Vận dụng “Ngoại giao cây tre Việt Nam” trong đối ngoại quốc phòng, góp phần bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa

 

Chính sách đối ngoại quốc phòng theo tư tưởng “Ngoại giao cây tre Việt Nam” hiện nay đang là chủ đề nóng được dư luận trong nước và quốc tế rất quan tâm. Đây cũng là vấn đề mà các thế lực thù địch, phản động, cơ hội chính trị trong và ngoài nước tập trung xuyên tạc, chống phá. Thực tế đã khẳng định chính sách đối ngoại quốc phòng theo tư tưởng “Ngoại giao cây tre Việt Nam” là kế sách quan trọng, góp phần bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa, giữ nước từ khi nước chưa nguy.

Đối ngoại quốc phòng là bộ phận quan trọng trong hoạt động đối ngoại của Đảng, của nền ngoại giao Việt Nam; cùng với các hoạt động đối ngoại Đảng, ngoại giao Nhà nước và đối ngoại Nhân dân, đối ngoại quốc phòng không ngừng phát triển sâu rộng cả về phạm vi và mức độ hợp tác, vừa góp phần khẳng định uy tín, vị thế Việt Nam nói chung, Quân đội nhân dân Việt Nam nói riêng trên trường quốc tế, vừa toát lên nét đặc sắc, độc đáo của đối ngoại quốc phòng thời đại Hồ Chí Minh, mang đậm tư tưởng “Ngoại giao cây tre Việt Nam”. Chính sách đối ngoại quốc phòng theo tư tưởng “Ngoại giao cây tre Việt Nam” chính là mềm mại, khôn khéo, hòa bình, tự vệ, bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa, từ khi nước chưa nguy. Đây cũng là thông điệp của đối ngoại quốc phòng Việt Nam trong quan hệ quốc tế, đó là: Việt Nam yêu chuộng hòa bình, không muốn chiến tranh, sẵn sàng là bạn, là đối tác tin cậy với các nước trên thế giới, là thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế, Việt Nam không can thiệp vào công việc nội bộ của các nước, giải quyết các bất đồng bằng biện pháp hòa bình trên cơ sở các nguyên tắc cơ bản của luật pháp quốc tế, sự tin cậy chính trị, đảm bảo nguyên tắc tôn trọng độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ.

Tuy nhiên, trong bối cảnh quốc tế có nhiều diễn biến phức tạp như hiện nay, các thế lực thù địch đã lợi dụng các phương tiện truyền thông, nhất là Internet và các trang mạng xã hội để xuyên tạc, phủ nhận chính sách đối ngoại quốc phòng theo tư tưởng “Ngoại giao cây tre Việt Nam”. Chúng cho rằng Việt Nam thực hiện chính sách đối ngoại quốc phòng theo tư tưởng “Ngoại giao cây tre Việt Nam” là kiểu đối ngoại quốc phòng không có lập trường, là ngả nghiêng, không thực chất, không rõ ràng, gió chiều nào theo chiều ấy, uốn kiểu nào cũng được, từ đó bôi nhọ rằng kiểu đối ngoại quốc phòng “ngoại giao cây tre” là không thể tin cậy, không nên tin và đi theo… Đặc biệt, các thế lực thù địch, phản động còn đặt Việt Nam bên cạnh những cường quốc lớn, từ đó đưa ra quan điểm “khuyên” Việt Nam nên chọn bên, theo nước này, chống nước kia và ngược lại, thậm chí còn cổ suý, kích động tư tưởng dân tộc cực đoan, làm “ngòi nổ” để truyền bá tư tưởng chống đối, gây chia rẽ, kỳ thị về ngoại giao nói chung và đối ngoại quốc phòng nói riêng, gây sự hiểu nhầm đối với người dân trong chính sách đối ngoại quốc phòng của Đảng, Nhà nước ta… Những luận điệu đó là phi lý, là xuyên tạc và rất nguy hiểm đối với ngoại giao nói chung, đối ngoại quốc phòng của nước ta nói riêng.

Đại hội XIII của Đảng đã đưa ra dự báo chiến lược: “Thế giới đang trải qua những biến động to lớn, diễn biến rất nhanh chóng, phức tạp, khó dự báo. Hòa bình, hợp tác và phát triển vẫn là xu thế lớn, song đang đứng trước nhiều trở ngại, khó khăn; cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn, xung đột cục bộ tiếp tục diễn ra dưới nhiều hình thức, phức tạp và quyết liệt hơn, làm gia tăng rủi ro đối với môi trường kinh tế, chính trị, an ninh quốc tế. Toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế tiếp tục tiến triển nhưng đang bị thách thức bởi sự cạnh tranh ảnh hưởng giữa các nước lớn và sự trỗi dậy của chủ nghĩa dân tộc cực đoan” .

Câu hỏi đặt ra là, đứng trước tình hình thế giới hiện nay, việc Đảng và Nhà nước ta vẫn kiên định thực hiện chính sách đối ngoại quốc phòng theo tư tưởng “Ngoại giao cây tre Việt Nam” liệu có đi ngược lại xu thế của thời đại không? Việc Việt Nam không chọn bên, cũng như không liên minh quân sự với một cường quốc nào đó thì liệu có bảo vệ được giữ được chủ quyền, bảo vệ được Tổ quốc và lợi ích quốc gia, dân tộc hay không?

Thứ nhất, ta khẳng định thực hiện chính sách đối ngoại quốc phòng theo tư tưởng “Ngoại giao cây tre Việt Nam” không phải là ngả nghiêng, gió chiều nào theo chiều ấy; đây chính là nền tảng tư tưởng khoa học ngoại giao của Đảng ta, trên cơ sở Chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, đã được cụ thể hóa thành đường lối “Ngoại giao cây tre Việt Nam”; nghĩa là, thực hiện chính sách “mềm mại, khôn khéo, nhưng kiên cường, quyết liệt”, mang tính chất hòa bình và tự vệ. Sự mềm mại, khôn khéo thể hiện ở chỗ, đối ngoại quốc phòng làm sâu sắc thêm quan hệ với các nước láng giềng, cân bằng quan hệ với các nước lớn và giữ vững quan hệ với các nước bạn bè truyền thống; chủ động tham gia các diễn đàn quân sự, quốc phòng đa phương; phối hợp, tổ chức giao lưu hữu nghị quốc phòng biên giới, tích cực tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc, góp phần nâng cao uy tín, vị thế của Việt Nam và Quân đội nhân dân Việt Nam trên trường quốc tế.

Mặt khác, thực hiện chính sách đối ngoại quốc phòng theo tư tưởng “Ngoại giao cây tre Việt Nam” vẫn luôn kiên cường, quyết liệt, kiên quyết, kiên trì giải quyết các bất đồng bằng biện pháp hòa bình trên cơ sở luật pháp quốc tế, chứ không phải là ngả nghiêng, gió chiều nào theo chiều ấy, như các thế lực thù địch, phản động rêu rao; chúng ta luôn chủ động, quyết liệt ngăn ngừa, đẩy lùi nguy cơ chiến tranh. Đặc biệt, Việt Nam nhất quán, kiên quyết thực hiện chính sách quốc phòng “bốn không”: Không tham gia liên minh quân sự; không liên kết với nước này để chống nước kia; không cho nước ngoài đặt căn cứ quân sự hoặc sử dụng lãnh thổ để chống lại nước khác; không sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực trong quan hệ quốc tế. Việc kiên định thực hiện chính sách quốc phòng “bốn không” thể hiện quyết tâm của Việt Nam trong giữ gìn môi trường hòa bình của đất nước, cũng như hòa bình, ổn định chung của khu vực và trên thế giới, được các nước tin tưởng, đánh giá cao. Qua đó, thể hiện sự thống nhất, biện chứng trong đối ngoại quốc phòng theo tư tưởng “Ngoại giao cây tre Việt Nam”, mềm mại, khôn khéo nhưng vẫn kiên quyết, kiên trì, quyết liệt, tất cả vì đại cục, vì lợi ích quốc gia, dân tộc, vì hạnh phúc của Nhân dân; đây cũng là “cái tát” mạnh mẽ “vào mặt” các thế lực thù địch, phản động.

Thứ hai, đối ngoại quốc phòng theo tư tưởng “Ngoại giao cây tre Việt Nam” không phải là không có lập trường, mà là thể hiện tinh thần “biết thời, biết thế, biết mình, biết người, biết tiến, biết thoái, “tùy cơ ứng biến”, “lạt mềm buộc chặt”; “dĩ bất biến, ứng vạn biến”; nghĩa là, lợi ích quốc gia, dân tộc là bất biến, còn chính sách đối ngoại quốc phòng phải luôn biến đổi không ngừng để phù hợp với sự phát triển của tình hình, mục đích cuối cùng là để bảo vệ lợi ích quốc gia, dân tộc. Chính sách đối ngoại quốc phòng của nước ta được thể hiện minh bạch trong Sách trắng Quốc phòng Việt Nam năm 2004: “Thiết lập và phát triển quan hệ giao lưu, hợp tác trên cơ sở bình đẳng, hiểu biết lẫn nhau với lực lượng vũ trang các nước khác”. Sau đó, đến Sách trắng Quốc phòng Việt Nam năm 2019 xác định: “Việt Nam chủ trương phát triển quan hệ hợp tác quốc phòng với tất cả các nước” và “sẵn sàng mở rộng quan hệ hợp tác quốc phòng trên cơ sở không phân biệt sự khác nhau về chế độ chính trị và trình độ phát triển”. Tuy nhiên, “Việt Nam không chấp nhận quan hệ hợp tác quốc phòng dưới bất kỳ điều kiện áp đặt hoặc sức ép nào” và “Việt Nam tăng cường hợp tác quốc phòng đa phương nhằm góp phần bảo đảm quốc phòng, an ninh, bảo vệ chủ quyền quốc gia”.

Với quan điểm, nguyên tắc và phương châm “biết thời, biết thế; biết mình, biết người” và mong muốn “thêm bạn, bớt thù”, Việt Nam đã, đang và sẽ tăng cường hợp tác quốc phòng song phương và đa phương với các nước, tổ chức quốc tế trên cơ sở tôn trọng độc lập, chủ quyền, không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau, bình đẳng, hợp tác, cùng có lợi, sẵn sàng tham gia giải quyết những thách thức an ninh chung trên cơ sở tôn trọng, tuân thủ Hiến chương Liên hợp quốc và luật pháp quốc tế. Do đó, đối ngoại quốc phòng Việt Nam luôn nhất quán: “Việt Nam xem xét tham gia các cơ chế hợp tác quốc phòng, an ninh đa phương và cơ quan pháp lý quốc tế khác trên cơ sở tôn trọng độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, không can thiệp vào công việc nội bộ của các quốc gia”. Điều đó đã chứng minh cho Nhân dân tiến bộ, yêu chuộng hòa bình trên thế giới biết việc các thế lực thù địch, phản động rêu rao, chính sách đối ngoại quốc phòng theo tư tưởng “Ngoại giao cây tre Việt Nam” là không có lập trường, là hoàn hoàn bịa đặt, sai sự thật, cần phải lên án, đấu tranh bác bỏ.

Thứ ba, đối ngoại quốc phòng theo tư tưởng “Ngoại giao cây tre Việt Nam” không phải là không rõ ràng, mà là thực hiện chính sách đối ngoại quốc phòng rất rõ ràng, nhưng linh hoạt, sáng tạo, bản lĩnh, trước mọi khó khăn, thử thách, vì độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; thể hiện rõ tính khoa học, lịch sử, văn hóa…, khẳng định tính tất yếu khách quan trong đường lối, chính sách, chiến lược đối ngoại, ngoại giao của Việt Nam. Thời gian qua, đối ngoại quốc phòng Việt Nam đã liên tục mở rộng, phát triển cả bề rộng lẫn chiều sâu, trên nhiều bình diện; cơ chế hợp tác ngày càng thực chất và hiệu quả trên nhiều lĩnh vực, như trao đổi đoàn, ngoại giao biên giới, trao đổi học thuật, đào tạo, hợp tác tình báo, hợp tác công nghiệp quốc phòng, hội thi, hội thao quân sự; phòng, chống và khắc phục hậu quả chiến tranh, thảm họa của an ninh phi truyền thống, biến đổi môi trường, thiên tai; tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình, hợp tác quân, binh chủng, ký kết các điều ước, thỏa thuận hợp tác quốc phòng với các đối tác song phương và đa phương… được các đối tác quốc phòng ghi nhận, đánh giá cao, đồng tình, ủng hộ. Đặc biệt, những thành tựu đó đã khẳng định, đối ngoại quốc phòng góp phần thực hiện thắng lợi đường lối đối ngoại của Đảng và Nhà nước, Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới; là một bộ phận quan trọng của đối ngoại quốc gia, một trụ cột quan trọng của đối ngoại Đảng, ngoại giao Nhà nước, góp phần vào việc xây dựng lòng tin giữa Việt Nam và các nước, bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, bảo vệ đất nước từ sớm, từ xa, từ khi nước chưa nguy; giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để phát triển đất nước trong mọi tình huống.

Thứ tư, đối ngoại quốc phòng theo tư tưởng “Ngoại giao cây tre Việt Nam” là thực hiện chính sách đối ngoại quốc phòng vừa hợp tác vừa đấu tranh, tích cực, chủ động hội nhập quốc tế, mở rộng đối ngoại quốc phòng với các quốc gia trên thế giới, không phân biệt chế độ chính trị, dựa trên nguyên tắc tôn trọng độc lập, tự chủ, không can thiệp công việc nội bộ của nhau, hợp tác cùng phát triển, chứ chúng ta không chọn bên hay tham gia liên minh quân sự. Chọn bên hay liên minh quân sự không phải là kế sách hay trong bảo vệ Tổ quốc, bởi vì khi chọn bên hay tham gia liên minh quân sự nghĩa là liên kết với bên này và có thể đối đầu với các bên khác, tức là đã có thêm kẻ thù. Khi chọn bên hay tham gia liên minh quân sự phải có “minh chủ” nghĩa là các nước có tiềm lực kinh tế và sức mạnh quân sự yếu hơn phải đặt dưới sự lãnh đạo, chỉ huy của nước lớn hoặc nước có tiềm lực về kinh tế, quân sự mạnh hơn. Các nước nhỏ, yếu khi chọn bên hay tham gia liên minh quân sự sẽ không còn quyền tự chủ, quyền tự quyết định về quốc phòng – an ninh, dễ trở thành nơi giải quyết mâu thuẫn giữa các nước lớn để tiến hành chiến tranh hoặc thực thi chính sách lôi kéo, ép buộc, khống chế các nước nhỏ. Nguyên nhân dẫn đến xung đột quân sự ở một số khu vực thế giới hiện nay đều xuất phát từ việc chính phủ ở những nước này không giữ vững nguyên tắc đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hợp tác và phát triển mà lại trông chờ vào các nước lớn hoặc trong khối liên minh.

Đảng, Nhà nước ta luôn đề cao đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ và kiên định chính sách đối ngoại quốc phòng theo tư tưởng “Ngoại giao cây tre Việt Nam” là hoàn toàn đúng đắn, đây chính là kế sách lớn góp phần bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa, từ khi nước chưa nguy. Trong tác phẩm “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên CNXH ở Việt Nam”, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã chỉ rõ: Trong thế giới toàn cầu hóa như hiện nay, sự phát triển của mỗi quốc gia - dân tộc không thể biệt lập, đứng bên ngoài những tác động của thế giới và thời đại, của thời cuộc và cục diện của nó. Chính vì vậy, chúng ta phải chủ động và tích cực hội nhập quốc tế, thực hiện đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hợp tác và phát triển, đa phương hóa, đa dạng hóa các quan hệ quốc tế trên cơ sở tôn trọng độc lập chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau, bình đẳng, cùng có lợi. Kiên định chính sách đối ngoại quốc phòng theo tư tưởng “Ngoại giao cây tre Việt Nam” trong bảo vệ Tổ quốc, cần tăng cường tổ chức diễn đàn về đối thoại quốc phòng, an ninh ở khu vực và quốc tế, từ đó xây dựng lòng tin, tăng cường tính minh bạch trong chính sách quốc phòng, an ninh của các quốc gia, đồng thời thúc đẩy việc hình thành các cơ chế hợp tác quốc phòng, an ninh đa phương mới vì mục tiêu hòa bình, ổn định, phát triển thịnh vượng chung ở khu vực và trên thế giới.

Từ những vấn đề trên, có thể khẳng định: Trong mọi điều kiện, hoàn cảnh, kể cả thời chiến cũng như thời bình, nhất là trong bối cảnh hiện nay, Đảng, Nhà nước ta luôn đề cao đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ và kiên định chính sách đối ngoại quốc phòng theo tư tưởng “Ngoại giao cây tre Việt Nam” là hoàn toàn đúng đắn và đã đạt được nhiều kết quả quan trọng. Vì vậy, việc nhận diện âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch, phản động xuyên tạc, chống phá chính sách đối ngoại quốc phòng theo tư tưởng “Ngoại giao cây tre Việt Nam” có ý nghĩa hết sức quan trọng trong giai đoạn hiện nay, nhằm tìm ra các giải pháp để đấu tranh, phản bác; đây chính là kế sách lớn góp phần bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa, từ khi nước chưa nguy.

Để kiên định chính sách đối ngoại quốc phòng theo tư tưởng “Ngoại giao cây tre Việt Nam” và đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, xuyên tạc, chống phá của các thế lực thù địch, phản động, góp phần bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa từ sớm, từ xa, từ khi nước chưa nguy, cần thực hiện tốt một số giải pháp sau:

Một là, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước, sự điều hành của Chính phủ đối với công tác đối ngoại quốc phòng trong tình hình hiện nay.

Hai là, tiến hành các hoạt động tuyên truyền, giáo dục về chính sách đối ngoại quốc phòng theo tư tưởng “Ngoại giao cây tre Việt Nam”.

Ba là, tích cực tham gia các hoạt động đối ngoại quốc phòng, mạnh dạn đột phá, đổi mới tư duy, sáng tạo, tìm ra cách làm mới, phát triển quan hệ hợp tác với các nước, góp phần bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc từ sớm, từ xa, từ khi nước chưa nguy.

Bốn là, xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, một số lực lượng tiến thẳng lên hiện đại, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Năm là, tăng cường công tác nghiên cứu, dự báo, tham mưu chiến lược về công tác đối ngoại quốc phòng theo tư tưởng “Ngoại giao cây tre Việt Nam” trong tình hình mới.