Đại hội XIII của Đảng nhấn mạnh: “Trong mọi công việc của Đảng và Nhà nước, phải luôn quán triệt sâu sắc quan điểm “dân là gốc”, thật sự tin tưởng, tôn trọng và phát huy quyền làm chủ của nhân dân, kiên trì thực hiện phương châm “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”.
Nhân dân là trung tâm, là chủ thể của công cuộc đổi mới, xây
dựng và bảo vệ Tổ quốc, mọi chủ trương, chính sách phải thực sự xuất phát từ
cuộc sống, nguyện vọng, quyền và lợi ích chính đáng của nhân dân, lấy hạnh
phúc, ấm no của nhân dân làm mục tiêu phấn đấu”.
Đồng thời, trong tầm nhìn định hướng phát triển của đất nước mà
Đại hội XIII khẳng định: “Tiếp tục hoàn thiện, cụ thể hóa, thực hiện tốt cơ chế
“Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ” và phương châm “Dân biết,
dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”. Tổ chức có hiệu
quả, thực chất việc nhân dân tham gia giám sát, đánh giá hiệu quả hoạt động của
các tổ chức trong hệ thống chính trị; phẩm chất, năng lực của đội ngũ cán bộ,
đảng viên. Lấy kết quả công việc, sự hài lòng của và tín nhiệm của nhân dân làm
tiêu chí quan trọng để đánh giá chất lượng tổ chức bộ máy và chất lượng cán bộ,
đảng viên”.
Như vậy, Đảng ta yêu cầu phải “kiên trì thực hiện” phương châm
“Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra” và đến nay bổ sung tiêu chí
“dân dám sát”, “dân thụ hưởng”. Phương châm này là thể hiện tư tưởng dân chủ
trong thể chế nhà nước “của dân, do dân, vì dân” và được phân chia bằng “Đảng
lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Nhân dân làm chủ”. Đã 35 năm kể từ khi Đảng ta đề ra
và thực hiện đường lối đổi mới, trong đó đề ra khẩu hiệu “Dân biết, dân bàn,
dân làm, dân kiểm tra” tiếp đó là 25 năm (kể từ năm 1996) từ khi “khẩu hiệu”
được gọi là “phương châm” và 23 năm xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ
sở với 3 nghị định của Chính phủ 1 Pháp lệnh của Ủy ban Thường vụ Quốc hội
(2007). Việc cụ thể hóa phương châm của Đảng bằng Pháp lệnh của Ủy ban Thường
vụ Quốc hội, các Nghị định của Chính phủ đã tăng cường, mở rộng quyền làm chủ
của người dân, nhất là ở cấp cơ sở thông qua các quy định, quy chế, hương ước
cộng đồng… góp phần ổn định an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, phát
triển kinh tế, văn hóa, xã hội, xây dựng tổ chức đảng cấp chính quyền, hệ thống
chính trị ở cơ sở, nổi bật và hiệu quả nhất là việc thực hiện dân chủ ở xã,
phường, thị trấn. Người dân ở địa bàn này “được biết, được bàn, được làm, được
kiểm tra, được giám sát, được thụ hưởng” những chương trình, dự án, kế hoạch
phát triển kinh tế - xã hội, đóng góp đầu tư cộng đồng, xây dựng nông thôn mới
và những thành quả do mình đầu tư, bỏ công sức. Tuy nhiên, cho đến nay, do
nhiều nguyên nhân, ở nhiều nơi, trong đó có cơ quan, tổ chức chính trị - xã
hội, doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, dân chủ vẫn
còn hình thức, quần chúng, người dân chưa được biết, được bàn, được kiểm tra,
giám sát và chưa được thụ hưởng những chương trình, kế hoạch, dự án phát triển
kinh tế - xã hội, chưa được thụ hưởng những thành quả lao động, đóng góp về đất
đai, tài nguyên thiên nhiên nơi địa bàn họ sinh sống, thậm chí họ còn hứng chịu
những hậu quả do quá trình phát triển sản xuất - kinh doanh, dịch vụ, ô nhiễm
môi trường, lãng phí tài nguyên đất, nước, tiếng ồn… gây ra. Một trong những
nguyên nhân chính làm hạn chế các quyền dân chủ của người dân, gây nên nỗi bức
xúc xã hội, mâu thuẫn ở khu dân cư là do nhiều nội dung trong phương châm của
Đảng chưa được cụ thể hóa, thể chế hóa, các quy chế, quy định, nghị định, quyết
định của các cấp có thẩm quyền thực hiện chưa nghiêm; cán bộ, đảng viên, trong
đó có lãnh đạo chủ chốt, người đứng đầu… chưa gương mẫu thực hiện các quy định,
quyết định của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.
Do vậy, với những đường lối, nghị quyết, quan điểm chỉ đạo, giải
pháp… mà Đại hội XIII của Đảng đề ra, xin đề xuất một số giải pháp nhằm tiếp tục
thể chế, cụ thể hóa phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân
giám sát, dân thụ hưởng” trong quá trình thực hiện, đưa Nghị quyết của Đảng vào
cuộc sống. Theo đó, tập trung một số giải giáp chính sau đây:
Thứ nhất, đặt phương châm
“Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng” cũng
như vị trí, vai trò của người dân trong tổng thể các quan điểm, nhiệm vụ, mục
tiêu, kế hoạch, giải pháp… mà Đại hội XIII của Đảng đã đề ra. Trên cơ sở tổng
kết, rút kinh nghiệm 35 năm thực hiện, cụ thể hóa 4 tiêu chí (biết, bàn, làm,
kiểm tra) nghiên cứu, quán triệt sâu sắc các tiêu chí, nhất là 2 tiêu chí (giám
sát, thụ hưởng) trong tình hình nền dân chủ ngày càng mở rộng, phát triển, nhất
là hình thức dân chủ trực tiếp của người dân.
Thứ hai, các cấp
ủy đảng, chính quyền, tổ chức chính trị - xã hội, các ban chỉ đạo xây dựng và
thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở, cán bộ, đảng viên cần nghiên cứu, học tập,
quán triệt lại các tiêu chí trong phương châm của Đảng để vận dụng vào cơ quan,
đơn vị, tổ chức, địa phương mình cho phù hợp. Không phải chỉ nghiên cứu nội hàm
của tiêu chí mới được bổ sung - dân giám sát, dân thụ hưởng - mà cả nội hàm của
tất cả 6 tiêu chí trong phương châm của Đảng. Bởi nội hàm các tiêu chí đó ngày
càng mở rộng, phát triển, phong phú và phức tạp hơn trước đổi mới, biến chuyển
của xã hội, đất nước. Chẳng hạn, tiêu chí “dân biết” hiện nay khác rất xa “dân
biết” cách đây 20 hay 35 năm. Cũng như vậy, tiêu chí “dân kiểm tra, dân giám
sát” có sự bổ trợ, liên quan với nhau và “dân thụ hưởng” có những nội hàm mới
vì từ trước đến nay nói chung và về cơ bản dân ta đã được hưởng những thành quả
của sự nghiệp đổi mới mà họ tham gia đóng góp.
Thứ ba, đối với cơ quan
lập pháp là Ủy ban Thường vụ Quốc hội nói riêng, Quốc hội khóa XV nói chung,
trong quá trình nghiên cứu, học tập, xây dựng chương trình hành động cần có nội
dung xây dựng Luật, pháp lệnh liên quan đến việc vận dụng, cụ thể hóa phương
châm của Đảng về “Dân” mà Đại hội XIII vừa đề ra.
Thứ tư, đối với Chính phủ, qua 23 năm xây dựng và thực hiện Quy chế
dân chủ ở các loại hình cơ sở, bên cạnh những thành tích, chuyển biến tích cực,
các nghị định này đã bộc lộ những hạn chế, bất cập. Chẳng hạn việc xây dựng và
thực hiện Quy chế dân chủ ở loại hình cơ quan ở nhiều nơi, nhiều lúc còn hình
thức, kém hiệu quả. Quy chế thực hiện dân chủ ở các doanh nghiệp nhà nước hiện
nay có nhiều bất cập bởi hầu hết các doanh nghiệp nhà nước đã chuyển đổi thành
công ty cổ phần, liên doanh, liên kết. Các đơn vị sự nghiệp công lập và ngoài công
lập ngày càng phát triển và hoạt động rất rộng rãi, phức tạp cũng cần xây dựng,
bổ sung Quy chế dân chủ, pháp lệnh hoặc luật về dân chủ cơ sở... Do đó, dù Quốc
hội có nâng cấp từ Pháp lệnh thành Luật về thực hiện dân chủ ở xã hay xây dựng
bộ luật về dân chủ nói chung, thì Chính phủ cùng cần xem xét, bổ sung, sửa đổi
các nghị định về xây dựng và thực hiện các loại hình cơ sở còn lại.
Thứ năm, khi Đảng
ta là đảng cầm quyền, thể chế của dân, do dân, vì dân ngày càng khẳng định và
mở rộng, người dân sống và làm việc theo pháp luật… thì mọi chủ trương, nghị
quyết của Đảng phải được thể chế hóa thông qua chính sách, pháp luật của Nhà
nước, công tác dân vận của các cấp chính quyền, của các cơ quan nhà nước, sự
gương mẫu của cán bộ, công chức, viên chức là cực kỳ quan trọng. Công tác dân
vận của chính quyền các cấp chính quyền trước hết là các chế độ, chính sách
phải vì lợi ích, nguyện vọng của người dân; người dân hài lòng về hiệu quả công
việc, thái độ, chất lượng phục vụ của cán bộ, công chức, viên chức. Cán bộ lãnh
đạo các cấp chính quyền, nhất là người đứng đầu thực hiện tiếp dân, giải quyết
khiếu nại, tố cáo của dân... Tất cả những nội dung trên phải được lượng hóa
bằng các tiêu chí cụ thể và có các giải pháp khoa học, công tâm, khách quan để
“đo” sự hài lòng của người dân.
Thứ sáu, đối với các cấp
ủy, tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu, có vai trò quyết
định trong việc thể chế hóa phương châm của Đảng thành hiện thực cuộc sống.
“Đảng ta thống nhất lãnh đạo công tác cán bộ và quản lý đội ngũ
cán bộ”, trong khi đó “cán bộ là cái gốc của mọi công việc” (3), "Công
việc thành công hoặc thất bại, đều do cán bộ tốt hoặc kém" (4), do đó suy
đến cùng, các cấp ủy, tổ chức đảng là người chịu trách nhiệm trước hết và cao
nhất trong việc cụ thể hóa, đưa phương châm của Đảng vào cuộc sống.
Quyết định số 217-QĐ/TW của Bộ Chính trị (khóa XI) ban
hành “Quy chế giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các
đoàn thể chính trị - xã hội” và Quyết định 218-QĐ/TW của Bộ Chính trị ban hành
“Quy định về việc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể chính trị - xã hội và
nhân dân tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền” là vô cùng quan
trọng. Tuy nhiên, việc thực hiện còn chưa được như mong muốn, người dân ở nhiều
nơi chưa được trực tiếp tham gia giám sát, phản biện, góp ý xây dựng tổ chức
đảng, xây dựng chính quyền, phẩm chất đạo đức, lối sống, tác phong, các biểu
hiện tham nhũng, tiêu cực cán bộ, đảng viên, gia đình, họ hàng, người thân cả ở
nơi công tác và nơi cư trú. Rất cần thể chế hóa bằng Luật, pháp lệnh của Nhà
nước bảo đảm dân chủ thực chất, hiệu quả hơn.
Một số quy chế, quy định, quyết định, chỉ thị... của của Bộ
Chính trị, Ban Bí thư, Trung ương Đảng liên quan mối quan hệ giữa Đảng - Dân
ban hành đã lâu hoặc cũng chưa được thể chế hóa chặt chẽ, nghiêm ngặt, dựa vào
sự tự giác của tập thể, cá nhân nên hiệu lực, hiệu quả chưa cao, cần được rà
soát, rút kinh nghiệm, thể chế hóa, bảo đảm thực hiện nghiêm minh, thực chất,
hiệu quả: Quy định về nêu gương của cán bộ, đảng viên; Quy định về người đứng
đầu cấp ủy tiếp và đối thoại với dân; Quy định những điều đảng viên không được
làm; Quy định đảng viên làm kinh tế tư nhân; Quy định đảng viên sinh hoạt hai
chiều...
Riêng một vấn đề rất then chốt của các tổ chức, cấp ủy đảng và
cũng là vấn đề được quần chúng nhân dân quan tâm theo dõi là vấn đề nhân sự của
các cấp ủy, các cấp chính quyền, Quốc hội, hội đồng nhân dân các cấp, cán bộ
chủ chốt của hệ thống chính trị… vẫn là “điểm nghẽn”. Nhiều ý kiến nói “người
dân biết rất rõ về cán bộ”, nhưng cũng có xu hướng cho rằng, sự đánh giá về cán
bộ, đảng viên của người dân không phải lúc nào cũng chính xác. Có một nguyên
nhân chính là do người dân chưa “được biết”. Nhưng nếu công khai, minh bạch
công tác nhân sự của các cấp ủy, tổ chức đảng cho người “được biết”, “được bàn”
“được kiểm tra”, “được giám sát”...sẽ là một kênh rất quan trọng trong công tác
cán bộ nói chung và nhân sự của các cấp ủy nói riêng.
HAIVAN
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét