Ngày 10 tháng
10 năm 1954 chính là ngày Giải phóng thủ đô Hà Nội – niềm tự hào dân tộc, ngày
mà Quân đội Nhân dân Việt Nam đã chính thức tiến vào tiếp quản Hà Nội từ tay Thực
dân Pháp sau Chiến tranh Đông Dương. Giải phóng thủ đô ngày 10/10/1945 Sau chiến
thắng lịch sử Điện Biên Phủ thì Hiệp định Giơnevơ về việc đình chiến ở Đông
Dương đã được ký kết. Sau nhiều ngày đấu tranh sôi nổi, tại Ủy ban Liên hợp
đình chiến Trung ương các hiệp định về việc chuyển giao Hà Nội đã được ký kết
vào ngày 30/9/1954 và 02/10/1954. Ngay sau đó, Chính Phủ đã chỉ đạo các đội
công an, trật tự cảnh vệ và hành chính tiến vào thủ đô Hà Nội để chuẩn bị cho
việc tiếp quản thành phố. Theo nghị quyết ngày 17/9/1954 của Hội đồng Chính phủ,
thiếu tướng Vương Thừa Vũ đã thành lập Ủy ban quân chính của thành phố Hà Nội,
do tư lệnh sư đoàn Quân Tiên phong làm Chủ tịch và Phó Chủ tịch là bác sĩ Trần
Duy Hưng. Theo kế hoạch đã định trước, vào sáng 8/10/1954 các đơn vị của quân đội
ta đã chia nhiều đường để tiến vào ngoại thành Hà Nội. Đến khoảng 16 giờ 30
phút thì tiến đến đường Đê La Thành, Vĩnh Tuy, Bạch Mai, Ngã Tư Sở, Ô Cầu Giấy
và Nhật Tân. Đến 6 giờ sáng ngày 09/10/1954, quân đội ta lại theo nhiều đường từ
ngoại thành và tiến vào nội thành, sau đó chia thành nhiều cánh quân để tiến
vào 5 cửa ô chính rồi tỏa đi các nơi. Đến 16 giờ 30, quân đội ta đã hoàn toàn
kiểm soát được thành phố Hà Nội, tiếp thu thành phố gọn gàng và trật tự. Bộ đội
ta tiến đến đâu thì nhân dân ta đổ ra hai bên đường, tung hoa phất cờ, reo mừng
tới đó. Các cổng chào, khẩu hiệu được dựng lên khắp các đường phố, cờ đỏ sao
vàng rực rỡ bay phất phới khắp nơi. Ngày 10/10 là ngày gì? Ngày thủ đô chính thức
sạch bóng quân thù 05.00 giờ sáng ngày 10/10: Toàn bộ người dân thủ đô ăn mặc
chỉnh tề và cầm theo cờ tổ quốc, ảnh Bác Hồ, hoa tươi, sau đó xếp thành một đội
ngũ trật tự đi theo từng công sở, xí nghiệp, trường học, khu phố..., kéo tới những
con đường mà đã được thông báo là bộ đội ta sẽ hành quân qua. Đoàn xe đầu tiên
sẽ do thiếu tướng Vương Thừa Vũ cùng với đó là Chủ tịch Ủy ban Quân chính và
Phó Chủ tịch Ủy ban Quân chính dẫn đầu đi qua phố Hàng Đường, Hàng Đào và sau
đó là đi qua trung tâm thành phố. 08.00 giờ sáng: Cánh quân ở phía Tây những chiến sĩ bộ binh của Trung đoàn Thủ đô
xuất phát từ Quần Ngựa. Các chiến sĩ bắt đầu diễu binh đi qua Kim Mã, Hàng Đẫy,
Cửa Nam, Hàng Bông, Hàng Đào,… và đến 09.45 thì tiến vào Cửa Đông thành Hà Nội.
08.45: Cánh quân phía Nam bắt đầu xuất phát từ Việt Nam học xá và tiến qua Bạch
Mai, phố Huế, sau đó vòng quanh hồ Gươm rồi lại vòng lại chiếm lĩnh toàn bộ khu
vực Đồn Thủy và Đấu Xảo. 09.30: Đoàn cơ giới và pháo binh bắt đầu xuất phát từ
Bạch Mai, qua phố Huế, đến 10.0 5 thì tới Bờ Hồ, sau đó đi qua Hàng Ngang, Hàng
Đào, chợ Đồng Xuân, rồi rẽ sang Cửa Bắc để tiến vào thành lúc 10.45. 15.00 . Còi
Nhà hát Lớn thành phố Hà Nội đã nổi lên một hồi dài, khi đó mấy chục vạn nhân
dân thủ đô đã trang nghiêm dự lễ chào cờ do Ủy ban Quân chính tổ chức. Sau lễ
chào cờ, Chủ tịch Ủy ban Quân chính trân trọng đọc lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ
Chí Minh gửi nhân dân Thủ đô Hà Nội nhân ngày giải phóng. Ngày 10/10/1954 chính
là ngày thủ đô Hà Nội chính thức sạch bóng quân thù, hân hoan chào đón những
con người kiên cường bất khuất đã giành chiến thắng và mang lại hòa bình cho thủ
đô. Đây là một sự kiện đánh dấu bước ngoặt to lớn, là một niềm tự hào to lớn của
mỗi người con Việt Nam. Sự kiện đã mở ra một thời kỳ mới, vô cùng vẻ vang trong
lịch sử ngàn năm văn hiến Thăng Long - Đông Đô - Hà Nội. Kể từ ngày đó, Thủ đô
Hà Nội của chúng ta đã hoàn toàn thoát khỏi ách thống trị, là một bước đệm quan
trọng để giải phóng đất nước, Bắc - Nam thống nhất. Nhân dân lao động cũng từ
đó vĩnh viễn xóa bỏ các chế độ áp bức, bóc lột, đứng lên làm chủ vận mệnh của
cuộc sống, phấn khởi xây dựng xã hội mới, mở đầu cho sự nghiệp cách mạng xã hội
chủ nghĩa tại nước ta.
