Sáng kiến “Vành đai, Con đường” (Trung Quốc) và Chiến lược “Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương an toàn và thịnh vượng” (Mỹ) đều nhằm xác lập lại “một trật tự quốc tế dựa trên luật lệ” theo cách riêng của mỗi nước

 Với chiến lược “Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và rộng mở” (IPS) dưới thời kỳ Tổng thống Mỹ Đô-nan Trăm hay chiến lược “Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương an toàn và thịnh vượng” mà chính quyền Tổng thống Mỹ Giô Bai-đơn đang triển khai hiện nay đều hướng tới mục tiêu xác lập các nguyên tắc về tôn trọng chủ quyền và độc lập của các quốc gia, giải quyết hòa bình các tranh chấp, thương mại tự do và công bằng, tuân thủ luật pháp quốc tế, minh bạch và quản trị hiệu quả. Để đạt được mục tiêu đó, chính quyền Tổng thống Mỹ G. Bai-đơn đã triển khai hàng loạt hoạt động, như thắt chặt và nâng cấp các liên minh truyền thống tại khu vực, ưu tiên nguồn lực quốc phòng - an ninh cho các đối tác, gia tăng các hoạt động của quân đội Mỹ trên toàn khu vực, tham gia tích cực các thể chế an ninh đa phương, tích cực phổ biến các giá trị dân chủ, tự do của Mỹ... tại các quốc gia trong khu vực.

Trong khi đó, Sáng kiến “Vành đai, Con đường” (BRI) của Trung Quốc dù không đề cập đến các hoạt động an ninh - chính trị, song hướng tới việc nâng cao uy tín của Trung Quốc trong khu vực, bảo đảm an ninh cho các hoạt động logistics của Trung Quốc không bị Mỹ cản trở. Thậm chí, thông qua BRI, Trung Quốc sẽ giành được quyền tiếp cận cảng hoặc các căn cứ quân sự mới, giúp tăng cường sức mạnh của lực lượng hải quân Trung Quốc. Năm 2019, Trung Quốc công bố Sách trắng Quốc phòng với tên gọi “Quốc phòng Trung Quốc trong kỷ nguyên mới”, đề cập đến các mục tiêu chính sách, cải cách, các nhiệm vụ và vai trò phòng thủ của lực lượng vũ trang Trung Quốc trong “kỷ nguyên mới”. Trung Quốc cho rằng, “kỷ nguyên mới” là môi trường an ninh quốc tế đang thay đổi với sự gia tăng chủ nghĩa bá quyền, chính trị cường quyền, chủ nghĩa đơn phương, chiến tranh và xung đột xảy ra liên tục trong khu vực. Sách trắng Quốc phòng ra đời trong bối cảnh quan hệ Mỹ - Trung Quốc đang có nhiều căng thẳng, trong đó “Chiến lược An ninh quốc gia năm 2017” và “Chiến lược Quốc phòng năm 2018” của Mỹ xác định Trung Quốc là “cường quốc xét lại”, “đối thủ cạnh tranh chiến lược số 1”. Sách trắng Quốc phòng năm 2019 phản ánh nhận thức của Trung Quốc về mối đe dọa từ những chính sách của Mỹ đối với an ninh toàn cầu./.