Sự kết hợp giữa điều kiện khách quan và nhân tố chủ quan của cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa

 

Điều kiện khách quan và nhân tố chủ quan có mối quan hệ biện chứng với nhau, trong đó, điều kiện khách quan giữ vai trò quyết định, nhân tố chủ quan giữ vai trò rất quan trọng. Nếu nhân tố chủ quan đã sẵn sàng nhưng điều kiện khách quan chưa chín muồi thì tiến hành cách mạng sẽ gặp nhiều tổn thất. Ngược lại, khi điều kiện khách quan của sự cải biến xã hội đã chín muồi nhưng nhân tố chủ quan chưa chuẩn bị đầy đủ thì tiến hành cách mạng sẽ gặp khó khăn, thậm chí thất bại. Điều kiện khách quan và nhân tố chủ quan kết hợp biện chứng làm xuất hiện tình thế cách mạng và thời cơ cách mạng.

Tình thế cách mạng là kết quả của sự vận động tổng hợp của những mâu thuẫn khách quan về kinh tế, chính trị, xã hội; là độ chín muồi của những điều kiện khách quan để giai cấp vô sản giành chính quyền. Tình thế cách mạng xuất hiện khi giai cấp thống trị không thể thống trị như trước, giai cấp bị áp bức không thể tiếp tục cuộc sống như trước, giai cấp lãnh đạo cách mạng đã sẵn sàng. Nhưng để tình thế cách mạng xuất hiện cần phải có sự tác động của nhân tố chủ quan: “Không phải tình thế cách mạng nào cũng làm nổ ra cách mạng, mà chỉ có trường hợp là cùng với tất cả những thay đổi khách quan nói trên lại có thêm một thay đổi chủ quan, tức là: giai cấp cách mạng có khả năng phát động những hành động cách mạng có tinh chất quần chúng khá mạnh mẽ để đập tan (hoặc lật đổ) chính phủ cũ, là chính phủ ngay cả trong thời kỳ có những cuộc khủng hoảng, cũng sẽ không bao giờ “đổ” nếu không đẩy cho nó “ngã”^[1].

Thời cơ cách mạng là tình thế cách mạng xuất hiện trong thời điểm nhất định có lợi nhất cho việc chủ động phát huy mọi sức mạnh để cách mạng giành thắng lợi. Thời cơ cách mạng là cơ hội thuận lợi nhất, tốt nhất, chín muồi nhất, trong một thời điểm nhất định có thể đưa đến sự bùng nổ và thắng lợi của cách mạng; là lúc tình thế cách mạng phát triển đến đỉnh cao đặt ra vấn đề phải chuyển chính quyền từ tay giai cấp lỗi thời sang tay giai cấp cách mạng, thực hiện bước ngoặt chính trị của cách mạng. Ở trong nước, thời cơ cách mạng xuất hiện khi kẻ thù tỏ ra hoang mang cao độ, nội bộ giai cấp thống trị bị phân hoá, quần chúng trung gian đã ngả về cách mạng, đội tiền phong của giai cấp công nhân đã chuẩn bị sẵn sàng. Ở ngoài nước, thời cơ cách mạng xuất hiện khi phong trào đấu tranh của giai cấp công nhân quốc tế sẵn sàng ủng hộ cả về vật chất và tinh thần, nhân dân tiến bộ trên thế giới đấu tranh ngăn cản các âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch hiếu chiến tạo điều kiện thuận lợi cho cách mạng trong nước bùng nổ và giành thắng lợi.

---

[1] V.I.Lênin, Toàn tập, tập 26, Nxb Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội - 2005, tr. 269.