Bởi vậy, việc phổ biến, giáo dục để chiến sĩ mới (CSM) hiểu rõ, thực hiện hiệu quả quy chế dân chủ ở cơ sở là việc làm rất cần thiết, cần được các đơn vị quan tâm chú trọng.

Những năm qua, các đơn vị trong Quân đội luôn chú trọng mở rộng và phát huy dân chủ bằng nhiều biện pháp đồng bộ, hiệu quả. Trực tiếp và thường xuyên nhất là quân nhân được tham gia góp ý thông qua các buổi sinh hoạt hằng ngày ở cấp tổ, tiểu đội; hằng tuần ở cấp trung đội, đại đội và hằng tháng ở cấp tiểu đoàn. Ngoài ra, quân nhân sinh hoạt trong các tổ chức đảng, tổ chức quần chúng được đóng góp ý kiến theo chức trách, nhiệm vụ phân công. Trường hợp cấp bách hoặc đột xuất, quân nhân có thể gặp trực tiếp chỉ huy để đề nghị, trình bày tâm tư, nguyện vọng...

Việc thực hiện, phát huy dân chủ ở đơn vị đang được tiến hành cơ bản thông qua hoạt động của hội đồng quân nhân. Theo đó, các quân nhân được tham gia theo dõi, giám sát mọi hoạt động chung của đơn vị, từ đó đóng góp ý kiến toàn diện trên các mặt công tác, gồm: Chính trị, quân sự-chuyên môn, kinh tế-đời sống. Ngoài ra, hằng tháng, các đơn vị tổ chức sinh hoạt “Ngày Đảng”, “Ngày chính trị và văn hóa tinh thần”; sinh hoạt đối thoại dân chủ giữa cán bộ chủ trì đơn vị với chiến sĩ thuộc quyền; thực hiện công khai những nội dung quân nhân được biết, được bàn, được kiểm tra và giám sát, từ đó đưa ra ý kiến phản biện thẳng thắn, dân chủ.

<a title="Báo Quân đội nhân dân | Tin tức quân đội, quốc phòng | Bảo vệ Tổ quốc" style="text-align:center;" href="https://www.qdnd.vn"><img src="https://file3.qdnd.vn/data/images/0/2021/08/11/linh/bannerv2.png" class="vllogo"></a>
Chỉ huy Đại đội 10, Tiểu đoàn 9, Trung đoàn 43 (Sư đoàn 395, Quân khu 3) chia sẻ, động viên các chiến sĩ mới. 

Ngoài sinh hoạt đối thoại trực tiếp, chiến sĩ còn được thể hiện quyền dân chủ thông qua một số hình thức khác như bỏ phiếu, biểu quyết, bình bầu... Đối với những vấn đề nhạy cảm, liên quan đến chế độ, tiêu chuẩn hoặc vấn đề khó trình bày trực tiếp trước tập thể, quân nhân có thể ý kiến thông qua “hòm thư góp ý” được bố trí ở tất cả đại đội. Việc góp ý của quân nhân không đơn thuần chỉ là những vấn đề về quyền lợi, chế độ tiêu chuẩn của bản thân mà còn phải hiến kế để nâng cao chất lượng công tác huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, thực hiện nhiệm vụ chuyên môn, xây dựng chính quy, rèn luyện kỷ luật.

Dân chủ mở rộng, toàn diện nhưng việc góp ý của quân nhân cũng phải tuân thủ pháp luật Nhà nước, điều lệnh, điều lệ, quy định của Quân đội và với tinh thần xây dựng đơn vị. Quân nhân tuyệt đối không được ý kiến tùy tiện, cảm hứng, ý kiến không đúng sự thật, xuyên tạc hay nhằm mục đích vụ lợi cá nhân, chia rẽ đoàn kết. Quân đội có tổ chức chặt chẽ từ cấp tổ đến tiểu đội, trung đội, đại đội và cao hơn nên việc đề đạt nguyện vọng, tham gia ý kiến phải báo cáo theo phân cấp chỉ huy, không được vượt cấp. Các ý kiến đóng góp bằng văn bản hay thông qua “hòm thư góp ý” phải ghi rõ họ tên, địa chỉ người gửi, không được gửi đơn thư nặc danh, mạo danh. Các cấp có thẩm quyền có trách nhiệm giải đáp thấu tình đạt lý những thắc mắc, băn khoăn của quân nhân theo quy định.

Đối với CSM, do chưa quen môi trường quân ngũ nên thời gian đầu thường thấy gò bó, bí bách, thậm chí có những đồng chí nảy sinh tâm lý căng thẳng, lo âu thái quá, xa lánh chỉ huy. Để phát huy dân chủ, trước tiên, cán bộ các cấp cần tăng cường giáo dục để CSM nắm được chế độ, nền nếp sinh hoạt, quy định của đơn vị, đồng thời phổ biến các chế độ, tiêu chuẩn, nhất là tiền ăn, phụ cấp, quân trang... Trên cơ sở đó, CSM theo dõi, giám sát và đóng góp ý kiến trong quá trình học tập, công tác. Các đơn vị cũng cần tăng cường tổ chức sinh hoạt đối thoại dân chủ trực tiếp để lắng nghe CSM chia sẻ tâm tư, nguyện vọng, từ đó có biện pháp giáo dục, quản lý phù hợp.

Nhiều năm quản lý, huấn luyện CSM, Trung tá Vũ Thành Long, Chính trị viên Tiểu đoàn 2, Trung đoàn 2 (Sư đoàn 395, Quân khu 3) cho biết: “Vì chưa hiểu nên có những đồng chí CSM đề đạt nguyện vọng rất "vô tư" như: Đề nghị được sử dụng điện thoại di động, xin được về thăm gia đình vào ngày nghỉ cuối tuần, điều chỉnh thời gian biểu công tác... Mặc dù nội dung các ý kiến này không đúng quy định nhưng chúng tôi vẫn lắng nghe, sau đó giải thích, động viên để các chiến sĩ hiểu. Thời gian đầu, chúng tôi không đặt nặng vấn đề mệnh lệnh hành chính, kỷ luật mà tập trung làm tốt công tác giáo dục, động viên, giúp đỡ để CSM dần thích nghi với cuộc sống quân ngũ”.

Đại tá Bùi Xuân Bình, Chủ nhiệm Chính trị Sư đoàn 395 cho rằng, đối với các đơn vị huấn luyện CSM thì cấp ủy, chỉ huy các cấp cần phát huy vai trò của đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ cấp trung đội, đại đội sâu sát, gần gũi, thực sự là chỗ dựa cho tân binh trong thời gian đầu quân ngũ. Điều này sẽ tạo được niềm tin để CSM tìm đến chia sẻ, qua đó cán bộ nắm được tâm tư, tình cảm của chiến sĩ, có biện pháp giáo dục, quản lý tư tưởng phù hợp, giúp CSM sớm hòa nhập môi trường quân ngũ, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.