Từ năm 1986, trong
tinh thần đổi mới chung của toàn xã hội, Đảng đã xác định văn hóa là nhu cầu
thiết yếu của đời sống con người, thể hiện trình độ phát triển chung của đất
nước, là lĩnh vực sản xuất tinh thần, tạo ra các giá trị, sản phẩm làm giàu đẹp
cuộc sống. Quan điểm này đưa đến nhận thức rõ nét về sự gắn bó mật thiết của
văn hóa với mọi mặt đời sống và sự phát triển của văn hóa là thước đo sự phát
triển chung của đất nước. Nghị quyết Hội nghị Trung ương 5 khóa VIII "Về
xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc”
đã khẳng định văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu, vừa là
động lực của sự phát triển kinh tế - xã hội. Hàm nghĩa phát triển văn hóa ở đây
được thể hiện rõ hơn, phát triển nền văn hóa tiên tiến vừa tiếp thu được tinh
hoa văn hóa thế giới, vừa giữ được bản sắc văn hóa dân tộc.
Tiếp đó, Nghị quyết
Hội nghị Trung ương 9 khóa XI, “Về xây dựng và phát triển văn hóa, con người
Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước” nhấn mạnh, xây dựng nền
văn hóa và con người Việt Nam phát triển toàn diện, hướng đến chân thiện - mỹ,
thấm nhuần tinh thần dân tộc, nhân văn, dân chủ và khoa học. Văn hóa là nền
tảng tinh thần của xã hội, là mục tiêu, động lực phát triển bền vững đất nước.
Văn hóa phải được đặt ngang hàng với kinh tế, chính trị, xã hội. Đại hội XII
của Đảng cũng nhấn mạnh quan điểm văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, sức
mạnh nội sinh hun đúc nên phẩm chất, cốt cách con người Việt Nam trong suốt
chiều dài lịch sử dựng nước và giữ nước; khẳng định cần xây dựng nền văn hóa Việt
Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc trong bối cảnh kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. Phát triển văn hóa là thúc đẩy sức
mạnh nội sinh, đưa văn hóa vào trung tâm của quá trình phát triển phù hợp với
bối cảnh mới, văn hóa phải gắn kết chặt chẽ với quá trình phát triển kinh tế -
xã hội.
Trên tinh thần đó,
hiện nay khái niệm phát triển văn hóa đã trở nên phổ biến với cách hiểu rộng
hơn và những ý nghĩa sâu sắc hơn. Phát triển văn hóa với ý nghĩa hướng đến sự
phát triển toàn diện. Nếu phát triển kinh tế mà bỏ qua văn hóa sẽ dẫn đến sự
mất ổn định, thậm chí là khủng hoảng xã hội. Chính vì vậy, sự gắn kết văn hóa
với phát triển kinh tế sẽ đưa đến sự phát triển đa chiều, toàn diện và bền
vững. Không thể có sự phát triển xã hội đúng nghĩa nếu không có phát triển văn
hóa và phát triển vì mục tiêu văn hóa.
Theo ý kiến nhiều
chuyên gia lĩnh vực văn hóa học, phát triển văn hóa là một nhiệm vụ chiến lược
lớn hướng đến các mục tiêu căn bản là phát triển xã hội. Do đó, trong giai đoạn
2021 - 2030, các mục tiêu căn bản cần tiếp tục thực hiện như: Nâng cao nhận
thức về văn hóa, nhìn nhận văn hóa trong sự đa dạng, công bằng, văn hóa có mặt
trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Nêu cao tinh thần phát triển từ văn
hóa, vì mục tiêu văn hóa và đưa tinh thần đó thấm nhuần vào trong các thực hành
xã hội và các chính sách. Kế thừa và phát huy giá trị văn hóa của các tộc người
và vận hành các giá trị văn hóa đó để trở thành nguồn lực quan trọng trong phát
triển kinh tế, chính trị, ngoại giao cho đất nước.
Cùng với đó, xây
dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc trong thời kỳ mới;
xây dựng nền văn hóa vừa hội nhập tốt với thế giới, vừa đề cao được bản sắc văn
hóa dân tộc, xây dựng nền văn hóa tiên tiến trên nền tảng vững chắc của văn hóa
truyền thống 54 dân tộc và lòng tự hào về văn hóa các dân tộc trên đất nước
Việt Nam.
Ngoài ra, cần khai
thác tối đa nguồn lực văn hóa trong phát triển. Nguồn lực văn hóa rất đa dạng
như các di tích khảo cổ học, các đi tích lịch sử, văn hóa tín ngưỡng, tôn giáo,
các quần thể kiến trúc văn hóa, hệ thống các bảo tàng, hệ thống các cảnh quan
văn hóa đặc trưng, các loại hình nhà truyền thống, lễ hội, phong tục, tập quán,
ẩm thực, trang phục, các sinh hoạt nghệ thuật, đời sống văn hóa làng, bản, thôn,…các
loại hình tri thức dân gian,... của 54 tộc người trên cả nước. Các ngành, nhất
là ngành văn hóa cần xác định đúng và đưa nguồn lực này vận hành linh hoạt
trong các chiến lược phát triển chung và chiến lược phát triển cụ thể của từng
lĩnh vực, như du lịch văn hóa, ngoại giao văn hóa,...
Nhìn nhận đúng vai trò của sự đa dạng văn
hóa, coi đa dạng văn hóa là nguồn lực quan trọng trong phát triển, là mạch
nguồn giúp các tộc người có được bản lĩnh và sự chủ động trong bảo tồn và phát
huy bản sắc văn hóa trong quá trình giao lưu, hội nhập, tiếp biến văn hóa hiện
nay.
Theo đó, cần đẩy
mạnh nghiên cứu chuyên sâu, nghiêm túc bài bản trên cả phương diện lý luận và
thực tiễn văn hóa. Đây cũng là yêu cầu cấp thiết đặt ra đối với ngành nghiên
cứu văn hóa, quản lý văn hóa trong việc bảo đảm mỗi liên kết hiệu quả giữa kết
quả nghiên cứu cơ bản và việc tư vấn chính sách. Chuyển hóa tốt nhất các kết
quả nghiên cứu thành các chính sách, chương trình hành động phù hợp và hiệu
quả. Nghiên cứu cần đi trước một bước để tạo ra các tiền đề lý luận và thực
tiễn cho việc triển khai các công tác văn hóa. Đầu tư hiệu quả và thường xuyên
hơn cho nghiên cứu cơ bản, khuyến khích những nghiên cứu phản biện chính sách
một cách khách quan và thẳng thắn, chỉ ra những nút thắt, những điểm nghẽn cần
tháo gỡ để các chính sách văn hóa đi vào cuộc sống. Đầu tư thích đáng hơn cho
công tác đào tạo đội ngũ các nhà nghiên cứu văn hóa, tạo ra đội ngũ có chuyên
môn nghiệp vụ cao trong nghiên cứu, sống được bằng nghề và tâm huyết với nghề.
Nghiên cứu, tiếp thu và ứng dụng các lý thuyết nghiên cứu văn hóa, các kinh
nghiệm quản lý văn hóa trên thế giới vào thực tế Việt Nam, tăng cường quảng bá
văn hóa Việt Nam ra thế giới.
Bên cạnh đó, ưu
tiên tối đa nguồn lực để xây dựng con người Việt Nam phát triển toàn diện đáp
ứng tốt nhu cầu nguồn nhân lực cho phát triển đất nước thời kỳ đẩy mạnh công
nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, kiên định lập trường chính trị,
tư tưởng, có trí tuệ, đạo đức, thể chất, năng lực sáng tạo tốt, có trách nhiệm,
tuân thủ pháp luật, có lòng yêu nước, tự hào dân tộc, có tính nhân văn, lối
sống văn hóa, khoan dung.
Đồng thời, tiếp tục
xây dựng văn hóa trong kinh tế và chính trị, đầu tư cho văn hóa ngang hàng cho
kinh tế, đi sâu vào từng quá trình sản xuất, từng sản phẩm kinh tế. Văn hóa
phải thành yếu tố bên trong giúp định vị cơ cấu và vận hành hệ thống chính trị.
Ngoài ra, xây dựng
văn hóa trở thành hệ điều tiết để góp phần ổn định xã hội; tạo dựng môi trường
văn hóa lành mạnh từ trong gia đình, cộng đồng đến ngoài xã hội, trong đó mỗi
cá nhân ý thức được về hành vi của mình luôn nằm trong những ràng buộc về đạo
đức, nhân cách và trách nhiệm với cộng đồng và xã hội. Tăng cường sức mạnh của
hệ điều tiết này bằng những chuẩn mực xã hội, dư luận cộng đồng do chính người dân
xây dựng, duy trì và thực hiện thường xuyên. Một xã hội được điều tiết bởi văn
hóa chắc chắn là một xã hội hài hòa và phát triển toàn diện.
Nâng cao chất
lượng, hiệu quả hoạt động văn hóa và thực hiện văn hóa pháp luật trong toàn xã
hội, đưa các hoạt động văn hóa đi vào chiều sâu, chú ý đến tính hiệu quả, tránh
hình thức, bề nổi. Cần xây dựng văn hóa pháp luật và đưa văn hóa pháp luật thấm
sâu vào lối sống, nếp suy nghĩ và hành vi của mỗi người dân, bảo đảm mọi người
đều bình đẳng trước pháp luật, vì vậy chính những cơ quan làm ra luật, và những
người thực thi pháp luật cần thực hiện tốt văn hóa pháp luật.
Nâng tầm hội nhập
quốc tế về văn hóa, vừa tiếp nhận được tinh hoa văn hóa thế giới, bắt kịp sự
phát triển của thời đại, giữ gìn và làm giàu bản sắc văn hóa. Xác định bản sắc
văn hóa dân tộc là cơ sở cốt lời bảo đảm cho sự giao lưu văn hóa và hội nhập
quốc tế được bền vững và không bị hòa tan. Xây dựng và hoàn thiện thị trường
văn hóa lành mạnh, phát triển các ngành công nghiệp văn hóa, công nghiệp hóa trong
phát triển nguồn lực văn hóa.
|
Cần phải xây dựng và hoàn thiện thị trường văn hóa lành mạnh, phát triển các ngành công nghiệp văn hóa, công nghiệp hóa trong phát triển nguồn lực văn hóa.
Trả lờiXóa