tính khả thi
không cao; hệ thống pháp luật còn có quy định mâu thuẫn, chồng chéo, chưa phù
hợp với sự phát triển kinh tế, xã hội, chậm được bổ sung, sửa đổi, thay thế. Cơ
chế, chính sách, pháp luật chưa tạo dựng được môi trường thực sự thuận lợi để thúc
đẩy đổi mới sáng tạo, thu hút nguồn lực của các nhà đầu tư trong và ngoài nước
cũng như trong nhân dân. Công tác sắp xếp, kiện toàn tổ chức bộ máy hành chính
Nhà nước tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, giảm đầu mối, giảm cấp trung
gian còn bất cập, một bộ phận còn cồng kềnh, chồng lấn giữa lập pháp và hành
pháp, chưa thực sự đáp ứng yêu cầu nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý. Một số
bộ, ngành chưa đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cho địa phương, làm thay công việc
của địa phương dẫn đến tồn tại cơ chế xin, cho, dễ nảy sinh tiêu cực, tham
nhũng. Công tác cải cách hành chính, chuyển đổi số, xây dựng
chính quyền điện tử, chính quyền số còn hạn chế. Tổ chức thực thi pháp luật,
chính sách vẫn là khâu yếu, còn một bộ phận cán bộ chưa chủ động, thiếu trách
nhiệm trong thực thi công vụ; tình trạng đùn đẩy, né tránh trách nhiệm,
"đổ lỗi" cho hệ thống pháp luật để không thực hiện chức trách, nhiệm
vụ vẫn còn tồn tại ở một số bộ, ngành, địa phương.
Những tồn
tại, hạn chế nêu trên đã làm suy giảm ý nghĩa, vai trò của Nhà nước pháp quyền
XHXN Việt Nam trên thực tiễn.
Để thực
hiện các mục tiêu phát triển đất nước trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc
Việt Nam, đòi hỏi tiếp tục phải đổi mới phương thức lãnh đạo, cầm quyền của
Đảng đối với Nhà nước và xã hội; phát huy quyền làm chủ của nhân dân và xử lý
hài hòa mối quan hệ Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ và phát
huy vị trí, vai trò của từng nhân tố này trong quá trình xây dựng và hoàn thiện
Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam, trong đó cần chú ý các vấn đề cơ bản sau
đây:
Một là, Đảng ta là Đảng cầm quyền, sự lãnh đạo của Đảng là tuyệt
đối, trực tiếp, toàn diện, bao trùm mọi lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa,
xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại… Đặc thù của Nhà nước pháp quyền XHCN
Việt Nam là đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng. Do đó, xây dựng Nhà nước pháp quyền
XHCN là biện pháp, cách thức để thực hiện thành công mục tiêu của Đảng ta đã
được xác định trong Điều lệ Đảng: "Xây dựng nước Việt Nam
độc lập, dân chủ, giàu mạnh, xã hội công bằng, văn minh, không còn người bóc
lột người, thực hiện thành công chủ nghĩa xã hội và cuối cùng là chủ nghĩa cộng
sản". Đảng lãnh đạo bằng đường lối, chính sách; lãnh đạo
thể chế hóa đường lối, chính sách thành pháp luật để quản lý Nhà nước và xã
hội. Như vậy, pháp luật trong Nhà nước pháp quyền XHCN cần phải liên tục được
hoàn thiện để thể chế hóa đường lối, chính sách của Đảng, phát huy dân chủ, vì
con người, công nhận, tôn trọng, bảo đảm, bảo vệ quyền con người, quyền công
dân. Để thực hiện tốt công tác này cần có cơ chế kiểm soát hiệu quả việc thể
chế hóa đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng thành pháp luật của Nhà
nước. Đồng thời, phải có quy trình xây dựng pháp luật chặt chẽ, khoa học, dân
chủ để chính sách, pháp luật thể hiện được đầy đủ ý chí, nguyện vọng của nhân
dân, bảo vệ lợi ích nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của tổ
chức, cá nhân, khuyến khích đổi mới sáng tạo, thu hút mọi nguồn lực cho sự phát
triển; nhưng cũng phải linh hoạt để kịp thời phản ứng chính sách, có giải pháp
xử lý kịp thời các vấn đề thực tiễn phát sinh làm chậm sự phát triển theo
nguyên tắc bảo vệ, bảo đảm lợi ích của quốc gia, dân tộc là trước hết và trên
hết. Là cơ quan thực hiện quyền lập pháp, Quốc hội cần đóng vai trò chủ đạo, có
các giải pháp bảo đảm hệ thống pháp luật được ban hành đáp ứng được các yêu cầu
của Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam. Ủy ban Thường vụ Quốc hội cần phát huy
vai trò là cơ quan có thẩm quyền giải thích pháp luật để những vướng mắc trong
thực thi các đạo luật được xử lý kịp thời, đáp ứng yêu cầu của cuộc sống. Trong
quá trình tổ chức thi hành pháp luật, Chính phủ cần theo dõi, đánh giá tình
hình thi hành pháp luật để kịp thời phát hiện những quy định pháp luật mâu
thuẫn, chồng chéo, chưa phù hợp với thực tiễn, cản trở đổi mới sáng tạo, thu
hút nguồn lực đầu tư, sản xuất, kinh doanh để có biện pháp xử lý, không để một
số điều luật trở thành điểm nghẽn cản trở thực hiện quyền con người, quyền công
dân và phát triển kinh tế - xã hội.
Hai là, dưới sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước quản lý xã hội bằng
pháp luật, không ngừng phát huy dân chủ để nhân dân tham gia hoạt động quản lý
Nhà nước theo quy định của Hiến pháp và pháp luật. Trong Nhà nước pháp quyền
XHCN Việt Nam, bộ máy nhà nước được tổ chức khoa học, quyền lực nhà nước là
thống nhất, có sự phân công, phối hợp giữa các cơ quan trong việc thực hiện
quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp. Hoạt động công vụ phải bảo đảm sự tuân
thủ pháp luật, thực hiện quyền hạn theo chức trách, thẩm quyền, có sự thanh
tra, kiểm tra chặt chẽ. Bên cạnh đó, với đặc điểm của Nhà nước pháp quyền XHCN
Việt Nam là đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng thì các vị trí lãnh đạo trong bộ máy
nhà nước được cơ cấu các vị trí lãnh đạo cấp ủy đảng tương ứng chịu trách nhiệm
lãnh đạo, chỉ đạo hoạt động của cơ quan trong bộ máy nhà nước từ trung ương đến
cơ sở, hình thành cơ cấu lãnh đạo chặt chẽ của Đảng đối với hoạt động quản lý
nhà nước. Từ nguyên lý và thực tiễn này, để phát huy hiệu quả hoạt động quản lý
nhà nước đối với xã hội bằng pháp luật trong Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam
thì cần phải tăng cường đồng thời 2 yếu tố: Đức trị và pháp trị. Trong đó, yếu
tố "đức trị" là sự phát huy các ưu điểm, thế mạnh, vị trí, vai trò
của tổ chức cơ sở Đảng, tính tiên phong, nêu gương của cán bộ Đảng viên để dẫn
dắt yếu tố "pháp trị" là việc thực hiện quản lý xã hội bằng pháp
luật. Sự thượng tôn pháp luật là biểu hiện của Nhà nước pháp quyền XHCN, vì
vậy, cán bộ Đảng viên phải gương mẫu, đi đầu trong chấp hành và tuân theo pháp
luật. Bên cạnh đó, cơ quan nhà nước có trách nhiệm tổ chức thi hành pháp luật trong
lĩnh vực mình quản lý, do đó, Đảng viên là công chức, viên chức cần tích cực
giải quyết công việc theo thẩm quyền và hoàn thành tốt nhiệm vụ; chủ động phát
hiện, tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn, nhất là các khó khăn,
vướng mắc trong thực thi pháp luật để kịp thời có giải pháp hoặc tham mưu, báo
cáo cấp có thẩm quyền xử lý. Hay nói cách khác, sẽ không có Nhà nước pháp quyền
XHCN trên thực tế nếu như cán bộ, đảng viên, cơ quan Nhà nước thờ ơ, thiếu
trách nhiệm, vô cảm với quyền lợi hợp pháp, chính đáng của người dân, doanh
nghiệp và sự phát triển kinh tế - xã hội.
Phát huy
đạo đức cách mạng của từng cán bộ Đảng viên, tinh thần trách nhiệm, chủ động
của từng cơ quan, đơn vị trong bộ máy Nhà nước thì các mục tiêu cải cách hành
chính, cải cách tư pháp được thực hiện; người dân, doanh nghiệp sẽ thực sự là
trung tâm, là đối tượng phục vụ theo nguyên tắc thượng tôn pháp luật thì pháp
luật sẽ đi vào cuộc sống, pháp luật điều chỉnh một cách toàn diện, đầy đủ mọi
quan hệ xã hội. Kết quả là, xã hội sẽ vận hành và phát triển theo đúng đường
lối, chính sách mà Đảng đã ban hành. Từ đó, đất nước ta sẽ đạt được các mục
tiêu phát triển kinh tế, xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh theo đúng Cương
lĩnh và mục tiêu phát triển đất nước đến năm 2030, năm 2045 mà Đảng ta đã đề
ra.
Ba là, trong
Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam, nhân dân được xác định là người làm chủ theo
quy định pháp luật và vận hành theo nguyên tắc "dân biết, dân bàn, dân
làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng". Tuy nhiên, để có dân chủ
thực chất thì bên cạnh việc phải có hệ thống pháp luật hoàn thiện theo các tiêu
chí của Nhà nước pháp quyền XHCN thì sự vận hành hiệu quả của hệ thống chính
trị cũng phải đáp ứng, phù hợp với nguyên tắc thượng tôn Hiến pháp, pháp luật.
Cũng tương tự như trong quản lý nhà nước, vị trí, vai trò của tổ chức cơ sở
Đảng và sự phát huy tính tiền phong, gương mẫu, đức hi sinh vì sự nghiệp chung
của cán bộ Đảng viên có ý nghĩa quan trọng trong phát huy quyền làm chủ của
nhân dân tham gia quản lý Nhà nước, quản lý xã hội.
Để làm
được điều này, cần đổi mới, nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ cơ sở Đảng,
đảm bảo hoạt động sinh hoạt chi bộ thực chất, hiệu quả. Bên cạnh việc triển
khai, quán triệt, học tập văn bản, nghị quyết của cấp trên như cách làm hiện
nay thì nội dung sinh hoạt chi bộ cơ sở Đảng cần nghiên cứu, bổ sung các chuyên
đề như: Nội dung pháp luật cần triển khai; các vấn đề mà thực tiễn pháp lý đặt
ra liên quan đến quyền lợi của người dân; vấn đề phát triển kinh tế - xã hội,
bảo đảm an ninh trật tự, an toàn cần giải quyết; các vấn đề dư luận xã hội,
quần chúng quan tâm cần định hướng về quan điểm, nội dung chính sách, pháp luật
và đấu tranh phản bác quan điểm sai trái của các thế lực thù địch… Để đạt được
các mục tiêu xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam thì những vấn đề thiết
thực này cần được các cấp ủy thảo luận, quán triệt đến Đảng viên ngay từ cơ sở
với tinh thần mỗi chi bộ là một tế bào của Đảng ta. Để Đảng vững mạnh thì mỗi
chi bộ cơ sở cần phát huy vai trò, đổi mới hoạt động sinh hoạt để có những đóng
góp thiết thực cho Đảng. Mỗi Đảng viên là nhân tố quan trọng lan tỏa tinh thần
dân chủ và thượng tôn pháp luật đến nhân dân; để từ đó phát huy dân chủ trong
nhân dân, làm cho mọi cá nhân, tổ chức đồng tình, ủng hộ với đường lối, chính
sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước và chủ động tuân thủ, thực thi pháp luật.
Dưới sự
lãnh đạo của Đảng, dân chủ xã hội chủ nghĩa được phát huy, nhân dân là chủ thể
của quá trình xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam, mỗi
công dân tích cực, chủ động tham gia vào công tác xây dựng, hoàn thiện pháp
luật, có ý thức thượng tôn pháp luật thì sẽ tạo nên sức mạnh của cả hệ thống
chính trị để hoàn thành các mục tiêu phát triển kinh tế, xã hội, bảo đảm quốc
phòng, an ninh và đưa đất nước bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt
Nam.
Sưu tầm
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét