MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIỮ VỮNG NGUYÊN TẮC TẬP TRUNG DÂN CHỦ

 

Nguyên tắc tập trung dân chủ là một trong những nguyên tắc cơ bản được trình bày trong điều lệ chính thức của các đảng phái cộng sản theo chủ nghĩa Marx-Lenin. Lenin, người đầu tiên nhắc tới khái niệm "Tập trung dân chủ", giải thích rằng tập trung dân chủ là tự do trong thảo luận nhưng thống nhất trong hành động. Nguyên tắc tập trung dân chủ cũng là nguyên tắc mà Đảng Cộng sản Việt Nam luôn kêu gọi thực thi mặc dù có thể có cách định nghĩa khác. Tập trung dân chủ đã trở thành nguyên tắc cơ bản phân biệt đảng cộng sản với các đảng chính trị khác. Chủ tịch Hồ Chí Minh, lãnh tụ của Đảng Cộng sản Việt Nam, coi nguyên tắc tập trung dân chủ (có lúc Người gọi là chế độ dân chủ tập trung) là nguyên tắc quan trọng trong xây dựng Đảng. Người coi tập trung và dân chủ phải luôn luôn đi đôi với nhau; dân chủ phải đi đến tập trung và tập trung trên cơ sở dân chủ; tập thể lãnh đạo phải đi đôi với phân công cá nhân phụ trách. Tập trung dân chủ là sự thống nhất biện chứng giữa hai thành tố tập trung và dân chủ. Hai thành tố đó không mâu thuẫn với nhau mà luôn thống nhất, tác động bổ sung cho nhau. Tập trung trên cơ sở dân chủ, dân chủ có sự lãnh đạo, được sự bảo đảm của tập trung. Có giữ vững tập trung mới có thể thực hiện và mở rộng dân chủ. Phát triển và mở rộng dân chủ luôn gắn liền với giữ vững và tăng cường tập trung, trên cơ sở đó dân chủ càng phát triển thì tập trung càng vững chắc. Theo đó, mọi công việc trong Đảng đều phải được bàn bạc dân chủ. Mọi đảng viên có quyền được nêu ý kiến của mình, nhưng khi quyết định thì thiểu số phải phục tùng đa số, cấp dưới phải phục tùng cấp trên, toàn Đảng phải phục tùng BCH Trung ương và cao nhất là đại hội đại biểu toàn quốc của Đảng. Nguyên tắc tập trung dân chủ là nguyên tắc rường cột để xây dựng Đảng thành một tổ chức chiến đấu chặt chẽ, vừa phát huy sức mạnh của mỗi người, vừa tạo nên sức mạnh tổng hợp của tổ chức. Nguyên tắc tập trung dân chủ chỉ đạo toàn bộ, xuyên suốt quá trình xây dựng tổ chức, sinh hoạt và hoạt động lãnh đạo của Đảng. Nguyên tắc đó quy định cơ cấu, hình thức tổ chức của Đảng, phương thức, chế độ thiết lập các cơ quan lãnh đạo của Đảng, xác lập các quy tắc giải quyết các mối quan hệ trong nội bộ Đảng và nguyên tắc này còn chi phối các nguyên tắc khác của Đảng. Đó cũng là nguyên tắc quan trọng nhất để chỉ đạo mọi hoạt động của tổ chức, sinh hoạt nội bộ và phong cách làm việc của Đảng. Nó làm cho Đảng được xây dựng thành một đội ngũ có kỷ luật chặt chẽ, có sức chiến đấu cao, phát huy được tính chủ động, năng động và sáng tạo của đông đảo cán bộ, đảng viên. Nó bảo đảm cho Đảng luôn là một tổ chức lãnh đạo, một tổ chức chiến đấu, một tổ chức hành động mà không phải là một câu lạc bộ. Thực hiện đúng nguyên tắc tập trung dân chủ vừa phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo, trách nhiệm cao của mỗi cán bộ, đảng viên, tổ chức đảng, vừa tập trung được trí tuệ và sức mạnh vật chất của toàn Đảng, như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết: Đảng ta tuy nhiều người, nhưng khi tiến đánh thì chỉ như một người. Sức mạnh của Đảng là sự thống nhất về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức. Sự thống nhất về chính trị, tư tưởng, đạo đức chỉ có thể vững chắc và biến thành hiện thực khi được bảo đảm bằng sự thống nhất về mặt tổ chức thông qua thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ. Tập trung dân chủ là cơ sở của kỷ luật đảng, bảo đảm cho Đảng thực sự là một chỉnh thể có tổ chức chặt chẽ, đồng bộ, thống nhất từ Trung ương tới cơ sở. Yêu cầu và giải pháp thực hiện, giữ vững nguyên tắc tập trung dân chủ

          Toàn Đảng đang tiến hành đại hội đảng bộ các cấp tiến tới Đại hội XIII của Đảng. Đây là đợt sinh hoạt chính trị sâu rộng nhằm phát huy trí tuệ, sức mạnh tập thể, tính tích cực, chủ động, sáng tạo của đội ngũ cán bộ, đảng viên, quần chúng, xây dựng Đảng ta trong sạch, vững mạnh, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới. Trong quá trình đó cũng như trong tổ chức, sinh hoạt đảng và đại hội đảng bộ các cấp, yêu cầu ngày càng cao thực hiện nghiêm nguyên tắc tập trung dân chủ, khắc phục những hạn chế, khuyết điểm. Đây là cơ sở quan trọng để đại hội thành công, đề ra được chủ trương, biện pháp lãnh đạo đúng đắn và bầu được những người xứng đáng, có đủ tâm và tầm vào cấp ủy nhiệm kỳ mới. Bởi vậy, hơn lúc nào hết toàn Đảng và mỗi cán bộ, đảng viên của Đảng cần phải có nhận thức đúng và thực hiện nghiêm nguyên tắc tập trung dân chủ; tập thể lãnh đạo đi đôi với cá nhân phụ trách; đẩy mạnh tự phê bình và phê bình, đề cao kỷ luật đảng, tăng cường đoàn kết, thống nhất, đấu tranh có hiệu quả với mọi luận điệu sai trái, thù địch đòi từ bỏ nguyên tắc tập trung dân chủ.

          Để thực hiện nghiêm và giữ vững nguyên tắc tập trung dân chủ, trước tiên cần tiếp tục hoàn thiện, cụ thể hóa, quy chế hóa nguyên tắc tập trung dân chủ và xây dựng những điều kiện tiên quyết để nguyên tắc tập trung dân chủ được thực thi. Các cấp ủy, tổ chức đảng cần xây dựng các thiết chế, cơ chế cho phép phát huy dân chủ, bảo đảm thực hiện các quyền của đảng viên, nhất là quyền được thông tin, thảo luận, chất vấn, phê bình, bảo lưu ý kiến. Thể chế hóa thành các quy chế, quy định cụ thể về tổ chức, phong cách làm việc, trách nhiệm của tập thể, cá nhân để vừa giữ vững chế độ lãnh đạo tập thể, vừa tăng cường mạnh mẽ trách nhiệm cá nhân. Tập trung làm rõ trách nhiệm cá nhân, quy định rõ thẩm quyền và trách nhiệm của người đứng đầu cấp ủy, tổ chức đảng và cơ quan, đơn vị, nhất là trách nhiệm liên đới khi có cán bộ, đảng viên thuộc quyền vi phạm kỷ luật.

          Điều kiện tiên quyết để thực hiện tốt nguyên tắc tập trung dân chủ trong tình hình hiện nay là các cấp ủy, tổ chức đảng phải thật sự trong sạch, vững mạnh. Số đảng viên hoàn thành xuất sắc và hoàn thành tốt nhiệm vụ phải chiếm số đông. Người đứng đầu cấp ủy, tổ chức đảng phải thực sự có phẩm chất đạo đức cách mạng và năng lực công tác tốt, nhất là phải nắm chắc, hiểu sâu, tổ chức, thực hiện nghiêm nguyên tắc tập trung dân chủ. Mặt khác, có thực hiện tốt tập trung dân chủ, tổ chức đảng mới vững mạnh, trong sạch. V.I.Lê-nin đã chỉ rõ: tổ chức đảng phải trong sạch, vững mạnh; số đảng viên tốt phải chiếm đa số trong một tổ chức đảng, điều này bảo đảm cho sự lành mạnh khi thực hiện thiểu số phục tùng đa số.

          Thứ hai, mở rộng dân chủ đi đôi với củng cố, tăng cường kỷ cương, kỷ luật trong Đảng. Mọi tổ chức đảng và đảng viên phải thực hiện nhiệm vụ chấp hành chỉ thị, nghị quyết của Đảng, nói và làm theo nghị quyết của Đảng. Không có biểu hiện nói trong hội nghị khác, nói ngoài hội nghị khác.    

          Thứ ba, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ; tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách. Xử lý nghiêm minh, kịp thời những đảng viên, tổ chức vi phạm nguyên tắc này. Kiên quyết đấu tranh chống những luận điệu xuyên tạc, phủ nhận nguyên tắc tập trung dân chủ.