Đồng chí, đồng đội – tình cảm đặc biệt, thiêng liêng, cao quý

Đồng chí là cách gọi, xưng hô của những người cùng chung tổ chức, cùng chung chí hướng chính trị, cùng đội ngũ. Đồng đội là những người cùng chung đội ngũ chiến đấu¹. Đồng chí, đồng đội là cách gọi, xưng hô với nhau hằng ngày của những người cùng chung mục tiêu, lý tưởng, đội ngũ chiến đấu trong một tổ chức của lực lượng vũ trang. Đây cũng chính là cách xưng hô thân thiết, mối quan hệ bền chặt, tình cảm đặc biệt của cán bộ, chiến sĩ trong Quân đội ta; là một trong những chuẩn mực cơ bản, giá trị nhân cách cao đẹp của “Bộ đội Cụ Hồ”, được hình thành, phát triển trong suốt quá trình xây dựng, chiến đấu, chiến thắng và trưởng thành của Quân đội. Nhờ tình cảm cao đẹp đó, cán bộ, chiến sĩ ta luôn đoàn kết một lòng, gắn bó keo sơn, cùng nhau chia ngọt, sẻ bùi, sát cánh bên nhau vượt qua mọi hiểm nguy, gian khó, chiến thắng mọi kẻ thù.

Đặc trưng của tình đồng chí, đồng đội

Tình đồng chí, đồng đội của cán bộ, chiến sĩ trong Quân đội ta được thể hiện toàn diện, sâu sắc trong cuộc sống, sinh hoạt, huấn luyện, chiến đấu của bộ đội, với những đặc trưng tiêu biểu dưới đây.

Một là, cùng chung mục tiêu, lý tưởng chiến đấu. Đặc trưng này thể hiện sâu đậm nhất tình đồng chí, đồng đội của cán bộ, chiến sĩ trong Quân đội, phản ánh mối quan hệ đặc biệt của những con người cùng chung mục tiêu, lý tưởng chiến đấu vì độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, vì hạnh phúc của nhân dân. Thực tế cho thấy, cán bộ, chiến sĩ ta là con em của 54 dân tộc anh em, mặc dù sinh ra ở các vùng quê khác nhau, trình độ học vấn, dân tộc, tôn giáo khác nhau; công tác ở nhiều quân, binh chủng, học viện, nhà trường khác nhau; đóng quân ở các vùng, miền khác nhau, song đều thống nhất mục tiêu, lý tưởng chiến đấu và phương châm hành động: “Trung với Đảng, hiếu với dân, sẵn sàng chiến đấu, hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội. Nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng”². Đây là nhân tố quan trọng hàng đầu tạo nên sức mạnh đoàn kết to lớn để Quân đội ta tuy nhiều người, nhưng khi chiến đấu, tất cả đều như một người.

Hai là, luôn tôn trọng và tin tưởng lẫn nhau. Đây là một trong những biểu hiện rõ nét nhất của tinh thần đoàn kết, gắn bó keo sơn giữa những người đồng chí, đồng đội trong Quân đội ta, từ nhân dân mà ra, vì nhân dân mà chiến đấu; có giác ngộ chính trị sâu sắc, có tổ chức chặt chẽ, kỷ luật tự giác, nghiêm minh. Đặc trưng này được thể hiện: dù ở cương vị nào, cán bộ, chiến sĩ ta cũng luôn tôn trọng, tin tưởng lẫn nhau. Cấp trên luôn giữ quan hệ bình đẳng, tôn trọng và lắng nghe tâm tư, nguyện vọng, ý kiến của cấp dưới, giúp đỡ cấp dưới hoàn thành nhiệm vụ; đồng thời, cấp dưới cũng luôn tôn trọng và chấp hành nghiêm mệnh lệnh, chỉ thị của cấp trên. Cán bộ, chiến sĩ luôn tin tưởng lẫn nhau, tin vào tổ chức, tương lai, tiền đồ của dân tộc. Sự tôn trọng, tin tưởng đó là kết quả giáo dục, rèn luyện của Đảng và Bác Hồ, của cấp ủy, chỉ huy các cấp, cùng sự nỗ lực phấn đấu, tu dưỡng, rèn luyện không ngừng của các thế hệ cán bộ, chiến sĩ Quân đội. Đồng thời, sự tôn trọng, tin tưởng giữa cán bộ, chiến sĩ cũng thể hiện rõ phẩm giá cao đẹp của “Bộ đội Cụ Hồ”.

Ba là, yêu thương, giúp đỡ nhau lúc thường cũng như lúc ra trận. Đây là đặc trưng riêng có của cán bộ, chiến sĩ Quân đội ta; một trong những phẩm chất cao đẹp nhất của người quân nhân cách mạng. Thực tế cho thấy, cán bộ, chiến sĩ ta dù tuổi đời, cấp bậc, chức vụ khác nhau, ở mỗi vùng quê khác nhau, song luôn thương yêu, sẻ chia, giúp đỡ nhau. Đúng như Bác Hồ đã dạy: “Từ tiểu đội trưởng trở lên, từ Tổng tư lệnh trở xuống, phải săn sóc đời sống vật chất và tinh thần của đội viên,… Bộ đội chưa ăn cơm, cán bộ không được kêu mình đói. Bộ đội chưa đủ áo mặc, cán bộ không được kêu mình rét”³. Người đội trưởng, người chính trị viên phải là người anh, người chị, người bạn của đội viên, chưa làm được như vậy là chưa hết nhiệm vụ. Thấu triệt lời dạy của Bác, các thế hệ cán bộ, chiến sĩ ta luôn nêu cao tinh thần đoàn kết, yêu thương, giúp đỡ nhau lúc thường cũng như lúc ra trận, điều đó đã trở thành phẩm giá, mục tiêu, lẽ sống, nhân cách cao đẹp của người quân nhân cách mạng, làm nên sức mạnh chiến đấu, chiến thắng của Quân đội ta.

Bốn là, đoàn kết, hiệp đồng, lập công tập thể. Đây là đặc trưng thuộc về truyền thống, bản chất tốt đẹp và nguyên tắc tổ chức trong xây dựng, chiến đấu của Quân đội. Mục đích của đoàn kết là tạo nên sức mạnh để cùng nhau thực hiện thắng lợi mọi nhiệm vụ. Đây cũng là biểu hiện cao nhất của sự gắn kết chặt chẽ giữa: cấp trên với cấp dưới, cán bộ với chiến sĩ, cá nhân với tổ chức và giữa các tổ chức với nhau. Cùng với đoàn kết, mặc dù chức trách, nhiệm vụ khác nhau, song cán bộ, chiến sĩ luôn gắn bó, giúp đỡ nhau, thường xuyên phối hợp, hiệp đồng, lập công tập thể; không tranh công, đổ lỗi, không “đấu đá nội bộ” như các thế lực thù địch từng rêu rao, xuyên tạc.

Năm là, trung thực, thẳng thắn, đề cao tự phê bình và phê bình, giúp nhau cùng tiến bộ. Đây là đặc trưng căn cốt của tình đồng chí, đồng đội, là cơ sở để củng cố, phát triển môi trường dân chủ, tình thương yêu, sự đoàn kết trong Quân đội. Dù ở cương vị nào, cán bộ, chiến sĩ cũng luôn trung thực với bản thân, gia đình, tổ chức, với đồng đội; nhất quán lời nói với việc làm; nghiêm túc trong sinh hoạt và công tác; thẳng thắn nhận và chịu trách nhiệm về những khuyết điểm của mình; mạnh dạn góp ý, phê bình với những khuyết điểm của đồng chí, đồng đội. Thực tế cho thấy, nếu đức tính trung thực, thẳng thắn giúp người quân nhân bản lĩnh, dũng cảm trong chiến đấu; tự tin, tự trọng trong quan hệ giao tiếp; nhân văn, nhân ái với đồng chí, đồng đội, thì sự khiêm tốn, giản dị sẽ giúp họ tránh xa những thất bại cả trên chiến trường và đời thường. Cùng đó, cán bộ, chiến sĩ luôn đề cao tự phê bình và phê bình để giúp nhau cùng tiến bộ, bởi: “Thật thà tự phê bình và thành khẩn phê bình là thứ vũ khí sắc bén nhất để sửa chữa khuyết điểm và phát triển ưu điểm”⁴. Đây cũng là một trong những biện pháp hiệu quả để bồi đắp, phát triển tình đồng chí, đồng đội trong Quân đội hiện nay.

Tình đồng chí, đồng đội được biểu hiện sinh động trong thực tiễn

Có thể khẳng định, tình đồng chí, đồng đội của cán bộ, chiến sĩ trong Quân đội ta được thể hiện phong phú, sinh động cả trong những năm kháng chiến gian khổ; trong chiến đấu bảo vệ biên giới Tây Nam, biên giới phía Bắc; trong bảo vệ chủ quyền biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc; trong phòng, chống khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa và cả trong cuộc sống đời thường, v.v. Dù trong bất cứ hoàn cảnh nào, cán bộ, chiến sĩ ta cũng không hề nao núng, toan tính thiệt hơn, cùng chung lưng đấu cật, chia ngọt, sẻ bùi, sẵn sàng nhận hy sinh, gian khổ về mình, nhường sự sống cho đồng đội, tiêu biểu, như anh hùng: La Văn Cầu nhờ chặt cánh tay bị thương để tiếp tục chiến đấu cùng đồng đội; Bế Văn Đàn lấy thân mình làm giá súng; Tô Vĩnh Diện lấy thân mình chèn pháo; Phan Đình Giót lấy thân mình lấp lỗ châu mai, v.v. Chúng ta cũng không thể quên anh hùng Nguyễn Văn Trỗi - chiến sĩ biệt động Khu Sài Gòn - Gia Định, dù bị địch tra tấn dã man, song vẫn một lòng trung thành với Đảng, với Tổ quốc, chấp nhận hy sinh, bảo vệ bí mật của tổ chức, bảo vệ đồng đội; Thuyền trưởng Phan Vinh thuộc Đoàn tàu không số đã anh dũng chiến đấu đến hơi thở cuối cùng khi lọt vào vòng vây của kẻ thù để đồng đội rời khỏi tàu an toàn.

Chúng ta cũng không thể quên Thượng úy Nguyễn Hữu Quảng, Phó Chỉ huy trưởng Chính trị nhà giàn DK1/3 thuộc cụm Phúc Tần; nhà giàn đổ, sau nhiều giờ bơi trên biển cùng với các chiến sĩ, giữa sóng gió hiểm nguy, Anh đã nhường chiếc phao cứu sinh và miếng lương khô cuối cùng cho đồng đội yếu nhất và thanh thản ra đi vào lòng biển mẹ. Chúng ta cũng không quên sự hy sinh dũng cảm để cứu đồng đội khi bị lũ cuốn trôi của Binh nhất Rơ Chăm Thuyên, chiến sĩ Đại đội Công binh thuộc Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Gia Lai (năm 2007). Đó còn là sự hy sinh để dành sự sống cho đồng đội khi hầm sập của Đại úy Cao Xuân Tú, Phó Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 25, Lữ đoàn Công binh 543 (năm 2016),... và còn biết bao gương hy sinh, nhường áo, sẻ cơm cho đồng chí, đồng đội mà chúng ta không thể kể hết được.

Ngay giờ đây, giữa giông tố của đại dương và sự khắc nghiệt của biển cả, những cán bộ, chiến sĩ Hải quân vẫn hằng ngày, hằng giờ đối mặt với hiểm nguy, sẻ chia cho nhau từng ca nước ngọt, từng cọng rau xanh, từng viên thuốc chữa bệnh, cùng sát cánh bên nhau bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc. Hàng ngàn chiến sĩ biên phòng vẫn ngày đêm luồn rừng, vượt núi bảo vệ từng tấc đất biên cương. Trên khắp mọi miền của Tổ quốc, ở đâu cũng in đậm dấu chân người lính. Nơi nào khó khăn gian khổ nhất, nơi đó có bộ đội; nơi nào có bộ đội, nơi đó thắm tình đồng chí, thắm tình quân – dân. Càng trong khó khăn gian khổ, tình đồng chí, đồng đội càng tỏa sáng. Điều đó làm nên sức mạnh to lớn, giúp cán bộ, chiến sĩ ta vượt qua muôn vàn khó khăn, thử thách, chiến thắng mọi kẻ thù.

Ngay cả khi đã rời quân ngũ, trở về với cuộc sống đời thường, các cựu chiến binh của chúng ta vẫn luôn mang theo “hành trang” người lính, đó là tình yêu thương đồng chí, đồng đội. Nhiều người đã dành cả phần đời còn lại của mình để đi tìm hài cốt đồng đội, chăm lo phần mộ liệt sĩ. Hơn thế, họ còn động viên, giúp đỡ nhau phát triển kinh tế, xóa đói, giảm nghèo, vượt qua mọi khó khăn trong cuộc sống, v.v. Đó chính là “Bài ca không quên”, làm nên giá trị cao đẹp “Bộ đội Cụ Hồ”, của những người đã cùng chung nhịp bước quân hành.

Cơ sở hình thành, phát triển và thực trạng tình đồng chí, đồng đội

Tình đồng chí, đồng đội của cán bộ, chiến sĩ trong Quân đội ta không phải tự nhiên có, mà được hình thành, phát triển và nuôi dưỡng trên cơ sở những giá trị, truyền thống, đạo đức, văn hóa tốt đẹp của dân tộc Việt Nam, đó là: yêu nước, thương nòi; thương người như thể thương thân; lá lành đùm lá rách; tinh thần đoàn kết, nhân văn, nhân đạo, v.v. Cùng những giá trị tiêu biểu của văn hóa quân sự Việt Nam: phụ tử chi binh; tướng sĩ một lòng phụ tử/ hòa nước sông chén rượu ngọt ngào; lớp cha trước, lớp con sau/ đã là đồng chí chung câu quân hành, v.v. Đặc biệt, tình cảm cao đẹp đó còn được xây dựng, củng cố và phát triển dựa trên nền tảng chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về mục tiêu, lập trường giai cấp, tinh thần nhân văn, nhân đạo, yêu thương con người; về mục tiêu, lý tưởng chiến đấu, chức năng, nhiệm vụ của Quân đội; tinh thần đoàn kết cán - binh, đoàn kết quân - dân, đoàn kết quốc tế. Cùng sự giáo dục, rèn luyện của Đảng và Bác Hồ, sự thương yêu, đùm bọc, giúp đỡ của nhân dân,... tạo nên sự gắn bó keo sơn như ruột thịt của những người đồng chí, đồng đội. Tình cảm cao đẹp đó được các thế hệ cán bộ, chiến sĩ không ngừng hun đúc, kế thừa và phát triển lên một tầm cao mới, góp phần làm nên danh hiệu cao quý - “Bộ đội Cụ Hồ”.

Nhận rõ vai trò quan trọng của tình đồng chí, đồng đội, những năm qua, lãnh đạo, chỉ huy các cơ quan, đơn vị trong toàn quân đã thường xuyên quan tâm vun đắp, phát triển tình cảm cao đẹp này; đồng thời, chăm lo xây dựng tinh thần đoàn kết, giúp đỡ lẫn nhau giữa cán bộ, chiến sĩ. Dưới sự giáo dục, rèn luyện của tổ chức, cán bộ, chiến sĩ luôn tôn trọng, tin tưởng, giúp đỡ lẫn nhau như anh em ruột thịt; tình đồng chí, đồng đội ngày càng được vun đắp, phát triển và tỏa sáng.

Tuy nhiên, trước sự chống phá quyết liệt của các thế lực thù địch, sự tác động của mặt trái kinh tế thị trường, một số cán bộ, chiến sĩ còn thiếu tu dưỡng, rèn luyện, vi phạm kỷ luật Đảng, pháp luật Nhà nước, kỷ luật Quân đội. Đâu đó vẫn còn hiện tượng đoàn kết hình thức, xuôi chiều, tranh công đổ lỗi, đùn đẩy trách nhiệm, chưa thực sự yêu thương, gắn bó với chiến sĩ, v.v. Những hiện tượng trên tuy chỉ là hãn hữu, song ít nhiều cũng ảnh hưởng đến kết quả hoàn thành nhiệm vụ của cơ quan, đơn vị và uy tín của Quân đội. Nguy hiểm hơn, đây chính là “cái cớ” để các thế lực thù địch lợi dụng  “thổi phồng”, “bôi đen”, xuyên tạc truyền thống, bản chất tốt đẹp của Quân đội ta, hòng gây hoài nghi trong nhân dân và cán bộ, chiến sĩ, v.v.

Sưu tầm