Tăng cường hợp tác quốc phòng trong tình hình mới

 

Trong những năm tới, tình hình thế giới và khu vực tiếp tục có những biến động to lớn, diễn biến nhanh chóng, phức tạp, khó dự báo, trong đó “hòa bình, hợp tác và phát triển vẫn là xu thế lớn, song đang đứng trước nhiều trở ngại, khó khăn... Toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế tiếp tục tiến triển nhưng đang bị thách thức bởi sự cạnh tranh ảnh hưởng giữa các nước lớn và sự trỗi dậy của chủ nghĩa dân tộc cực đoan”; cạnh tranh chiến lược, cạnh tranh kinh tế, chiến tranh thương mại diễn ra gay gắt. Theo đó, tình hình thế giới và trong nước có cả thuận lợi, thời cơ và khó khăn, thách thức đan xen, đặt ra nhiều vấn đề mới, yêu cầu mới nặng nề, phức tạp hơn đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Điều đó đòi hỏi việc tăng cường hợp tác quốc tế về quốc phòng cần thực hiện tốt một số yêu cầu cơ bản sau:

Một là, hợp tác quốc phòng phải góp phần giữ vững mục tiêu, con đường cách mạng mà Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh và nhân dân ta đã lựa chọn.

Mọi hoạt động hợp tác quốc tế phải nhằm góp phần hiện thực hóa mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, trong đó “tiếp tục phát huy vai trò tiên phong của đối ngoại trong việc tạo lập và giữ vững môi trường hòa bình, ổn định, huy động các nguồn lực bên ngoài để phát triển đất nước, nâng cao vị thế và uy tín của đất nước”⁽⁶⁾. Hợp tác quốc phòng phải hướng vào thực hiện thắng lợi mục tiêu bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, bảo vệ Đảng, Nhà nước, nhân dân, chế độ xã hội chủ nghĩa, nền văn hóa và lợi ích quốc gia - dân tộc; giữ vững môi trường hòa bình, ổn định chính trị, an ninh quốc gia, an ninh con người; xây dựng xã hội trật tự, kỷ cương, an toàn, lành mạnh để phát triển đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa” . Trong đó hướng đến mục tiêu “bảo đảm cao nhất lợi ích quốc gia - dân tộc trên cơ sở các nguyên tắc cơ bản của Hiến chương Liên hợp quốc và luật pháp quốc tế, bình đẳng, hợp tác, cùng có lợi”. Hợp tác quốc phòng phải trực tiếp góp phần tăng cường tiềm lực quốc phòng, xây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại. Tăng cường uy tín, vị thế, ảnh hưởng của đất nước và Quân đội nhân dân Việt Nam trên trường quốc tế, đưa Việt Nam trở thành một trong những thành viên giữ vai trò quan trọng trong các cơ chế hợp tác quốc phòng của khu vực. Đồng thời, hợp tác quốc phòng góp phần phát triển kinh tế - xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, tạo cơ sở nền tảng để phát triển toàn diện đất nước, bảo vệ vững chắc Tổ quốc.

Hai là, hợp tác quốc phòng luôn bám sát đường lối, chính sách đối ngoại của Đảng, Nhà nước, đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước.

Hợp tác quốc phòng phải “thực hiện nhất quán đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển, đa dạng hóa, đa phương hóa quan hệ đối ngoại”  trên tinh thần “Việt Nam là bạn, là đối tác tin cậy và là thành viên tích cực, có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế”. Thường xuyên quán triệt sâu sắc và tổ chức thực hiện nghiêm túc, hiệu quả đường lối, chính sách đối ngoại của Đảng, Nhà nước, phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ và tình hình thực tiễn. Đồng thời, mọi hoạt động hợp tác quốc phòng đặt dưới sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng, sự quản lý của Nhà nước, trực tiếp là Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng. Đảng Cộng sản Việt Nam là lực lượng giữ quyền độc tôn lãnh đạo hoạt động đối ngoại quốc phòng; quyền lãnh đạo đó không san sẻ, chia sẻ cho các lực lượng, tổ chức chính trị - xã hội khác. Đảng xác định quan điểm, chủ trương, phương châm, mục tiêu, nội dung, phương thức hoạt động đối ngoại quốc phòng. Mọi hoạt động hợp tác quốc phòng đều phải bám sát quan điểm, chủ trương, phương châm, mục tiêu, nội dung, phương thức mà Đảng xác định. Sự lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động này được cụ thể hóa thông qua vai trò quản lý của Nhà nước, trực tiếp là Bộ Quốc phòng và chỉ huy các cấp trong Quân đội nhân dân Việt Nam.

Ba là, đẩy mạnh hợp tác song phương, nâng tầm hợp tác đa phương về quốc phòng, tạo sức mạnh tổng hợp để bảo vệ vững chắc Tổ quốc.

Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định phương châm đối ngoại: “Làm bạn với tất cả mọi nước dân chủ và không gây thù oán với một ai”. Đặc biệt, trước sự phát triển mạnh mẽ của khoa học, công nghệ hiện đại và toàn cầu hóa cần “kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, chủ động và tích cực hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng”  để bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa. Do vậy, cần đẩy mạnh hợp tác quốc phòng song phương với tất cả các nước, không phân biệt chế độ chính trị và trình độ phát triển trên cơ sở bình đẳng, tôn trọng lẫn nhau. Tiếp tục đưa các quan hệ hợp tác quốc phòng đã được thiết lập giữa Việt Nam với các nước, nhất là các nước lớn đi vào chiều sâu, thực chất, thiết thực và hiệu quả, phù hợp với từng đối tác, tình hình thế giới và điều kiện, nhu cầu của đất nước; tạo sự đan xen, gắn kết, ràng buộc và cân bằng lợi ích về chính trị với quốc phòng, an ninh giữa Việt Nam với các nước.

Nâng tầm hợp tác quốc phòng đa phương nhằm góp phần bảo đảm quốc phòng, an ninh, bảo vệ chủ quyền quốc gia; chủ động, tích cực cùng các nước ASEAN xây dựng Cộng đồng ASEAN vững mạnh; tham gia và đóng góp định hình các cơ chế đa phương về quốc phòng, an ninh mà Việt Nam là thành viên, trước hết là các cơ chế do ASEAN giữ vai trò trung tâm, như Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN (ADMM), Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN mở rộng (ADMM+), Diễn đàn khu vực ASEAN (ARF). Sẵn sàng tham gia các cơ chế hợp tác quốc phòng, an ninh phù hợp với khả năng và lợi ích của Việt Nam, trong đó có các cơ chế quốc phòng, an ninh khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, Liên minh châu Âu và Liên hợp quốc. Tiếp tục đóng góp thực chất, hiệu quả và mở rộng quy mô, phạm vi tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc; huấn luyện, diễn tập chung về hỗ trợ nhân đạo, cứu trợ thảm họa, tìm kiếm cứu nạn; hợp tác quốc tế khắc phục hậu quả chiến tranh; tích cực tham gia nỗ lực chống phổ biến vũ khí hạt nhân và vũ khí hủy diệt hàng loạt. Chủ động và tích cực tham gia các cơ chế hợp tác quốc phòng, an ninh đa phương và cơ quan pháp lý quốc tế khác trên cơ sở tôn trọng độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, không can thiệp vào công việc nội bộ của các quốc gia.

Hợp tác bảo vệ và giao lưu hữu nghị biên giới là một trong những ưu tiên đối ngoại quốc phòng của Việt Nam nhằm củng cố đường biên giới hòa bình, an ninh, hợp tác và phát triển. Tăng cường hợp tác tuần tra chung, trao đổi kinh nghiệm với các quốc gia có chung đường biên giới trong công tác quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia; phòng, chống khủng bố, tội phạm xuyên quốc gia, di cư, nhập cư bất hợp pháp; tìm kiếm cứu nạn, khắc phục hậu quả thiên tai ở khu vực biên giới. Đẩy mạnh quan hệ hợp tác với hải quân và lực lượng thực thi pháp luật trên biển của các nước nhằm tăng cường xây dựng lòng tin, ngăn ngừa xung đột và ứng phó với những thách thức an ninh chung, tiếp tục thúc đẩy giải quyết các vấn đề trên biển, an ninh, an toàn hàng hải, hàng không trên cơ sở luật pháp quốc tế. Hợp tác với các nước, các tổ chức quốc tế trong việc chia sẻ kinh nghiệm, hỗ trợ nguồn lực giúp Việt Nam khắc phục hậu quả chiến tranh.

Bốn là, hợp tác quốc phòng phải tích cực, chủ động, chắc chắn, linh hoạt, hiệu quả.

Hợp tác quốc phòng phải tích cực, chủ động, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm nhưng phải có lộ trình phù hợp với điều kiện, khả năng và yêu cầu trong từng giai đoạn; phải chắc chắn, thận trọng, không chủ quan, nóng vội, không bị động, bất ngờ; kiên định về chiến lược, nguyên tắc, nhưng linh hoạt về sách lược, “dĩ bất biến ứng vạn biến”, “phải nhìn cho rộng, suy cho kỹ” để biết mình, biết người, luôn làm chủ tình thế, “biết thời, biết thế”, “cương nhu kết hợp”, bảo đảm cao nhất lợi ích quốc gia - dân tộc. Đồng thời, hợp tác quốc phòng phải đạt được hiệu quả, đạt được mục tiêu đã xác định trong từng công việc, từng thời điểm cụ thể; ngăn chặn, đẩy lùi nguy cơ chiến tranh, làm phá sản mọi âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch, bảo vệ vững chắc Tổ quốc, chủ động, tích cực tham gia các cơ chế đa phương về quốc phòng, an ninh theo tư duy mới về bảo vệ Tổ quốc. Kiên quyết, kiên trì đấu tranh, làm thất bại mọi âm mưu, hành động can thiệp của các thế lực thù địch vào công việc nội bộ, xâm phạm độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, an ninh quốc gia và ổn định chính trị đất nước” ⁽¹³⁾. Hợp tác quốc phòng phải quán triệt và thực hiện tinh thần chủ động tiến công, mềm mại, khôn khéo, nhưng kiên cường, quyết liệt; linh hoạt, sáng tạo nhưng bản lĩnh, kiên định, can trường trước mọi thử thách, khó khăn vì độc lập dân tộc, vì tự do, hạnh phúc của nhân dân. Đoàn kết, nhân ái, nhưng kiên quyết, kiên trì bảo vệ lợi ích quốc gia - dân tộc. Biết nhu, biết cương; biết thời, biết thế; biết mình, biết người; biết tiến, biết thoái, “tùy cơ ứng biến”, “lạt mềm buộc chặt”. Chủ động dự báo, nắm chắc tình hình, xu thế vận động của thế giới, nhất là quan hệ giữa các nước lớn có liên quan trực tiếp đến Việt Nam để đề ra chính sách quốc phòng và chủ trương hợp tác quốc phòng phù hợp; làm chủ tình hình, kiên định, kiên trì những vấn đề có tính nguyên tắc nhưng phải hết sức linh hoạt, mềm dẻo, vừa hợp tác, vừa đấu tranh trên tinh thần “thêm bạn, bớt thù”. Để thực hiện được điều đó, cần kết hợp chặt chẽ giữa đối ngoại của Đảng, ngoại giao của Nhà nước và đối ngoại nhân dân; thường xuyên chú trọng công tác tuyển chọn, đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ cán bộ làm công tác đối ngoại quốc phòng có đủ bản lĩnh chính trị và năng lực, trình độ, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao.

Trước diễn biến mau lẹ của tình hình thế giới, khu vực, hoạt động hợp tác quốc phòng nói riêng, hội nhập quốc tế nói chung phải luôn quán triệt sâu sắc và thực hiện "một trường phái đối ngoại và ngoại giao rất đặc sắc và độc đáo của thời đại Hồ Chí Minh, mang đậm bản sắc “cây tre Việt Nam”, “gốc vững, thân chắc, cành uyển chuyển”. Trong đó, luôn xác định lợi ích quốc gia - dân tộc, bảo vệ môi trường hòa bình, xây dựng lòng tin chiến lược, ngăn ngừa nguy cơ xung đột là mục tiêu cao nhất. Thường xuyên nắm vững đường lối, chính sách đối ngoại của Đảng và Nhà nước, bám sát sự lãnh đạo, chỉ đạo của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng; sáng tạo, linh hoạt trong quá trình chỉ đạo, tổ chức các hoạt động đối ngoại quốc phòng. Để thực hiện được điều đó, phải luôn đặt công tác hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng trong tổng thể hội nhập quốc tế và đối ngoại chung của cả nước; kết hợp chặt chẽ quốc phòng, an ninh với đối ngoại, tạo sức mạnh tổng hợp phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc trong điều kiện mới.

HAIVAN