TỪ CHỨC PHẢI TRỞ THÀNH VĂN HÓA

 

          Từ chức là một nét đẹp của văn hóa chính trị. Phải bằng mọi cách đưa được văn hóa từ chức vào đời sống xã hội và chính trị của đất nước. Ở nước ta, từ xưa các cụ đã coi việc “treo ấn từ quan”, “cáo quan hồi hương” là một cách giữ tiết tháo, thuộc đạo làm quan của những ông quan thật sự vì dân vì nước. Tổng Bí thư Trường Chinh, người có công lớn trong Cách mạng Tháng Tám, đã nhận trách nhiệm chính trị về những sai lầm trong cải cách ruộng đất 1956 và từ chức, để rồi ba mươi năm sau trở lại cương vị Tổng Bí thư với sự đón nhận và tin yêu, kính phục của toàn dân, toàn Đảng. Ông đã có nhiều đóng góp to lớn cho sự nghiệp đổi mới đất nước.

          Chủ tịch Hồ Chí Minh trả lời các nhà báo rằng: “Tôi tuyệt nhiên không ham muốn công danh phú quý chút nào. Bây giờ phải gánh chức Chủ tịch là vì đồng bào ủy thác thì tôi phải gắng sức làm, cũng như một người lính vâng mệnh lệnh của quốc dân ra trước mặt trận. Bao giờ đồng bào cho tôi lui, thì tôi rất vui lòng lui”. Tuyên bố trước Quốc hội, Người nói: “Hồ Chí Minh không phải là kẻ tham quyền cố vị, mong được thăng quan phát tài”. Quan điểm của Hồ Chí Minh là thông điệp về văn hóa từ chức.

          Văn hóa từ chức là một xu thế tiến bộ trong nền kinh tế tri thức của kỷ nguyên toàn cầu gắn với cuộc cách mạng khoa học và công nghệ của thế giới hiện đại. Trong xã hội văn minh, nhà nước pháp quyền của dân, do dân, vì dân là một đặc trưng bản chất, khẳng định quan chức là đầy tớ của dân và phải chịu trách nhiệm trước dân. Văn hóa từ chức mang tính quy luật. Một xã hội văn minh theo xu hướng tiến bộ và phát triển thì cơ chế quyền lực phải “mở” và “động”, không thể “giữ nguyên ghế” khi tài, đức không xứng với vị trí, chức vụ; hạn chế về năng lực, không đủ uy tín để hoàn thành chức trách nhiệm vụ được giao. Văn hóa từ chức nhằm sàng lọc, loại bỏ một trong những cản lực lớn nhất của xã hội là cán bộ không đủ phẩm chất và năng lực mà vẫn đường hoàng giữ ghế một cách “văn hóa”; đồng thời để có điều kiện sử dụng người tài, bố trí đúng người, đúng việc. Phải coi văn hóa từ chức là một mắt khâu cần thiết và quan trọng trong quá trình vận hành của xã hội văn minh, thể hiện tính hợp lý trong xã hội.

          Phải có một cái nhìn nhân văn, nhân bản hơn về văn hóa từ chức. Quan chức trước hết phải luôn luôn thấu triệt quan điểm của Hồ Chí Minh, mình là công bộc, đày tớ của nhân dân, làm việc với ý thức văn hóa công bộc, theo tinh thần “giàu sang không thể quyến rũ”, “sẵn sàng vui vẻ làm trâu ngựa, làm tôi tớ trung thành của nhân dân”. Quan điểm đó phải là nếp nghĩ, nếp hành thường trực trong suy nghĩ và hành động của cán bộ. Chỉ có như vậy thì đất nước này mới còn, chế độ này mới đứng vững, mới thịnh. Bởi vì nếu làm quan mà lại nghĩ đến điều ngược lại, “đè đầu dân”, “vác mặt làm quan cách mạng”, vơ vét của dân, vô cảm trước đời sống nhân dân, cố gắng giữ lấy cái ghế để thu vén cho gia đình, người thân thì đó là nguy cơ đối với Đảng, với chế độ và dân tộc. Đó là biểu hiện phản văn hóa, dẫn tới suy vong của đất nước.

          Pháp lý và đạo lý đều vô cùng quan trọng và có mối quan hệ mật thiết với nhau. Pháp luật bao giờ cũng là một biện pháp để khẳng định một chuẩn mực đạo đức nào đó và biến nó thành thói quen. Chuẩn mực đạo đức càng khó bao nhiêu thì vai trò của pháp luật càng quan trọng bấy nhiêu. Trong mối quan hệ đó, có khi phải coi pháp luật là tối thượng, nhưng cũng có lúc phải đặt đạo lý cao hơn pháp lý. Sống trong một xã hội hiện đại, nhưng với truyền thống của một đất nước có hàng ngàn năm văn hiến mà xem nhẹ đạo lý làm người thì không thể chấp nhận được. Đạo đức là cái gốc của con người. Phong tục, tập quán, tín ngưỡng, nêu gương chủ yếu thuộc phạm trù nhận thức và thực hành đạo lý chứ không phải theo pháp lý. Chỉ có văn hóa phương Đông mới nói đến “đạo làm quan”, “một tấm gương sống có giá trị hơn một trăm bài diễn văn tuyên truyền”. Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng chỉ rõ “pháp luật tối thượng nhưng nhân văn cũng rất quan trọng. Pháp trị nhưng phải có đức trị. Người Á Đông ta là thế! Thời Bác Hồ thì bao nhiêu luật, nhưng một tấm gương của Bác, một động tác, một việc làm của Bác thôi nó có sức lan tỏa biết bao nhiêu! Thiêng liêng biết bao nhiêu! Có chiều sâu xa biết bao nhiêu!”.

          Hiến pháp và pháp luật có thể sửa đổi, bổ sung, nhưng đạo lý có nhiều khía cạnh bền vững từ thời đại này sang thời đại khác. Liêm sỉ, chính tâm của con người là một ví dụ. Người làm quan phải nhận thức được những điều căn cốt đó để có văn hóa ứng xử cho phù hợp, cái gì thuộc phạm trù đạo lý và coi đạo lý là cao nhất, cái gì là pháp lý, và cái gì phải kết hợp cả đạo lý và pháp lý.

          Với nhận thức đó, phải coi văn hóa từ chức thuộc cả phạm trù đạo lý và pháp lý. Cuộc sống đa dạng, phong phú hơn nhiều những điều trong sách vở, trong nghị quyết và luật pháp. Thực tiễn cho thấy không phải cái gì thành luật, thành chỉ thị, quy định là mọi việc đều xong xuôi và tốt đẹp. Nhớ lại thời điểm trước và sau khi có Luật Phòng chống tham nhũng, ai cũng kỳ vọng và tin tưởng khi luật được ban hành thì tình trạng tham nhũng sẽ giảm. Nhưng sự phong phú của đời sống thực tiễn cho thấy có chỗ có lúc, câu trả lời ngược lại. Chúng ta có nhiều nghị quyết về xây dựng, chỉnh đốn Đảng, nhưng chưa bao giờ Đảng ta lại bị tổn thất nhiều về cán bộ, cả cán bộ chiến lược như ngày nay.

          Phân tích như vậy để thấy rằng câu chuyện từ chức tất nhiên phải thực hiện theo quy định của Bộ Chính trị, nhưng đây là “cái đạo”, “cái văn hóa” nên quan chức phải đặt lên hàng đầu cái đạo lý làm quan, cái đạo lý công bộc. “Mục đích của người cách mạng là để làm đầy tớ cho nhân dân, một người đầy tớ xứng đáng, trọng sạch, trung thành chứ không phải là mục đích thăng quan phát tài” thì đó là văn hóa chính trị, văn hóa Đảng. Đã gọi là văn hóa mà lại để “lấy phiếu tín nhiệm”, “bỏ phiếu tín nhiệm” rồi bãi nhiệm thì quá nặng nề. Đó là chưa nói đến chuyện “chạy” phiếu. Điều đó đã từng xảy ra. Văn hóa mà để dẫn đến tình trạng “chạy” thì đó là phản văn hóa, là tha hóa.

          Cần phải chú trọng biện pháp hoàn thiện nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, đặc biệt phát triển các lĩnh vực hoạt động kinh tế, xã hội tư nhân. Đây là mảnh đất thuận lợi, là cơ hội tạo việc làm cho mọi người, trong đó có các quan chức. Họ từ chức hôm trước, hôm sau có thể làm việc khác vẫn bảo đảm chuyên môn mà thu nhập có khi lại cao hơn, đóng góp được nhiều hơn cho xã hội. Điều này hoàn toàn phù hợp với quy định của Bộ Chính trị khi đề cập tới việc bố trí công tác đối với cán bộ sau khi từ chức.

          Những biện pháp nêu trên phải đi liền với tạo dựng, nuôi dưỡng tâm lý cho cán bộ về văn hóa từ chức. Các phương tiện truyền thông phải làm cho mọi người hiểu, nhận thức một cách có văn hóa rằng từ chức không phải là làm mất thể diện của con người, ngược lại đó là một hành động có văn hóa, là đạo lý của người làm quan. Phải xây dựng và nuôi dưỡng tâm lý từ chức cũng hồ hởi như nhận chức, thậm chí còn vui vẻ, hồ hởi hơn vì đây là điều kiện để quan chức sống đúng với con người mình hơn, có “chất người” hơn, không phải suy tư, trăn trở, thủ đoạn, che chắn, tính toán thiệt hơn.

          Nếu hiểu “văn hóa là cái còn lại khi người ta đã quên đi tất cả, là cái vẫn thiếu khi người ta đã học tất cả” (Edouard Herriot) thì chỉ khi nào từ chức thật sự trở thành văn hóa - văn hóa từ chức - thì câu chuyện từ chức mới thành hiện thực, bền vững, mới có được một thành tố quan trọng góp phần cho xã hội văn minh, tiến bộ, phát triển, cùng nhịp bước với thời đại, sánh vai với các cường quốc năm châu.

 

 

 

Các nhà khoa học đang nỗ lực nghiên cứu về biến thể mới Omicron. Ảnh: Azerbaycan24.com.

Trung tâm Phòng ngừa và Kiểm soát Dịch bệnh châu Âu (ECDC) cũng xếp Omicron vào nhóm “biến thể đáng lo ngại”, bên cạnh các biến thể được phát hiện từ trước gồm Beta, Gamma và Delta.

Các ca nhiễm Omicron đã được phát hiện bên ngoài “lục địa đen”, từ châu Âu (Bỉ, Hà Lan, Anh, Đức, Italia...) cho đến Israel, Australia, Hong Kong (Trung Quốc). Hàng loạt quốc gia đã hạn chế người nhập cảnh nhiều nước châu Phi, trong đó Israel là quốc gia đầu tiên quyết định đóng cửa biên giới hoàn toàn nhằm ngặn chặn nguy cơ Omicron lây lan.

Trong khi đó, Chủ tịch Hiệp hội Y khoa Nam Phi lại khẳng định người nhiễm biến thể Omicron mới này có triệu chứng nhẹ, như nhức cơ và mệt mỏi trong 1-2 ngày, và dường như vấn đề đang bị thổi phồng. Đặc biệt, bệnh nhân không hề bị mất khứu giác hoặc vị giác và chỉ bị ho nhẹ, một số trường hợp được điều trị tại nhà.