Tiến cử, giới thiệu, quy hoạch, đề bạt cán bộ các cấp, nhất
là đội ngũ cán bộ cấp chiến lược quyết định sự thành bại đối với sự nghiệp cách
mạng của Đảng và dân tộc. Do đó, cần phải quy được trách nhiệm cụ thể đối với
từng tập thể, cá nhân trong việc tiến cử, thẩm định, quy hoạch, đề bạt bổ nhiệm
cán bộ khi để xảy ra sai phạm.
Cần nhận diện được dấu hiệu sai
phạm của cán bộ quy hoạch
Trong tác phẩm “Tam quốc
diễn nghĩa” của tác giả La Quán Trung, quân sư Gia Cát Lượng là bậc kỳ tài
trong nhìn người. Có nhiều cách nhìn người được ông sử dụng từ cách đây hàng
nghìn năm nhưng vẫn còn giá trị, đó là: Dùng đúng sai để xét lập trường, chí
hướng; dùng lợi để xét lòng liêm chính; dùng rượu để xét tính cách; dùng nguy
khốn để xét dũng khí; dùng thời hạn để xét chữ tín...
Với bản ngã con
người, khi dễ bị cám dỗ và bộc lộ nhất là trước của cải, tiền bạc, lợi ích,
chức tước và sắc đẹp. Bề ngoài có những dấu hiệu để nhận diện được các biểu
hiện tiêu cực của cán bộ, được thể hiện ngay trong công việc, trong ứng xử,
sinh hoạt hằng ngày. Qua nhiều vụ việc, những cán bộ có sai phạm thì trước đó
dư luận đều xì xào về họ. Không nghi ngờ về sự bổ nhiệm “thần tốc”, “con ông
cháu cha”, “phe cánh”, “nâng đỡ không trong sáng” thì cũng là những xì xào về
phẩm chất, lối sống, về tài sản bất minh... Ở nhiều địa phương, có những
nơi đã hình thành khu nhà ở của một số quan chức hoặc vợ con họ với
lối sống xa xỉ, xa cách với nhân dân lao động. Những điều này cho phép
chúng ta có cơ sở để nhận biết các dấu hiệu không minh bạch của người cán bộ.
Tổ chức chịu trách
nhiệm giới thiệu không thể vô can
Các quy định, quy trình
về công tác cán bộ của Đảng ngày càng chặt
chẽ, rõ ràng và đầy đủ. Đảng đã có nhiều văn bản quy định việc phân cấp, phân
quyền, hay cụ thể hơn là trao quyền chủ động cho từng cấp. Cùng với đó cũng đòi
hỏi các cấp phải gắn trách nhiệm, chịu trách nhiệm khi được phân cấp, phân
quyền. Ngày 18-8-2022, Bộ Chính trị đã ban hành Quy định số 80-QĐ/TW
về phân cấp quản lý cán bộ và bổ nhiệm, giới thiệu cán bộ ứng cử; theo đó:
Cá nhân, tập thể đề xuất phải chịu trách nhiệm chính trước cấp có thẩm quyền về
đánh giá, nhận xét, kết luận tiêu chuẩn chính trị, phẩm chất đạo đức, lối sống;
năng lực công tác, ưu, khuyết điểm; kê khai tài sản, thu nhập... và ý kiến đề
xuất của mình trong bổ nhiệm, giới thiệu cán bộ ứng cử.
Để bổ nhiệm được một cán
bộ, nhất là cán bộ chủ trì đều phải qua các bước chặt chẽ. Quy trình nhân sự
phải trải qua 5 bước đối với nguồn nhân sự tại chỗ và 3 bước đối với nguồn nhân
sự điều động, bổ nhiệm, giới thiệu ứng cử từ nguồn cán bộ nơi khác đến. Quá
trình thực hiện thì cấp ủy, tổ chức đảng, tập thể lãnh đạo cơ quan, đơn vị và
người đứng đầu chịu trách nhiệm về đánh giá, nhận xét, đề xuất, lựa chọn, giới
thiệu nhân sự bổ nhiệm, giới thiệu ứng cử. Tuy nhiên, qua những trường hợp cán
bộ có sai phạm thời gian qua cho thấy, việc thực hiện quy trách nhiệm đối với
tập thể có liên quan đến công tác cán bộ chưa được thực hiện tốt.
Đối với tập thể cấp ủy
đảng, vì sao không phát hiện ra cán bộ có sai phạm hay yếu kém để rồi vẫn biểu
quyết thông qua? Rõ ràng là tổ chức chưa làm hết trách nhiệm, thậm chí mất sức
chiến đấu, hoặc có tiêu cực. Dư luận rất bức xúc với tình trạng lợi ích cục bộ,
lợi ích nhóm trong công tác cán bộ ở một số địa phương, một số đảng bộ. Theo
quy định, một cán bộ được quy hoạch thì phải đáp ứng các tiêu chí, tiêu chuẩn.
Tổ chức đảng nơi đó phản xác minh, tiến hành thảo luận, phân tích kỹ lưỡng từ
lý lịch, quá trình học tập, công tác; đánh giá, nhận xét ưu, khuyết điểm, triển
vọng phát triển, kết quả xác minh, kết luận những vấn đề mới nảy sinh (nếu có)
đối với nhân sự... Nếu làm kỹ, chặt chẽ từng khâu, từng bước này thì cán bộ
không đủ phẩm chất chắc chắn sẽ bị loại bỏ. Đơn cử như khâu xác minh kê khai
tài sản cán bộ. Theo Quy định số 114-QĐ/TW của Bộ Chính trị về kiểm soát quyền
lực và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác cán bộ thì bản thân
người đưa vào quy hoạch phải kê khai tài sản và phải xác minh kê khai tài sản
của cả những người thân của người đó nhằm tránh tình trạng che giấu tài sản.
Tuy vậy, trên thực tế, việc này nhiều tổ chức, cơ quan, đơn vị làm chưa tốt.
Bởi thế mới xảy ra tình trạng cán bộ quy hoạch thì kê khai không nhiều tài sản,
nhưng vợ con, người thân của họ lại có nhiều tài sản một cách thiếu minh bạch.
6 tháng đầu năm 2024, qua kiểm tra, giám sát việc kê khai tài sản, thu
nhập, Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã đề nghị Bộ Chính trị, Ban Bí thư thi
hành kỷ luật 4 cán bộ có vi phạm.
Để bịt được lỗ hổng này,
cần thực hiện xử lý nghiêm đối với tổ chức đảng giới thiệu, quy hoạch, đề bạt
cán bộ có sai phạm, yếu kém trước quy hoạch. Việc này nếu không làm nghiêm thì
không rõ được trách nhiệm của tổ chức, không ngăn chặn được tình trạng giới
thiệu cán bộ một cách thiếu trách nhiệm, lợi ích nhóm. Đồng thời, coi trọng
nhận diện, đẩy lùi các biểu hiện lựa chọn cán bộ quy hoạch, sử dụng cán bộ
thuần nhất chỉ dựa vào tiêu chí bằng cấp mà chưa chú trọng đến chất lượng và
hiệu quả thực hiện nhiệm vụ trên thực tế. Một số cán bộ có hồ sơ, lý lịch “rất
đẹp” nhưng trình độ, kiến thức chưa đáp ứng được nhiệm vụ khi được xem xét bổ
nhiệm, trọng dụng. Thực trạng đó dẫn đến tình trạng chạy bằng cấp, học hàm, học
vị...
Cần xem xét trách nhiệm người
tiến cử, giới thiệu
Nghị quyết Hội nghị
Trung ương 7 khóa XII về “Tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là
cán bộ cấp chiến lược, đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm
vụ” nêu rõ: “Người đứng đầu lựa chọn, giới thiệu cán bộ trong quy hoạch để
thực hiện quy trình bầu cử, bổ nhiệm cấp phó của mình; bí thư cấp ủy giới thiệu
để bầu ủy viên ban thường vụ theo một quy trình nhất định, bảo đảm nguyên tắc
tập trung dân chủ và phải chịu trách nhiệm về việc giới thiệu của mình”.
Trên thực tế, mỗi khi
kiểm điểm cán bộ lãnh đạo, chủ trì của tổ chức có sai phạm trong công tác cán
bộ, có một số người lại đổ lỗi cho tập thể. Họ ngụy biện rằng, mọi quyết định
là của tập thể, do tập thể, thế nên không thể quy trách nhiệm vào cá nhân họ.
Trên thực tế, nhiều tập thể bị biến thành bình phong cho những sai phạm của
người lãnh đạo, chủ trì. Sự tha hóa quyền lực trong một bộ phận cán bộ, trong
đó có người đứng đầu, thường diễn ra bằng nhiều phương thức, thủ đoạn rất tinh
vi. Sự lũng đoạn này thường diễn ra trong một thời gian dài, vì thế, khi người
đứng đầu đưa ra những quyết định, nhất là quyết định về mặt nhân sự thì hầu hết
cá nhân trong tập thể đó buộc phải nghe theo, tuân theo.
Trong thực hiện nguyên
tắc “tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách” thì cá nhân phụ trách (hay người đứng
đầu) phải chịu trách nhiệm rất cao. Đối chiếu các sai phạm đã xảy ra trên thực
tế trong công tác cán bộ, vẫn không nhiều cá nhân bị xử lý trách nhiệm đúng mức
khi đã tiến cử, giới thiệu để quy hoạch cán bộ không đúng. Những quy định về
trách nhiệm của người tiến cử, giới thiệu, quy hoạch cán bộ dường như chủ yếu
nằm trong văn bản mà chưa thực sự đi vào cuộc sống.
Siết chặt quy trình bằng các
quy định
Công tác cán bộ là “có vào
có ra, có lên có xuống”, đưa vào quy hoạch nhưng cũng phải quyết liệt đưa ra
khỏi quy hoạch chứ không thể theo lệ cứ vào quy hoạch là phát triển. Trên thực
tế, nhiều người khi vào quy hoạch là “nín thở qua sông” trong khi không có sản
phẩm, không đột phá gì trong công việc. Đại hội XIII của Đảng đã chỉ rõ: “...
Việc bổ nhiệm, giới thiệu cán bộ ứng cử có nơi chưa bảo đảm tiêu chuẩn, điều
kiện, quy trình, cá biệt có nơi bố trí người nhà, người thân chưa đủ uy tín”.
Trước đó, Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 19-5-2018 của Ban Chấp hành Trung ương
khóa XII về tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược
đủ phẩm chất, năng lực và uy tín ngang tầm nhiệm vụ, đánh giá: “Quy hoạch cán
bộ thiếu tính tổng thể, liên thông giữa các cấp, các ngành, các địa phương; còn
dàn trải, khép kín, chưa bảo đảm phương châm "động" và
"mở".
Vấn đề đặt ra là lấy
tiêu chí gì để đánh giá, xem xét đưa vào hay đưa ra khỏi quy hoạch trong công
tác cán bộ?
Trước hết phải thống
nhất quan điểm, quy hoạch cán bộ là bước chuẩn bị quan trọng nên phải được làm
đúng nguyên tắc, bảo đảm công tâm, khách quan. Cán bộ được quy hoạch thì phải
sàng lọc qua thực tiễn; lấy hiệu quả công việc là thước đo. Theo đó, ở mỗi vị
trí lãnh đạo đều phải thể hiện bằng sản phẩm cụ thể khi xem xét bổ nhiệm vào vị
trí chức vụ cao hơn. Nghị quyết số 26-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương khóa
XII cũng xác định rất rõ: Xây dựng đội ngũ cán bộ cấp chiến lược theo hướng
“phát hiện, lựa chọn từ nguồn quy hoạch những cán bộ tiêu biểu, xuất sắc đã
được đào tạo, bồi dưỡng, rèn luyện theo chức danh, nhất là những người đã được
thử thách qua thực tiễn, có thành tích nổi trội, có "sản phẩm" cụ
thể, có triển vọng phát triển”. Mới đây nhất, Bộ Chính trị đã ban hành Quy định
số 114-QĐ/TW về kiểm soát quyền lực và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong
công tác cán bộ. Quy định số 114-QĐ/TW đã lượng hóa cụ thể các hành vi tham
nhũng, tiêu cực trong công tác cán bộ đối với từng nhóm hành vi, như: Nhóm
“Hành vi lợi dụng, lạm dụng chức vụ, quyền hạn”; nhóm hành vi “chạy chức, chạy
quyền”; nhóm các hành vi sai phạm khác. Quy định này đã soi chiếu được các hành
vi sai phạm của cán bộ ngay từ sớm, giúp cho quá trình quy hoạch cán bộ có chất
lượng hơn.
Sưu tầm
'/%3E%3Cpath d='M16.0001 7.9996c0 4.418-3.5815 7.9996-7.9995 7.9996S.001 12.4176.001 7.9996 3.5825 0 8.0006 0C12.4186 0 16 3.5815 16 7.9996Z' fill='url(%23paint1_radial_15251_63610)'/%3E%3Cpath d='M16.0001 7.9996c0 4.418-3.5815 7.9996-7.9995 7.9996S.001 12.4176.001 7.9996 3.5825 0 8.0006 0C12.4186 0 16 3.5815 16 7.9996Z' fill='url(%23paint2_radial_15251_63610)' fill-opacity='.5'/%3E%3Cpath d='M7.3014 3.8662a.6974.6974 0 0 1 .6974-.6977c.6742 0 1.2207.5465 1.2207 1.2206v1.7464a.101.101 0 0 0 .101.101h1.7953c.992 0 1.7232.9273 1.4917 1.892l-.4572 1.9047a2.301 2.301 0 0 1-2.2374 1.764H6.9185a.5752.5752 0 0 1-.5752-.5752V7.7384c0-.4168.097-.8278.2834-1.2005l.2856-.5712a3.6878 3.6878 0 0 0 .3893-1.6509l-.0002-.4496ZM4.367 7a.767.767 0 0 0-.7669.767v3.2598a.767.767 0 0 0 .767.767h.767a.3835.3835 0 0 0 .3835-.3835V7.3835A.3835.3835 0 0 0 5.134 7h-.767Z' fill='%23fff'/%3E%3Cdefs%3E%3CradialGradient id='paint1_radial_15251_63610' cx='0' cy='0' r='1' gradientUnits='userSpaceOnUse' gradientTransform='rotate(90 .0005 8) scale(7.99958)'%3E%3Cstop offset='.5618' stop-color='%230866FF' stop-opacity='0'/%3E%3Cstop offset='1' stop-color='%230866FF' stop-opacity='.1'/%3E%3C/radialGradient%3E%3CradialGradient id='paint2_radial_15251_63610' cx='0' cy='0' r='1' gradientUnits='userSpaceOnUse' gradientTransform='rotate(45 -4.5257 10.9237) scale(10.1818)'%3E%3Cstop offset='.3143' stop-color='%2302ADFC'/%3E%3Cstop offset='1' stop-color='%2302ADFC' stop-opacity='0'/%3E%3C/radialGradient%3E%3ClinearGradient id='paint0_linear_15251_63610' x1='2.3989' y1='2.3999' x2='13.5983' y2='13.5993' gradientUnits='userSpaceOnUse'%3E%3Cstop stop-color='%2302ADFC'/%3E%3Cstop offset='.5' stop-color='%230866FF'/%3E%3Cstop offset='1' stop-color='%232B7EFF'/%3E%3C/linearGradient%3E%3C/defs%3E%3C/svg%3E){kind=small}