TÌNH HUỐNG BẤT THƯỜNG

Bác cáo Chính trị của Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII của Đảng nhấn mạnh: “Tình hình thế giới, khu vực diễn biến rất nhanh, phức tạp, khó lường; đất nước đang đứng trước nhiều thời cơ, thuận lợi và nhiều khó khăn, thách thức đan xen, nhiều vấn đề mới đặt ra phải giải quyết”[1]. Theo đó, chúng ta cần nhận thức được tính chất: nhanh, phức tạp, khó lường…thể hiện cụ thể như thế nào là quan trọng, cần thiết. Một trong những vấn đề cần tham khảo về nguồn gốc cốt lõi ở đây là các tình huống bất thường có thể diễn ra hàng ngày, hàng giờ và len lỏi trong từng lĩnh vực cụ thể trêm mọi phương diện của đời sống và hoạt động của con người và xã hội.

Trong lịch sử phát triển của mình, con người đã và đang phải trải qua nhiều sự kiện, biển cổ bất thường. Những biến cố này để lại nhiều hậu quả nặng nề và phức tạp mà xã hội phải gánh chịu. Ở nước ta, các tình huống bất thường nảy sinh do tự nhiên như: lũ lụt, hạn hán, dịch bệnh, sự cố môi trường... xảy ra trong thời gian qua đã gây thiệt hại rất lớn. Bên cạnh đó, những tình huống bất thường nảy sinh do tác động của các yếu tố xã hội cũng đang có những tác động tiêu cực không nhỏ đến đời sống mọi mặt của nhân dân. Bất thường là những biến cố không hề mong muốn, trong đỏ chứa đựng những yếu tố ngoài quy luật thông thường của đời sống tự nhiên và xã hội. Những biến cố đó thường để lại nhiều hậu quả, nhiều hệ lụy lâu dài mà trước đó con người không hề nghĩ tới.

Có thể hiểu tình huống bất thường là một thuật ngữ chỉ một hiện tượng, một sự kiện, sự việc diễn ra trong đời sống xã hội có nguyên nhân từ tự nhiên khách quan hoặc xuất phát từ đời sống xã hội hoặc chủ quan do con người tạo ra (như các hoạt động kinh tế, xã hội, văn hóa, giáo dục, chăm sóc sức khỏe, trật tự xã hội), nang đến những hậu quả xã hội ở mức độ khác nhau. Bất thường gắn liền danh từ tình huống để chỉ tính chất, đặc điểm xuất hiện và diễn biết của chúng. Tính chất bất thường ngoài sự nhận thức, sự chủ động ứng phó do diễn biến hay xuất hiện đột ngột, ngoài quy luật “ bình thường”, nhưng nó vẫn nằm trong dự báo, tính toán trên cơ sở quy luật khách quan.

Tính chất không lường trước của thiệt hại là yếu tố bất thường, của các tình huông cụ thể. Nó có thể không trở thành bất thường. nếu có sự tái diễn, vì con người đã cận trọng, cảnh giác ứng phủ hoặc rút ra bài học. Tình huống bất thường có thể diễn ra ở mức độ tác động giống nhau, nhưng khác nhau ở sự tiếp cận của con người. Nếu tiếp cận thụ động (không đủ khả năng nắm bắt) thì trở thành bất thường. Chúng làm cho hoạt động quản lý phát triển xã hội không lường trước được, nằm ngoài dự kiên, vượt quá sự chuẩn bị đối phó, gây thiệt hại trầm trọng cho con người, để lại đi hại không dễ khắc phục ngay được. Có loại tình huống bất thưởng không phải do tốc độ của diễn biến (đột ngột, tức thời), mà là sự mất mềm tin nghiêm trọng dưới con mắt của người dân và chế độ như sự phải sinh lợi ích nhóm trong xã hội, tình trạng tham nhũng thực sự đe dọa cơ chế và thể chế... Tính bất thường ở đây được nhận thức là mặt trái của xã hội mang hậu quả đặc biệt nghiêm trọng./.

---

[1] Đảng Cộng sản Việt Nam (2021), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Tập I, Nxb Chính trị quốc gia sự thật. Hà Nội. Tr 57.