Trí thông minh nhân tạo hay còn gọi là trí tuệ nhân tạo (AI)
đang ngày càng phát triển, ứng dụng rộng rãi, có hiệu quả trong nhiều lĩnh vực
của đời sống.
Tuy nhiên, trí tuệ nhân tạo cũng
tiềm ẩn nhiều nguy cơ, rủi ro cho xã hội, nhất là khi nó được các thế lực phản
động, thù địch, cơ hội chính trị lợi dụng nhằm thông tin sai sự thật, xuyên
tạc, bịa đặt, hòng bôi nhọ, vu khống, xúc phạm người khác. Đây là thực tế đang
diễn ra ở hầu hết các quốc gia, trong đó có Việt Nam, cần được nhận thức và có
biện pháp đối phó hiệu quả.
AI - đúng-sai khó phân biệt
Các thế lực phản động, thù địch, cơ hội chính
trị ngoài các cách thức truyền thống còn sử dụng các thủ đoạn tinh vi, trong đó
có sử dụng AI, lợi dụng những câu trả lời không phân biệt được “đúng-sai” của
các phần mềm để chống phá, thực hiện thông tin, tuyên truyền các quan điểm sai
trái, thù địch, nhất là trên không gian mạng. Các bài báo sử dụng AI của các tổ
chức như: Đài châu Á tự do; BBC News Tiếng Việt; Việt Tân... liên tục được đăng
tải, chia sẻ với mục đích xuyên tạc, hướng lái người dân hiểu sai về Đảng, về
hình tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh, về chủ trương, đường lối, chính sách, pháp
luật của Đảng và Nhà nước.
Các tổ chức này đã sử dụng các dữ liệu bịa
đặt, xuyên tạc để thực hiện huấn luyện các phần mềm thông minh nhân tạo như ChatGPT,
Bing, Bar... để khi đặt những câu hỏi mang tính định hướng xuyên tạc
như: “Ai là cha già dân tộc của chúng ta?”; “Ai sống mãi trong sự nghiệp
của chúng ta?”; “Ai đã cho ta một mùa xuân đầy ước vọng?”...
Với những câu hỏi bị thêm, bớt câu từ hay
thiếu địa danh như trên thì câu trả lời của “trí tuệ nhân tạo” ChatGPT đưa ra
thường là: “Không có người được chỉ định là cha già dân tộc Việt Nam”; “Không
có ai sống mãi trong sự nghiệp của chúng ta”; “Không có một người hoặc tổ chức
nào cung cấp cho chúng ta một mùa xuân đầy ước vọng”... đồng thời tuyên truyền
ChatGPT là trí tuệ, là hiện đại và hiểu toàn xã hội nên ChatGPT khi trả lời là
khách quan, là công bằng và cần phải tin ChatGPT là “chân lý”.
Ảnh
minh họa: nhandan.vn
Trong suốt quá trình hoạt động cách mạng của
Người, các tài liệu lưu trữ về cuộc đời, sự nghiệp của Chủ tịch Hồ Chí Minh,
Người chưa bao giờ tự nhận mình là “Cha già dân tộc”, đây là vì nhân dân kính
yêu, mỗi lần thành kính khi nói về Người. Hình tượng “người Cha” của Bác đã đi
vào thi ca, âm nhạc, vào hồn cốt của văn hóa dân tộc. Nhà thơ Tố Hữu viết:
"Người là Cha, là Bác, là Anh/ Quả tim lớn lọc trăm dòng máu nhỏ"
(Sáng tháng Năm) hay “Người Cha mái tóc bạc/ Đốt lửa cho anh nằm” (Đêm nay Bác
không ngủ-Minh Huệ)...
“Vị Cha già dân tộc” là cái tên thể hiện sự
tôn kính, đi vào tiềm thức mỗi con người Việt Nam, vì một vĩ nhân đã hy sinh cả
cuộc đời cho dân tộc Việt. Cũng giống như hình tượng ẩn dụ Đảng chính là mùa
xuân của đất nước, của dân tộc, thể hiện niềm tin và hy vọng của nhân dân vào sự
lãnh đạo của Đảng, vào sự phát triển của tương lai đất nước.
Vậy AI là gì? Vì sao thời gian qua các thế lực
thù địch, phản động, cơ hội chính trị sử dụng AI để sản xuất các thông tin nhằm
phủ định các thành quả của Đảng và Nhà nước ta? Câu trả lời là: AI là một ngành
thuộc lĩnh vực khoa học máy tính, là một sản phẩm do con người sử dụng các kỹ
thuật, công nghệ để giúp máy tính có thể tự động hóa các hành vi, suy
nghĩ, xử lý và hành động mô phỏng suy nghĩ của con người.
Nguyên lý hoạt động của các phần mềm AI sử
dụng cách thức hỏi-đáp tự động sử dụng dữ liệu lớn khá là đơn giản. Về bản
chất, đây là các phần mềm thông minh nhân tạo, thực hiện các câu trả lời của
người dùng thông qua dữ liệu ghi nhớ từ dữ liệu thu thập được, phân
tích để tìm ra các tầng ý nghĩa của các dữ liệu nên khi được hỏi, các phần mềm
này không phân biệt được đúng hay sai.
Quá trình tạo ra một phần mềm thông minh nhân
tạo bao gồm các bước: Thu thập dữ liệu (từ không gian mạng, từ cung cấp của
người dùng), chọn lọc dữ liệu, gán nhãn dữ liệu để thực hiện huấn luyện cho
phần mềm và huấn luyện phần mềm như việc tiếp thu tri thức của con người. Dữ
liệu thu thập được càng nhiều thì càng có nhiều câu trả lời. Tuy nhiên, một vấn
đề nảy sinh khi sử dụng các phần mềm này, đó là phần mềm có thể phân tích và
hiểu rất nhiều tầng ý nghĩa của một dữ liệu đầu vào, nhưng không thể hiểu được
ý nghĩa đó "đúng" hay "sai".
Các dữ liệu đang tồn tại trên internet mà các
nhà khoa học thu thập được để huấn luyện cho phần mềm cũng không phải luôn theo
thiên hướng có ý nghĩa là “đúng” và dữ liệu đó chứa thông tin là “đúng” do các
nhà khoa học thường sử dụng các công cụ thu thập dữ liệu tự động, sức người
cũng không thể thu thập được các dữ liệu để phân tách được tính đúng-sai của
các dữ liệu đó do dữ liệu trên internet là rất lớn.
Những dữ liệu như vậy, các phần mềm thông minh
nhân tạo như ChatGPT không thể đoán nhận và không thể bình luận, phán xét. Tuy
nhiên, chính những nội dung này lại lôi kéo các thành phần phản động, cơ hội
chính trị vào bình luận, chia sẻ. Chúng sử dụng các câu hỏi không đầy đủ, không
mang tính khoa học để đánh lừa phần mềm thông minh nhân tạo nhằm bôi nhọ Đảng,
Nhà nước như: “Không thể tồn tại kinh tế thị trường mà lại định hướng xã hội
chủ nghĩa phải không?”; “Khi nào về đích chủ nghĩa xã hội”; “Lúc nào thì làm
theo năng lực, hưởng theo nhu cầu?”...
Hay đặt câu hỏi so sánh sai lệch, cổ xúy kẻ
bán nước như “Cờ vàng ba sọc đỏ là của nước nào?”... Và khi các phần mềm này
trả lời những thông tin không như chúng mong muốn, chúng lại cung cấp các dữ liệu
xuyên tạc, sai lệch để phần mềm trả lời theo hướng lái của chúng.
Nhận thức và sử dụng AI làm sao cho đúng?
Với một số đánh giá, phân tích như trên có thể
thấy, các phần mềm thông minh nhân tạo có những ưu điểm nhất định, nếu chúng ta
khách quan, sử dụng các dữ liệu đúng, phù hợp thì câu trả lời sẽ mang tính chất
khách quan, minh bạch. Nếu có những đối tượng dùng các thủ đoạn xấu, cung cấp
các dữ liệu sai lệch thì các phần mềm này dễ dàng bị hướng lái.
Chính vì thế, làm thế nào để nhận diện, xác
định và loại bỏ các nội dung được tạo ra bởi các ứng dụng thông minh nhân tạo
khi bản thân nó chứa các thông tin chưa được kiểm chứng, không trích dẫn nguồn
gốc, sai lệch cũng như các vấn đề bảo mật thông tin người dùng. Khi triển khai
các nội dung thông tin, tuyên truyền, chúng ta luôn cần những dữ liệu trung
thực, nguồn thông tin và các góc nhìn mới về các sự kiện chính trị, xã hội, văn
hóa đang diễn ra trong thực tiễn Việt Nam và trên thế giới, trong khi đó các
phần mềm ứng dụng AI có khả năng trợ giúp con người tạo ra các thông tin mới
dựa trên phân tích ngữ nghĩa và tổng hợp thông tin từ các dữ liệu có sẵn, hoặc
nếu bị các đối tượng lạm dụng các phần mềm ứng dụng AI này để sản xuất nội dung
sẽ dẫn tới các thông tin sai lệch, xuyên tạc.
Hiện nay, các thế lực thù địch, chống phá Đảng
và Nhà nước ta cũng đang lợi dụng các kỹ thuật mới, công nghệ mới, trong đó có
AI để xây dựng các nội dung chống phá nền tảng tư tưởng của Đảng, tấn công thu
thập dữ liệu để sử dụng vào mục đích chống phá, can thiệp vào hoạt động chính
trị, quốc phòng, an ninh, kinh tế, đưa ra các thông tin thất thiệt
hay dựng chuyện, bịa chuyện, sử dụng AI để đưa thông tin sai sự thật hòng bôi
nhọ, vu khống và xúc phạm người khác... Một số khuyến cáo về giải pháp trong
thời gian tới như sau:
Một là, đối với chủ thể quản lý, cần tiếp tục
quán triệt sự lãnh đạo, bảo đảm sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của
Đảng, sự quản lý của Nhà nước; cần có sự thống nhất và phối hợp đồng bộ trong
các cơ quan, tổ chức quản lý thông tin trên không gian mạng. Cần nhận thức đúng
đắn trong toàn hệ thống chính trị về sử dụng các phần mềm thông minh nhân tạo
theo bản chất vốn có của nó-không thể phân biệt “đúng-sai”.
Hai là, cần bổ sung, hoàn thiện hành lang
pháp lý, ban hành luật pháp và hướng dẫn thực thi pháp luật liên quan đến
sử dụng các hệ thống phần mềm ứng dụng AI, đặc biệt là sử dụng các dữ liệu trên
không gian mạng, về điều chỉnh hành vi của người dùng khi sử dụng các phần mềm
hỏi-đáp tự động để sáng tạo nội dung và cung cấp thông tin trên không gian mạng.
Xây dựng chính sách hợp lý nhằm tổ chức thực hiện, phối hợp giữa các cơ quan
được giao nhiệm vụ nghiên cứu, đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, bảo
vệ bí mật nhà nước, chủ quyền quốc gia, an ninh quốc gia trên không gian mạng.
Ba là, các cơ quan quản lý nhà nước cần xây
dựng các kế hoạch, chiến lược, chương trình tập huấn cho các cơ quan, tổ chức,
cán bộ, công chức khi sử dụng các phần mềm thông minh nhân tạo nhằm nâng cao
nhận thức của các tổ chức, cá nhân và phát huy vai trò của các cơ quan, tổ chức
trong kiểm chứng các thông tin. Cần xây dựng cơ chế phối hợp giữa các cơ quan,
tổ chức để tận dụng thế mạnh về các cơ sở dữ liệu của mình, đồng thời chia sẻ
dữ liệu với các cơ quan, tổ chức khác; trên cơ sở đó định hướng để người dân
hiểu rõ về các phần mềm thông minh nhân tạo đã trả lời như thế nào, có khách
quan, minh bạch hay không, câu trả lời có phù hợp và chuẩn xác hay không.
Bốn là, tăng cường công tác tập huấn, đào tạo
nguồn nhân lực tham gia hoạt động bảo đảm an toàn, an ninh thông tin, nguồn lực
tham gia việc kiểm chứng thông tin, đặc biệt nhận diện và kiểm chứng thông tin
do các phần mềm ứng dụng AI tạo ra. Chú trọng các hoạt động ứng dụng AI của các
lực lượng chuyên trách bảo đảm và bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, bảo đảm
chủ quyền, an ninh quốc gia trên không gian mạng..../.
Nguồn: Bài
đăng trên báo điện tử Quân đội nhân dân ngày 29/08/2024
Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét