Nhớ lời căn dặn của Hồ Chủ tịch về phòng, chống tham nhũng

 Chủ tịch Hồ Chí Minh là người sáng lập Đảng Cộng sản Việt Nam, người kiến tạo

Nhà nước Việt Nam dân chủ nhân dân theo thể chế cộng hòa đầu tiên ở Đông

Nam Á. Người thường xuyên quan tâm đến công tác xây dựng và chỉnh đốn

Đảng, làm cho Đảng mãi mãi là một Đảng đạo đức và văn minh, mỗi cán bộ,

đảng viên xứng đáng là "hạt nhân lãnh đạo" và là "người đầy tớ thật trung thành"

của nhân dân.

Ngay từ những năm bôn ba tìm đường cứu nước, sử dụng ngòi bút để vạch trần

tội ác của chủ nghĩa thực dân ở các nước thuộc địa, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đề

cập tới vấn đề tham nhũng bằng việc dành hẳn một chương (nhan đề: Tệ tham

nhũng trong bộ máy cai trị) trong tác phẩm Bản án chế độ thực dân Pháp (xuất

bản năm 1925).

Với tầm nhìn sâu sắc, Người chỉ ra tham ô, tham nhũng "là những xấu xa của xã

hội cũ", là những căn bệnh của quyền lực và đấu tranh chống tham ô, tham

nhũng luôn gắn liền với cuộc đấu tranh chống lại tàn dư của chế độ cũ - chế độ

người bóc lột người. Chính vì thế, với tư cách là người đứng đầu Đảng và Chính

phủ nước Việt Nam Dân chủ cộng hoà thành lập sau Cách mạng tháng Tám 1945,

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã kiên quyết đặt vấn đề đấu tranh với thứ giặc rất nguy

hiểm này.

Tẩy sạch nạn tham ô phải tẩy sạch bệnh quan liêu và chủ nghĩa cá nhân

Nghiên cứu các bài nói, bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh có thể thấy tệ tham

nhũng trong cán bộ, đảng viên được Người diễn đạt dưới thuật ngữ chung

nhất là tham ô. Người chỉ ra bản chất của tham ô là hành vi "ăn cắp của công,

của riêng của người ta, hay của nhân dân", "lấy của công làm của tư", là gian lận,

tham lam", "là không tôn trọng của công". "Của công" chính là "mồ hôi nước mắt

của đồng bào làm ra, do xương máu của chiến sĩ làm ra" [1]  để phục vụ mục đích

chung là giải phóng dân tộc, xây dựng đất nước. Của công là nền tảng vật chất

của chế độ xã hội chủ nghĩa, là nguồn gốc chủ yếu để nâng cao đời sống của

nhân dân ta. Cho nên, mọi hành vi lấy trộm của công, chiếm của công làm của

tư đều là tham ô, "là hành động xấu xa của con người", "là tội lỗi đê tiện trong xã

hội".

Chủ tịch Hồ Chí Minh xác định rõ chủ thể của hành vi tham ô không chỉ là cán

bộ, công chức - những người nắm chức vụ, quyền hạn nhất định trong bộ máy

nhà nước, mà cả người dân bình thường, nếu "ăn cắp của công, khai gian, lậu

thuế" cũng là chủ thể của hành vi tham ô: "Đứng về phía cán bộ mà nói, tham ô

là: Ăn cắp của công làm của tư. Đục khoét của nhân dân. Ăn bớt của bộ đội. Tiêu

ít mà khai nhiều, lợi dụng của chung của Chính phủ để làm quỹ riêng cho địa

phương mình, đơn vị mình, cũng là tham ô. Đứng về phía nhân dân mà nói,

tham ô là: Ăn cắp của công, khai gian, lậu thuế" [2] .

Trên cơ sở những biểu hiện cụ thể trong đời sống hằng ngày, những tàn dư,

những tệ nạn xã hội cũ, Chủ tịch Hồ Chí Minh còn đưa ra các dẫn chứng cụ thể

hơn như: Trong lĩnh vực nông nghiệp, hành vi tham ô của các ban quản trị hợp

tác xã có thể là "khi bắt đầu cày bừa cũng làm mấy con lợn để "liên hoan". Hễ có

cơ hội là bày ra chè chén. Hay khi gặt về tuốt lúa dối rồi chia "rơm" cho xã viên

và bà con mình đem về tuốt lại" [3] ; trong các đơn vị kinh doanh là hành vi "mua

đắt, bán rẻ, khai gian, làm dối, thông đồng với những chủ thầu xấu, tham ô hàng

triệu đồng của Chính phủ và của nhân dân ta" [4] ; với từng cá nhân cán bộ, đảng

viên là biểu hiện "không biết tiếc, biết tôn trọng của công, không biết thương tiếc

của cải do mồ hôi nước mắt đồng bào làm ra. Do đó mà đẻ ra xa xỉ. Lương bổng

Chính phủ cấp cho chúng ta có hạn mà ta xa xỉ thì lấy tiền đâu? Đã có cái áo rồi

còn muốn hai ba cái như thế là lãng phí. Lại muốn mua thứ này thứ khác mà

thiếu tiền sinh ra tham ô" [5] .

Chủ tịch Hồ Chí Minh còn đề cập đến một loại tham ô nữa, có rất nhiều cán bộ,

đảng viên mắc phải mà không biết hoặc coi là chuyện bình thường nên không

quan tâm, đó là tham ô gián tiếp. Người lấy ví dụ: "Một cán bộ, Chính phủ, nhân

dân trả lương hằng tháng đều cho, nhưng lại kém lòng trách nhiệm, đứng núi

này trông núi nọ, làm việc chậm chạp, ăn cắp giờ của Chính phủ, của nhân

dân" [6] . Đó là một biểu hiện mà chúng ta không nghĩ là tham ô nhưng thực chất

nó ảnh hưởng đến hiệu quả, chất lượng công tác và tác phong, uy tín của cán bộ,

công chức.

Trên cơ sở chỉ ra tham ô là gì và phân tích các biểu hiện cụ thể của nó, Chủ tịch

Hồ Chí Minh cũng đồng thời xác định nguyên nhân của tệ nạn tham ô là từ đâu.

Người kết luận: "Chỉ vì cá nhân chủ nghĩa mà sinh ra tham ô hủ hóa"  [7] , "bệnh

quan liêu là chỗ gieo hạt vun trồng cho tham ô lãng phí nảy nở"  [8] . Như vậy, để

tẩy sạch nạn tham ô thì trước hết phải tẩy sạch bệnh quan liêu và chủ nghĩa cá

nhân. Chủ nghĩa cá nhân là sự tham lam (tiền tài, của cải, quyền lực, thậm chí là

sắc đẹp). Đã tham là "bất liêm". Đã "bất liêm" thì không là đạo đức. Chính vì lòng

tham đó, trong những trường hợp nhất định, cá nhân thường sinh ra mù quáng

về vật chất, "chỉ lo cho mình được sung sướng mà không nghĩ đến đội viên, nhân

dân còn khổ sở" cho nên "không thương tiếc tiền gạo do mồ hôi nước mắt của

đồng bào làm ra, do xương máu của chiến sĩ làm ra" [9] .

Đảng "đạo đức, văn minh" thì cán bộ, đảng viên phải nói không với tham

nhũng

Đánh giá tác hại của tệ tham ô đối với sự nghiệp cách mạng của Đảng và niềm

tin của quần chúng nhân dân vào vai trò của Đảng cầm quyền và tính tiên

phong gương mẫu của cán bộ, đảng viên, Chủ tịch Hồ Chí Minh rất chú trọng lưu

ý, cảnh tỉnh chúng ta về mức độ nguy hiểm của loại kẻ thù này. Người nhấn

mạnh: Nó là kẻ thù khá nguy hiểm vì "nó không mang gươm mang súng, mà nó

nằm trong các tổ chức của ta, để làm hỏng công việc của ta" và dù cố ý hay

không nó cũng là "bạn đồng minh của thực dân và phong kiến. Vì nó làm chậm

trễ công cuộc kháng chiến và kiến quốc của ta. Nó làm hỏng tinh thần trong

sạch và ý chí khắc khổ của cán bộ ta. Nó phá hoại đạo đức cách mạng của ta là

cần, kiệm, liêm, chính" [10] . Thực tế, tham ô là nguyên nhân trực tiếp làm thâm

hụt ngân sách nhà nước, làm suy yếu các nguồn lực phát triển và là mối đe dọa

đến sự ổn định chính trị, kinh tế, xã hội, xói mòn lòng tin của quần chúng nhân

dân với Đảng, Nhà nước.

Từ việc phân tích những tác hại nguy hiểm của tệ tham ô, Chủ tịch Hồ Chí Minh

đã nêu lên những quan điểm chỉ đạo để tẩy trừ thứ giặc nội xâm này. Trước hết,

theo Người, "chống tham ô là cách mạng", "nếu tìm ra, điều tra ra những vụ

tham ô, Đảng sẽ thẳng tay kỷ luật và Chính phủ sẽ thẳng tay trừng trị". Người ví

tẩy sạch nạn tham ô như tiêu diệt "những con sâu mọt rút lá, cắn hoa, khoét

quả" hay "muốn lúa tốt thì phải nhổ cỏ cho sạch, nếu không, thì dù cày bừa kỹ,

bón phân nhiều, lúa vẫn xấu vì lúa bị cỏ át đi".

Người cũng nhấn mạnh phải học tập theo thái độ nghiêm khắc của Lenin trước

sự việc tòa án Moscow xử nhẹ một vụ ăn hối lộ: "Không xử bắn lũ ăn của đút lót,

mà xử một cách pha trò, mềm mỏng nhẹ nhàng như vậy, đó là một điều xấu hổ

cho những đảng viên cộng sản, cho những người cách mạng. Cần phải nêu

những đồng chí đã ăn hối lộ ra để cho dư luận quở trách và cần phải đuổi họ ra

khỏi Đảng" [11] . Người cũng trích dẫn quan điểm của Stalin trong xử phạt tội

tham ô: "Stalin đã có lần ví bọn tham ô như những con lợn sục vào vườn rau của

Nhà nước và ngoạm lấy ngoạm để một cách trơ trẽn. Làm thế nào để trừ cho hết

những thứ ấy và không để một khe hở nào cho của cải dành dụm của chúng ta

lọt ra ngoài?... điều quan trọng nhất - như Stalin đã nói - vẫn là phải "gây chung

quanh chúng một không khí công chúng công phẫn và tẩy chay về mặt đạo

đức" [12] .

Không phải ngẫu nhiên mà người đứng đầu Đảng và Chính phủ lại thẳng thắn,

quyết liệt như thế. Chủ tịch Hồ Chí Minh hiểu rất rõ rằng, đây là những lỗi lầm

đặc biệt nghiêm trọng, có hại cho dân, cho nước, cần phải ra sức kiên trì sửa

chữa. Đặc biệt, sự phê phán không chỉ bằng văn thư hành chính nội bộ mà còn

công khai lên báo chí công luận, như để tự phê bình, tự kiểm điểm trước nhân

dân. Việc chỉ ra đích danh tham ô là hành vi "trộm cướp", "phá hoại", "là mật

thám, phản quốc" đủ để quần chúng thấy rõ quan điểm, thái độ của Đảng ta

không chấp nhận sự tồn tại của những hành vi ấy trong đời sống chính trị của

Đảng và toàn dân. Đã là một đảng "đạo đức, văn minh" thì cán bộ, đảng viên

phải trong sạch, phải nói không với tham nhũng.

Đề cao trách nhiệm nêu gương, sự trong sạch, liêm khiết của người đứng

đầu

Thứ hai, theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, "chống tham ô là dân chủ" nghĩa là phải hết

sức dựa vào lực lượng quần chúng, đi đúng đường lối quần chúng, phải làm cho

quần chúng hiểu rõ và hăng hái tham gia thì mới chắc chắn thành công. Đồng

thời Người nhấn mạnh, công cuộc này đòi hỏi "từ trên đến dưới phải đồng tâm

hiệp lực", "chiến sĩ và nhân dân phải hăng hái tham gia phong trào ấy". Muốn

vậy, chúng ta "ắt phải chuẩn bị, kế hoạch, tổ chức, ắt phải có lãnh đạo và trung

kiên", phải dùng cách thật thà tự phê bình và phê bình, để tẩy trừ những thói

tham ô; phải đánh thông tư tưởng, phải làm cho mọi người hiểu được tác hại của

tham ô, tránh ý nghĩ sai lầm, coi nhẹ tác dụng xấu của tham ô...

 Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ ra nguyên tắc tiến hành là phải làm một cách có trọng

tâm, từng bước, phải nắm vững và vào sâu, phải làm từ cấp trên xuống cấp dưới,

từ bộ phận chính đến bộ phận phụ. Trong đó, cán bộ cao cấp mỗi nơi phải "thật

thà kiểm thảo để làm gương mẫu", "thật thà báo cáo tình hình của đơn vị mình",

phải kiên quyết "nhổ cỏ" và phải nắm vững trọng điểm. Khi kiểm thảo "ai kiểm

thảo đúng người khác, sẽ được khen thưởng", "ai có lỗi mà không thật thà nói ra,

sẽ bị kỷ luật" và "ai ngăn cản, đe doạ người kiểm thảo mình, sẽ bị kỷ luật" [13] .

Như vậy, có thể thấy, Chủ tịch Hồ Chí Minh rất đề cao trách nhiệm nêu gương và

sự trong sạch, liêm khiết của người đứng đầu các cơ quan, đơn vị trong việc

ngăn chặn và đấu tranh phòng, chống tham nhũng. Còn nhớ, dù mới giữ cương

vị Chủ tịch nước một thời gian ngắn, song trước những tồn tại, những khuyết

điểm của đội ngũ cán bộ đảng viên trong các cơ quan công quyền, trước những

thói hư, tật xấu, nạn tham ô, sự lãng phí của công, bệnh quan liêu, cửa quyền, sự

lên mặt của những "ông quan cách mạng", Người đã viết bài báo "Tự phê bình"

đăng báo Báo Cứu quốc, số 153, ngày 28/1/1946 tự phê bình và nhận trách nhiệm

trước quốc dân: "Tuy nhiều người trong ban hành chính làm việc tốt và thanh

liêm, song cái tệ tham ô, nhũng lạm chưa quét sạch… Những khuyết điểm kể

trên là lỗi tại tôi. Người đời không phải thánh thần, không ai tránh khỏi khuyết

điểm. Chúng ta không sợ có khuyết điểm, nhưng chỉ sợ không biết kiên quyết

sửa nó đi"