CÔNG TÁC NGHIÊN CỨU LÝ LUẬN

VỚI CUỘC ĐẤU TRANH LÝ LUẬN HIỆN NAY

TCCSĐT - Kết hợp chặt chẽ nghiên cứu lý luận với đấu tranh lý luận là quy luật hình thành phát triển của chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam.

Mối quan hệ giữa nghiên cứu lý luận với đấu tranh lý luận

Đấu tranh lý luận là động lực thúc đẩy nghiên cứu lý luận phát triển

Lịch sử đã ghi nhận, trong toàn bộ quá trình hình thành, phát triển hệ thống quan điểm lý luận của mình, C. Mác và Ph. Ăng-ghen đã phải thường xuyên liên tục, lúc quyết liệt, công khai, lúc bí mật, lặng lẽ đấu tranh với rất nhiều lý luận phản diện, trên nhiều mặt từ triết học, kinh tế chính trị đến chủ nghĩa xã hội khoa học, từ những người trong phái Hê-ghen trẻ, như hai anh em nhà Bau-ơ (Bau-ơ Bru-nô và Bau-ơ Ét-ga), đến Pru-đông, Ba-cu-nin,… Để bảo vệ, phát triển thắng lợi chủ nghĩa C. Mác trong điều kiện lịch sử mới, V.I. Lê-nin đã kiên quyết đấu tranh với đủ loại lý luận phản động từ phái dân túy đến phái Ma-khơ, từ chủ nghĩa xã hội dân chủ đến chủ nghĩa xã hội vô chính phủ, từ Plê-kha-nốp đến Cau-xky,…

Đấu tranh lý luận của Đảng ta hiện nay có thể xem là tổng thể các hoạt động nhằm vô hiệu hóa các hoạt động tuyên truyền chống phá chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng. Đấu tranh lý luận là bộ phận của đấu tranh giai cấp, gắn bó chặt chẽ và phụ thuộc vào cuộc đấu tranh giai cấp. Song đấu tranh lý luận có tính độc lập tương đối, có quy luật vận động phát triển và nội dung, hình thức rất phong phú. Chính hoạt động phong phú, đa dạng chống lại âm mưu, thủ đoạn ngày càng tinh vi, xảo quyệt của các thế lực thù địch trên lĩnh vực lý luận đã tạo động lực to lớn thúc đẩy nghiên cứu lý luận phát triển.

Xuyên tạc, phá hoại chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam là mục tiêu xuyên suốt của các thế lực thù địch, nhưng ở mỗi thời điểm, nội dung, phương thức chống phá lại khác nhau và thủ đoạn ngày càng tinh vi xảo quyệt hơn. Xuyên tạc, trích dẫn cắt xén, nửa vời tư tưởng các nhà kinh điển để hạ bệ, xuyên tạc, bôi nhọ chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh là cách các thế lực thù địch đã sử dụng từ rất sớm và hiện nay vẫn tiếp tục sử dụng. Hiện nay, cách chúng thường dùng hơn là đối lập C. Mác, Ph. Ăng-ghen với V.I. Lê-nin, đối lập tư tưởng Hồ Chí Minh với chủ nghĩa Mác - Lê-nin. Nhân danh chống chủ nghĩa giáo điều phủ nhận giá trị trường tồn của chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Đặc biệt chúng đối lập thực tiễn đổi mới ở nước ta với chủ nghĩa Mác - Lê-nin, cho rằng chúng ta đã từ bỏ chủ nghĩa Mác - Lê-nin,...

Để phản bác những quan điểm phản động đã được các trung tâm nghiên cứu lý luận của các thế lực thù địch chuẩn bị bài bản, với những đường đi nước bước được tính toán kỹ càng, chúng ta không đơn thuần chỉ tuyên bố phủ nhận là đủ, mà cần nghiên cứu sâu sắc, đầy đủ, toàn diện hơn bản chất cách mạng khoa học, và sự kế thừa phát triển của chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh trong các giai đoạn lịch sử, từ đó bổ sung, phát triển, hoàn thiện các quan niệm, khái niệm, phạm trù nguyên lý quy luật của chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh cả về triết học, kinh tế chính trị và chủ nghĩa xã hội khoa học cho phù hợp với điều kiện lịch sử mới. Đương nhiên ngoài động lực quan trọng do cuộc đấu tranh lý luận mang lại, nhu cầu của thực tiễn cách mạng Việt Nam là động lực cơ bản quyết định sự phát triển của nghiên cứu lý luận ở nước ta hiện nay.

Nghiên cứu lý luận là cơ sở, nền tảng của đấu tranh lý luận

Ở nước ta hiện nay có thể coi công tác nghiên cứu lý luận là tổng thể các hoạt động nhằm nhận thức đúng đắn, đầy đủ, sâu sắc hơn và  tích cực, chủ động phát triển chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam đáp ứng yêu cầu thực tiễn cách mạng, đồng thời xem xét, đề xuất những nội dung, hình thức, con đường, biện pháp mới bảo vệ, truyền bá, vận dụng thắng lợi chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng vào thực tiễn cách mạng Việt Nam.

Nghiên cứu lý luận có nội dung, hình thức rất phong phú. Tùy mục đích, phương pháp tiếp cận có thể chia nghiên cứu lý luận theo những lát cắt khác nhau. Phân chia theo chức năng nhiệm vụ, có thể chia thành: Nghiên cứu lý luận nhằm nhận thức đúng đắn, toàn diện sâu sắc đầy đủ hơn chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối quan điểm của Đảng; nghiên cứu lý luận nhằm phát triển kịp thời các khái niệm, phạm trù, nguyên lý, quy luật, quan điểm, luận điểm đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ mới của cách mạng nước ta; nghiên cứu lý luận nhằm nâng cao chất lượng hiệu quả truyền bá, bảo vệ, vận dụng chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối quan điểm của Đảng,… Và cũng có thể hiểu nghiên cứu lý luận trên hai lĩnh vực: nghiên cứu lý luận để bảo vệ, phát triển lý luận của ta và nghiên cứu lý luận của các thế lực đối lập, thù địch.

Đấu tranh lý luận hay đấu tranh trên mặt trận lý luận thực sự là cuộc đọ sức quyết liệt. Ở đó nghiên cứu để nhận thức, phát triển lý luận của ta chính là việc tăng cường sức mạnh, nội lực, giúp thế và lực về lý luận của ta ngày càng mạnh lên, đủ sức đề kháng và miễn dịch được bất cứ sự tấn công, xâm nhập nào của các chủng “vi-rút” lý luận độc hại, làm cho vũ khí lý luận của chúng ta sắc bén hơn. Đây chính là điều kiện tiên quyết, cơ bản nhất quyết định thành công của cuộc đấu tranh lý luận, đồng thời là phương cách tốt nhất, chủ động nhất, tích cực nhất để chuẩn bị đấu tranh lý luận mà không phải tiến hành đấu tranh, ngược lại nếu lĩnh vực này hoạt động yếu kém, hoặc nghiên cứu lý luận không phát triển kịp với đòi hỏi của tình hình, thì kể cả những thứ lý luận thù địch già cỗi, lạc hậu nhất cũng có thể tấn công, phá hoại chúng ta.

Nghiên cứu lý luận và đấu tranh lý luận quan hệ chặt chẽ, tác động ràng buộc, quy định, chuyển hóa lẫn nhau

Nghiên cứu lý luận và đấu tranh lý luận tuy là hai lĩnh vực hoạt động có nội dung, hình thức, biện pháp và quy luật vận động không giống nhau, nhưng đều có chung mục đích là bảo vệ, phát triển chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam. Đây là mục tiêu, phương hướng quy định nội dung, hình thức phương pháp hoạt động của toàn bộ công tác nghiên cứu lý luận, đấu tranh lý luận nói chung, và mỗi cơ quan tổ chức, cá nhân hoạt động trên mặt trận lý luận nói riêng. Coi nhẹ, xa rời, phủ nhận mục tiêu này sẽ làm cho các hoạt động nghiên cứu lý luận, đấu tranh lý luận mất phương hướng, mất đi vũ khí sắc bén, chỗ dựa vững chắc.

Đấu tranh lý luận phải kết hợp chặt chẽ với nghiên cứu lý luận mới có cơ sở nền tảng vững chắc, nhưng kết quả đấu tranh lý luận không chỉ là động lực quan trọng thúc đẩy nghiên cứu lý luận, mà còn là một trong những tiêu chí đánh giá trình độ nghiên cứu lý luận. Nghiên cứu lý luận có kết hợp chặt chẽ với đấu tranh lý luận mới nhìn thấy rõ hơn điểm mạnh, điểm yếu, mới bổ sung kịp thời những nội dung, hình thức, phương pháp nghiên cứu tiếp cận phù hợp, mới trực tiếp thể hiện được uy tín, sức mạnh trong cuộc đấu giai cấp, đấu tranh dân tộc, từ đó hoàn thiện hơn về mục tiêu, phương hướng, biên chế tổ chức và lực lượng nghiên cứu lý luận.

Những vấn đề đặt ra với công tác nghiên cứu lý luận trong cuộc đấu tranh lý luận hiện nay

Để bảo vệ và vận dụng thắng lợi chủ nghĩa Mác - Lê-nin vào điều kiện cụ thể của Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam đã kiên trì đấu tranh không khoan nhượng với đủ loại lý luận từ lý luận mang màu sắc tư sản của Quốc dân Đảng đến lý luận của Trốt-kít và lý luận các loại của chủ nghĩa cơ hội xét lại trong phong trào Cộng sản và công nhân quốc tế du nhập vào Việt Nam.

Thực tiễn cách mạng thế giới còn chứng minh, ở đâu, lúc nào không kết hợp chặt chẽ giữa nghiên cứu lý luận và đấu tranh lý luận, tuyệt đối hóa, hoặc coi nhẹ bất cứ hoạt động nào đều làm cho cách mạng gặp khó khăn, thậm chí thất bại. Tuy nhiên, ở mỗi giai đoạn lịch sử, ở mỗi quốc gia dân tộc do yêu cầu của của nhiệm vụ cách mạng, nội dung, hình thức, phương pháp nghiên cứu lý luận và đấu tranh lý luận không giống nhau, nhưng chúng luôn quan hệ chặt chẽ với nhau làm tiền đề, điều kiện cho nhau phát triển, đồng thời luôn tác động, quy định, ràng buộc, chuyển hóa lẫn nhau.

Hiện nay, công tác nghiên cứu để nhận thức và phát triển lý luận của ta có nhiều thuận lợi nhưng cũng gặp không ít những khó khăn. Những thắng lợi của sự nghiệp đổi mới theo định hướng xã hội chủ nghĩa là minh chứng hùng hồn khẳng định tính đúng đắn sáng tạo của đường lối, quan điểm của Đảng, bản chất khoa học, cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, tạo nền tảng vững chắc cho công tác nghiên cứu bảo vệ phát triển lý luận của ta. Mặt khác, chưa bao giờ chúng ta có một hệ thống các cơ quan, viện nghiên cứu từ Trung ương đến cơ sở với một đội ngũ cán bộ cùng các cơ sở vật chất phương tiện bảo đảm cho công tác nghiên cứu, bảo vệ, phát triển lý luận của ta lớn như hiện nay. Song, cũng chưa bao giờ công tác bảo vệ, phát triển lý luận của ta lại gặp những khó khăn, thách thức lớn như hiện nay.

Khó khăn, thách thức lớn nhất bắt nguồn từ chính thực tiễn mới mẻ, phức tạp của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội bỏ qua chế độ tư bản chủ nghĩa, trong điều kiện toàn cầu hóa và hội nhập, trong khi phong trào cách mạng cộng sản quốc tế tạm thời lâm vào thoái trào, hệ thống xã hội chủ nghĩa thế giới tan rã. Công tác nghiên cứu lý luận phải tìm ra lời giải đúng đắn cho những mâu thuẫn, bất cập trong sự đan xen phức tạp giữa cái mới và cái cũ, cái tiến bộ và cái lạc hậu, giữa xu hướng tích cực, chủ động giữ vững, tăng cường định hướng xã hội chủ nghĩa và xu hướng thoái hóa biến chất đưa đất nước đi theo con đường tư bản chủ nghĩa, đang nảy sinh hằng ngày, hằng giờ trong đời sống kinh tế, xã hội, văn hóa tư tưởng của đất nước trong thời kỳ quá độ; chỉ ra đúng bản chất quy luật và những định hướng, phương cách thích hợp giải quyết mối quan hệ giữa phát triển kinh tế thị trường với định hướng xã hội chủ nghĩa; giữa bảo vệ độc lập chủ quyền dân tộc với hợp tác quốc tế, giữa ổn định và phát triển… Tìm ra đúng, kịp thời những lời giải đó ở tầm bản chất, quy luật, mang tính hệ thống là vạch ra cơ sở lý luận khoa học để hiện thực hóa những nguyên lý, quy luật, đặc trưng bản chất cốt lõi về chủ nghĩa xã hội của chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, làm cho lý luận của ta lớn mạnh phát triển không ngừng, trở thành mệnh lệnh không lời buộc các lý luận gia tư sản phản động phải “câm miệng”.

Khó khăn, thách thức thứ hai đối với hoạt động nghiên cứu lý luận là sự thắng thế tạm thời của chủ nghĩa đế quốc và các thế lực phản cách mạng, cùng sự bùng nổ các phương tiện thông tin và các mạng xã hội. Hoạt động lý luận phải tìm ra bản chất, quy luật của những nội dung, hình thức tuyên truyền giáo dục mới có hiệu quả, thật sự hấp dẫn, lôi cuốn, về tính đúng đắn sáng tạo của đường lối quan điểm của Đảng, bản chất cách mạng, khoa học của chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, và về những sai lầm chủ quan duy tâm duy ý chí của không ít các đảng cộng sản trong việc vận dụng chủ nghĩa Mác - Lê-nin, vận dụng quy luật xã hội dẫn đến sự đổ vỡ của chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và các nước Đông Âu, việc giai cấp tư sản lợi dụng các thành tựu khoa học và công nghệ hiện đại điều chỉnh các quan hệ sở hữu, phân phối,… nhằm kéo dài sự tồn tại của quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa, mặc dù nó đã lỗi thời lạc hậu.

Trong mối quan hệ với đấu tranh lý luận, nghiên cứu về lý luận của các thế lực đối lập, thù địch cần nhận rõ bản chất, nguồn gốc lý luận, nội dung, hình thức biểu hiện của các quan điểm, luận điểm lý luận đó; chỉ ra những mặt mạnh, mặt yếu, các thủ đoạn lừa bịp, các mánh khóe ngụy biện, giả danh, từ đó khẳng định những sai lầm về lý luận, phản động về chính trị, là cơ sở trực tiếp giúp hoạt động đấu tranh lý luận đạt hiệu quả cao. Nghiên cứu lý luận cần giúp cho mục tiêu, nội dung, hình thức, lực lượng, phương pháp đấu tranh lý luận phù hợp; kịp thời đưa ra những đòn tiến công, phản công hiệu quả, đánh trúng, đánh đúng những nơi sơ hở, yếu kém, là bản chất của quan điểm lý luận đối lập, thù địch, buộc chúng phải chấp nhận thất bại trong trạng thái, tâm phục, khẩu phục; thậm chí còn có khả năng thức tỉnh lương tri khoa học. Làm không tốt các hoạt động nghiên cứu này, như trong tác chiến không làm tốt công tác nắm địch, chắc chắn đấu tranh không hiệu quả, hiệu suất đấu tranh thấp, đấu tranh không đúng, không trúng; thậm chí có thể còn làm bản chất cách mạng khoa học của các quan điểm lý luận của ta bị tổn thương. Do vậy, nghiên cứu về lý luận của các thế lực thù địch là một việc làm cấp thiết hiện nay.

 Tuy nhiên, để nghiên cứu về lý luận của các thế lực đối lập, thù địch đạt chất lượng hiệu quả như mong muốn cần có những điều kiện khách quan và nhân tố chủ quan nhất định. Bên cạnh việc xây dựng đội ngũ các nhà khoa học, các nhà lý luận có bản lĩnh chính trị vững vàng, nắm chắc bản chất cách mạng, khoa học của chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối quan điểm của Ðảng, sử dụng thành thạo nhiều ngoại ngữ, còn cần một cơ chế chính sách về đào tạo bồi dưỡng, về tài chính,…

Kết hợp chặt chẽ giữa nghiên cứu lý luận và đấu tranh lý luận ở mọi cấp độ trong mọi khâu, mọi bước từ Trung ương đến cơ sở, từ xây dựng kế hoạch đến triển khai tổ chức thực hiện,… là phương hướng, con đường biện pháp đúng đắn để nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác lý luận ở nước ta hiện nay./.