Làm giàu - thêm một lời bàn

Người chiến sĩ tôi gặp vào những năm chiến tranh giờ là bí thư chi bộ ở một khu dân cư trong thành phố. Chuyện để nói với nhau mở đầu thường là những hồi ức tình đồng đội ở chiến trường. Loanh quanh chuyện dẫn sang đề tài của ngày hôm nay, theo dòng thời sự, sự kiện mới làm chìm lấp sự kiện có khi chỉ xảy ra cách mấy ngày. Nhưng có những sự kiện, những câu chuyện “sống” dai dẳng như câu chuyện về cách làm giàu. Người ta làm gì mà giàu thế? Xe hơi, nhà lầu chuyện như xưa cũ, lạc hậu quá rồi. Có người buông câu nói vài trăm triệu, vài chục tỷ đồng không hề tỏ ngạc nhiên hay xuýt xoa như trước nữa. Đã nói là phải nói vài nghìn tỷ mới đáng luận, đáng bàn. Chao ôi, thời của nền công nghệ tiến bộ, hiện đại sản sinh ra biết bao nhiêu những nhân vật nổi tiếng về cách làm giàu, nhưng lại có những con người, con đường tiến đến giàu sang cứ như gà mắc tóc không sao vượt thoát. Đặt câu hỏi và tự trả lời câu hỏi cho nhau, song không phải câu hỏi nào cũng trả lời được. Có câu hỏi phải qua kiểm chứng, qua thực tế mới dần sáng rõ, ông tổng giám đốc cai quản cơ ngơi hàng ngàn cán bộ công chức lại nhận toàn những dự án lớn, “ăn” những khoản tỷ lệ, phần trăm theo hợp đồng dài hạn, nhận tiền tỷ là “lẽ đương nhiên”, bà chủ tịch hội đồng quản trị có trong tay dự án bất động sản khắp trong Nam ngoài Bắc, lại có tài “phù phép” biến đất cằn thành vàng mười, hỏi không giàu có, thì ai giàu có đây. Nghìn lẻ câu chuyện về cách làm giàu, nói ra e có người bĩu môi: “biết rồi, khổ lắm, nói mãi”! Nhưng không thể không nói! Vì cách làm giàu nó mang nhiều “dáng vẻ” lắm. Có cách làm giàu bằng thủ đoạn lập lờ, ma trơi, tranh tối, tranh sáng, lợi dụng sự sơ hở của luật định để “lách”. Cách làm giàu nhờ quyền lực “hô mưa, gọi gió” mọi việc, mọi người phải dạ vâng phục vụ theo mệnh lệnh để mang lại hiệu quả cho một nhóm người giàu sang. Nhưng cũng không ít cách làm giàu bằng trí tuệ, sáng tạo, năng động, biết cách dịch chuyển, tuy nhiên nước mắt, mồ hôi đổ ra không ít. Những nhân vật này cũng gọi là giàu nhưng là cách làm giàu được cộng đồng xã hội khâm phục, tôn vinh. Tôn vinh còn bởi họ có tấm lòng biết sẻ chia đồng loại, những hoàn cảnh khó khăn do bão lũ, thiên tai, bệnh tật... Luận rồi bình cách làm giàu thời hiện đại, người đồng đội gặp thuở xa xưa nơi chiến trường ác liệt, có lúc như muốn chùng xuống: Hãy bằng lòng vậy, điều quan trọng là phải giữ được niềm tin yêu được “nuôi dưỡng” từ thời trai trẻ: “một lòng, một dạ con đường, sự nghiệp đã chọn”! Ông thấy đấy - Người bạn tôi lại tiếp: kẻ giàu sang nhờ vô vàn chiêu quái lừa đảo, đã bị lật tẩy, kẻ hầu tòa, kẻ lẩn trốn chui lủi, thân bại danh liệt. Vinh quang tột đỉnh đi liền tới đáy đắng cay, rơi vào cảnh: “Khi sao phong gấm rủ là/ Giờ sao tan tác như hoa giữa đường” (Truyện Kiều - Nguyễn Du). Đến đây hai người chúng tôi cùng chung cái gật đầu rằng: Dù cho ai có ngả nghiêng, hãy bằng lòng với cuộc sống mình cho là đủ, sống trong tình cảm cộng đồng bền vững là “lành” hơn cả. Tham vọng làm giàu không chính đáng, bài học đắt giá để đời, thấm thía, đã cho người đời lời cảnh báo hữu ích./.