Sự cọ xát và cạnh tranh, điều chỉnh chiến lược, tranh giành ảnh hưởng giữa các nước lớn, nhất là Mỹ và Trung Quốc, với những đặc điểm mới, đang và sẽ tác động sâu rộng đến tình hình an ninh - chính trị khu vực và thế giới. Bên cạnh đó, khu vực Đông Nam Á là nơi tập trung nhiều lợi ích “cốt lõi” của Trung Quốc, cũng là địa bàn trọng điểm để Mỹ tập trung gây sức ép, cạnh tranh, đối đầu với Trung Quốc. Do đó, cả Mỹ và Trung Quốc sẽ gia tăng tập hợp lực lượng tại khu vực. Cục diện khu vực trong thời gian tới sẽ là việc các nước thúc đẩy xây dựng trật tự mới thay thế nguyên tắc cân bằng quyền lực trước đây. Các quốc gia gần nhau về lập trường trong các vấn đề chung của khu vực sẽ dần dần hình thành xu hướng liên minh, liên kết mới. Các liên minh, liên kết này sẽ đóng vai trò định hình lại cách thức quản trị khu vực. Đặc biệt, tình hình Biển Đông có thể có những phức tạp mới với những toan tính của các nước lớn trong bối cảnh các nước trong khu vực đang phải tập trung phòng, chống dịch bệnh COVID-19.
Bối cảnh, tình hình mới này đặt ra yêu cầu cần nghiên cứu kỹ, đánh giá đúng bản chất của vấn đề, đưa ra những dự báo chính xác về xu hướng vận động cùng những tác động của nó để chủ động tìm đối sách phù hợp nhằm giảm thiểu tối đa rủi ro, củng cố và tăng cường tốt nhất các lợi ích quốc gia - dân tộc.
Thứ nhất, thống nhất trong tư tưởng và nhận thức về vai trò, vị trí của khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương; cơ hội và thách thức đối với Việt Nam trong bối cảnh Mỹ - Trung Quốc gia tăng cạnh tranh chiến lược. Văn kiện Đại hội XIII của Đảng đã nhận định: “Khu vực châu Á - Thái Bình Dương có vị trí trọng yếu trên thế giới, tiếp tục là động lực quan trọng của kinh tế toàn cầu, song tiềm ẩn những nhân tố gây mất ổn định do cạnh tranh chiến lược, tranh chấp lãnh thổ, tài nguyên. Tình hình Biển Đông diễn biến ngày càng phức tạp, khó lường, đe dọa nghiêm trọng đến hòa bình, ổn định của khu vực và môi trường đầu tư phát triển”(10). Việt Nam ở vị trí trung tâm của khu vực, với vị thế, uy tín quốc tế ngày càng cao, có “giá trị chiến lược” đối với các nước lớn, cần tiếp tục theo dõi sát diễn biến cạnh tranh chiến lược Mỹ - Trung Quốc, tổ chức nghiên cứu ở các cấp độ để có chiến lược, phương án tận dụng cơ hội, điều kiện thuận lợi và mặt tác động thuận, hạn chế tối đa những tác động không thuận từ cạnh tranh chiến lược Mỹ - Trung Quốc. Cuộc cạnh tranh này dù gay gắt, đối đầu toàn diện như hiện nay vẫn đang ở giai đoạn khó đoán định, do vậy rất cần sự thận trọng trong lựa chọn những nội dung, hình thức, mức độ hưởng ứng khi tham gia các đề xướng của Mỹ hay Trung Quốc. Mọi sự lựa chọn tham gia đều phải trên cơ sở bảo đảm lợi ích của Việt Nam, với tinh thần chủ động, tránh để rơi vào thế bị động, bất lợi về chiến lược.
Thứ hai, tiếp tục triển khai chủ trương “Đẩy mạnh và làm sâu sắc hơn quan hệ hợp tác song phương với các đối tác, đặc biệt là các đối tác chiến lược, đối tác toàn diện và các đối tác quan trọng khác, tạo thế đan xen lợi ích và tăng độ tin cậy”; cụ thể hóa và đưa khuôn khổ quan hệ đã xác lập đi vào chiều sâu, thực chất, tạo sự đan xen gắn kết giữa lợi ích của ta với các nước. Thực hiện cân bằng linh hoạt ảnh hưởng cũng như lợi ích trong quan hệ với cả Mỹ và Trung Quốc; đẩy mạnh tuyên truyền, quán triệt quan điểm “Kiên quyết, kiên trì bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc; bảo vệ Đảng, Nhà nước, nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa” của Đảng và Nhà nước ta đã được đề ra tại Đại hội XIII; tăng cường hợp tác quốc phòng với các nước để nâng cao khả năng bảo vệ đất nước và giải quyết các thách thức an ninh chung.
Thứ ba, thúc đẩy quan hệ hữu nghị, hòa bình và phát triển với cả Mỹ và Trung Quốc, tránh bị rơi vào thế phải “chọn bên”, mặc dù có thể chưa xảy ra trong ngắn hạn. Đối với Mỹ, sau gần 30 năm bình thường hóa quan hệ (từ năm 1995), quan hệ hợp tác giữa hai nước đã đạt được nhiều tiến triển thực chất, toàn diện, trải dài trên cả bình diện song phương và đa phương, cùng nhiều lĩnh vực hợp tác, từ chính trị - ngoại giao, kinh tế, khoa học - công nghệ cho đến quốc phòng - an ninh. Mỹ ngày càng đánh giá Việt Nam là một trong những nhân tố có tầm ảnh hưởng trong IPS, cũng như là một “mắt xích” quan trọng trong chuỗi cung ứng hàng hóa toàn cầu. Mỹ cũng đã và đang coi Việt Nam như một đối tác bình đẳng, quan trọng, có cùng trách nhiệm trong việc thúc đẩy sự phát triển bền vững của Việt Nam và khu vực. Hơn nữa, là quốc gia đóng vai trò chi phối trong nhiều tổ chức quốc tế và trong quan hệ với các nước nên việc thúc đẩy quan hệ với Mỹ tạo cơ hội cho Việt Nam tiếp cận với một cường quốc có thị trường lớn, tiềm lực kinh tế, khoa học - công nghệ mạnh; đồng thời, góp phần tạo dựng một môi trường quốc tế hòa bình, ổn định, tạo thuận lợi cho Việt Nam có thể tập trung vào thực hiện các mục tiêu chiến lược của mình cả về kinh tế và quan hệ quốc tế. Duy trì, phát triển quan hệ tốt đẹp với Mỹ cũng là cầu nối để Việt Nam mở rộng các quan hệ quốc tế, tạo điều kiện thuận lợi hơn để nâng cao hơn vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế.
Đối với Trung Quốc, tiếp tục thắt chặt hơn nữa mối quan hệ đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam - Trung Quốc. Bên cạnh những nét tương đồng về văn hóa, kể từ khi chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao vào ngày 18-1-1950, nhất là sau sự kiện hai nước bình thường hóa quan hệ vào năm 1991, vượt qua nhiều thách thức, quan hệ Việt Nam - Trung Quốc với cơ sở bền vững truyền thống được các nhà lãnh đạo tiền bối trực tiếp kiến lập, dày công vun đắp, đã phát triển nhanh chóng và sâu rộng trên tất cả các lĩnh vực, đem lại nhiều lợi ích thiết thực cho cả hai bên. Đây là những điều kiện thuận lợi cơ bản giúp Việt Nam triển khai hiệu quả chính sách đối ngoại độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa, chủ động, tích cực hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng, có hiệu quả, là bạn, đối tác tin cậy và thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế.
Có thể nói, cạnh tranh chiến lược nước lớn trong cục diện khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương ngày càng phức tạp, gay gắt, chủ yếu xoay quanh trục quan hệ Mỹ - Trung Quốc. Bên cạnh đó, dịch bệnh COVID-19 đã và đang ảnh hưởng sâu rộng đến đời sống chính trị, kinh tế - xã hội và giao lưu quốc tế... Bối cảnh này tác động mạnh mẽ, sâu sắc và nhiều mặt tới môi trường an ninh, phát triển và đối ngoại của Việt Nam, mở ra cơ hội nhưng cũng đặt ra nhiều vấn đề mới phức tạp hơn đối với sự nghiệp bảo vệ và phát triển đất nước, đòi hỏi Việt Nam cần thận trọng và cân nhắc kỹ các bước đi, tiếp tục có những biện pháp chủ động, linh hoạt trong quan hệ với Trung Quốc và Mỹ, trên cơ sở thế và lực mới của đất nước./.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét