Thời gian qua, tình trạng cán bộ né
việc, né trách nhiệm diễn ra khá phổ biến ở nhiều ngành, nhiều lĩnh vực, ảnh
hưởng nghiêm trọng tới kinh tế-xã hội đất nước, gây bức xúc trong xã hội.
Mặc dù lãnh đạo Đảng, Nhà nước đã chỉ đạo quyết liệt để khắc phục, tuy nhiên tình trạng trên vẫn chưa chấm dứt. Do đó, cần có những giải pháp quyết liệt hơn nữa để làm thay đổi nhận thức, thái độ của cán bộ, đảng viên trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao, đồng thời kiên quyết thay thế những cán bộ thiếu trách nhiệm, không đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ.
* Nguy hiểm từ nhận thức “không
làm thì không sai”
Hiện tượng cán bộ sợ sai, sợ trách
nhiệm, không dám thực thi công vụ không phải là hiện tượng đơn lẻ mà diễn ra ở
nhiều địa phương, kể cả một số bộ, ngành Trung ương. Tâm lý sợ sai thể hiện rõ
trong giải ngân vốn đầu tư công, quản lý đất đai, bất động sản, mua sắm trang
thiết bị khu vực công, cung cấp dịch vụ liên quan trực tiếp đến người dân,
doanh nghiệp, đã được báo chí phản ánh.
Tâm lý sợ sai từ những lĩnh vực nhạy
cảm có dấu hiệu lan rộng sang nhiều lĩnh vực, thậm chí xuất hiện hiện tượng né
việc, cán bộ không muốn ký bất cứ văn bản nào.
Đặc biệt, cán bộ trong quá trình luân
chuyển công tác càng có biểu hiện ngại việc, có tâm lý thủ thế, tránh sai sót,
để chờ hết thời gian luân chuyển. Có đơn vị phản ánh họ rất nản lòng với một vị
cán bộ thuộc diện này, bởi bất cứ văn bản nào trình lên cũng bị vị cán bộ này
hỏi ngược lại rằng: “Tôi có đủ thẩm quyền ký không?”, rồi lưu văn bản đó lại để
nghiên cứu, gây ách tắc công việc, mặc dù những văn bản trên hoàn toàn đúng
thẩm quyền và theo thông lệ thường kỳ.
Điều này làm trì trệ và chậm trễ nền
công vụ, bào mòn và giảm niềm tin của người dân, ảnh hưởng đến mọi mặt kinh
tế-xã hội; cản trở nguồn lực và động lực phát triển, nhất là trong tình hình
khó khăn hiện nay.
Đáng lo ngại là đang có lối nghĩ khá
phổ biến trong đội ngũ cán bộ, công chức là "không làm thì không
sai". Đây là dấu hiệu "tự diễn biến" trong tư tưởng chính trị
của cán bộ, công chức, gây cản trở nghiêm trọng tới kết quả hoàn thành nhiệm vụ
của cơ quan, đơn vị và sự phát triển chung của đất nước.
Phát biểu tại Quốc hội, đại biểu Quốc
hội Nguyễn Hữu Thông cho biết, có tình trạng bất an, sợ sai, sợ trách nhiệm của
một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức, có cán bộ đã tâm sự rằng "thà
đứng trước hội đồng kỷ luật còn hơn đứng trước hội đồng xét xử".
Thực tế diễn biến tư tưởng này cho
thấy đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức đang phân tách việc vi phạm kỷ luật
với vi phạm pháp luật. Họ cho rằng vi phạm kỷ luật công vụ thì bị kỷ luật đảng
(với các hình thức: Khiển trách, cảnh cáo, cách chức, khai trừ), kỷ luật hành
chính với các hình thức: Khiển trách, cảnh cáo, cách chức, bãi nhiệm (đối với
cán bộ) hay khiển trách, cảnh cáo, hạ bậc lương, buộc thôi việc (đối với công
chức không giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý), hoặc là khiển trách, cảnh cáo, giáng
chức, cách chức, buộc thôi việc (với công chức giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý).
Nhưng nếu vi phạm pháp luật thì cán bộ, công chức có thể sẽ phải chịu án hình
sự, có thể phải ngồi tù.
Theo Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà, có 4 nhóm nguyên nhân cơ bản
dẫn đến tâm lý sợ sai, trong đó năng lực chuyên môn của bộ phận cán bộ, công
chức còn hạn chế; người đứng đầu một số đơn vị chưa nêu gương nghiêm túc; thể
chế về kinh tế-xã hội còn bất cập, chồng chéo hoặc có vấn đề mới phát sinh
trong thực tiễn nhưng chưa được sửa kịp thời.
Công cuộc chống tham nhũng đang được
đẩy mạnh, nhiều cán bộ, công chức sai phạm nghiêm trọng bị kỷ luật, khởi tố dẫn
đến một bộ phận có tâm lý sợ sai. Nhìn nhận với góc độ tư tưởng chính trị, đồng
chí Phạm Thị Thanh Trà nhấn mạnh rằng, dù vì nguyên nhân nào thì cán bộ sợ sai,
không dám làm là vi phạm quy định, có biểu hiện suy thoái, cần nghiêm khắc phê
phán và phải có giải pháp để triệt tiêu hiện tượng tiêu cực này.
Đổ lỗi cho việc sợ sai phạm pháp luật
để né việc, đùn đẩy trách nhiệm chỉ là một cách ngụy biện, bởi thực tế, cùng
quy định pháp luật, cùng cơ chế nhưng một số địa phương vẫn thực hiện tốt
đầu tư công, tăng trưởng kinh tế, phát triển doanh nghiệp, cán bộ vẫn năng
động, sáng tạo, dám làm và làm tốt. Do đó, không thể đổ lỗi hoàn toàn do vướng
mắc về quy định, cơ chế để không thực thi công vụ.
* Thủ thuật để chây ì công việc
Nhìn ở khía cạnh luật pháp, đồng chí
Lê Thanh Vân, Ủy viên Thường trực Ủy ban Tài chính-Ngân sách của Quốc hội cho
rằng, hành vi không làm gì cả là vi phạm pháp luật bởi không thực hiện bổn
phận, nghĩa vụ mà Nhà nước trao. Như vậy là vô trách nhiệm và vi phạm pháp
luật, phải xử lý.
Tuy nhiên, tìm hiểu các quy định của
pháp luật hiện nay chưa thấy những quy định cụ thể để xử lý cán bộ, công chức
né việc, chỉ thấy các quy định xử lý khi cán bộ không chấp hành giờ làm việc,
nghỉ việc không đúng quy định, làm việc riêng trong giờ hành chính... Còn khi
cán bộ, công chức vẫn ở cơ quan theo đúng quy định thì không dễ để xử lý khi
công việc chưa hoàn thành.
Thời gian qua, xuất hiện một kiểu hành
xử khá "cù nhầy" trong thực thi công vụ, ấy là cứ gửi văn bản lên hỏi
cấp trên, hỏi các cơ quan quản lý ngành, mặc dù theo quy định của pháp luật thì
cơ quan, địa phương ấy đủ thẩm quyền để quyết định, xử lý công việc và chịu
trách nhiệm. Cơ quan quản lý ngành khi nhận được văn bản lại trả lời rất chung
chung là: “Đề nghị thực hiện theo đúng quy định của pháp luật”.
Như vậy là "quả bóng" trách
nhiệm cứ được đá qua đá lại giữa các cơ quan, bộ, ngành, địa phương. Công việc
cứ bị đình trệ, thiệt hại thì rất lớn, nhưng cũng không thấy ai phải chịu trách
nhiệm. Bởi thực tế là với một cán bộ không tham mưu hay ký quyết định bị phát
hiện là sai phạm pháp luật thì cũng không dễ để xử lý, kỷ luật họ. Công việc
chưa thông nhiều khi được cán bộ giải thích rằng chưa đủ căn cứ pháp luật để
giải quyết và việc gửi các văn bản hỏi lòng vòng một cách không cần thiết cũng
được giải thích là quá trình thực thi nhiệm vụ, không dễ để bắt
lỗi.
* Giao nhiệm vụ, chỉ tiêu, thời
hạn rõ ràng và thay thế cán bộ
Để giải quyết tình trạng chây ì, né
việc, né trách nhiệm trong cán bộ, công chức hiện nay, nên nghiên cứu thực hiện
một số giải pháp sau:
Trước hết, cần nâng cao chất lượng,
hiệu quả thực chất của công tác cán bộ. Cần phải chọn bằng được những cán
bộ đủ đức, đủ tài, đủ kiến thức, kinh nghiệm và bản lĩnh, dám làm, dám chịu
trách nhiệm để giao trọng trách. Muốn vậy thì phải thực hiện tốt quy định của
Đảng về kiểm soát quyền lực trong công tác cán bộ, chống chạy chức, chạy quyền.
Công tác cán bộ có sạch thì Đảng mới mạnh, tổ chức mới mạnh, công việc mới
thông, quốc gia mới phát triển.
Thứ hai, cần thường xuyên xem xét, sửa
đổi các luật, các quy định không phù hợp với thực tiễn, để luật mang tính khả
thi cao, tránh rủi ro cho đội ngũ cán bộ, công chức khi thực thi nhiệm vụ.
Thứ ba là phải quy trách nhiệm
cho người đứng đầu. Chọn cán bộ tốt đồng thời cũng phải có phương
pháp và quy định để đánh giá đúng chất lượng hoàn thành nhiệm vụ của cán bộ.
Một cán bộ tốt nhưng được giao vào một vị trí công việc chưa phù hợp cũng có
thể ảnh hưởng tới chất lượng hoàn thành nhiệm vụ của cán bộ đó. Nếu cán bộ giữ
vị trí chủ trì thì sẽ ảnh hưởng tới chất lượng công việc của cơ quan, đơn vị.
Do vậy, cần giao nhiệm vụ, giao chỉ
tiêu cho cơ quan, đơn vị và cho cán bộ chủ trì cơ quan, đơn vị ấy một cách rõ
ràng. Nếu không hoàn thành chỉ tiêu thì cần xem xét điều chuyển cán bộ ấy sang
một vị trí khác, chọn người khác phù hợp hơn. Việc giao chỉ tiêu và quy trách
nhiệm hoàn thành nhiệm vụ cho người đứng đầu các bộ, ngành, địa phương, cơ
quan, đơn vị có tác dụng rất lớn đến việc đốc thúc để công việc chạy.
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã chỉ
đạo rất quyết liệt là: “Ai không dám làm thì mạnh dạn đứng sang một bên cho
người khác làm”, tỏ rõ thái độ đối với những cán bộ trì trệ, sợ trách nhiệm, né
việc. Do vậy, những đơn vị, địa phương nào bị phản ánh nhiều về sự trì trệ,
biểu hiện né tránh trách nhiệm thì cần xem xét trách nhiệm của người đứng đầu
và có giải pháp thay thế phù hợp. Phải đả phá để thay đổi hẳn quan niệm “không làm
thì không sai” trong đội ngũ cán bộ, đảng viên. Đội ngũ cán bộ, đảng viên phải
thấy rằng: Không làm mà gây hậu quả nghiêm trọng thì sẽ bị quy trách nhiệm, bị
xử lý.
Thứ tư là đối với cán bộ trong
diện quy hoạch, được luân chuyển công tác, cần xem xét kỹ chất lượng hoàn thành
nhiệm vụ ở vị trí luân chuyển. Không nên để tồn tại tâm lý “án binh bất động”
trong một bộ phận cán bộ thuộc diện quy hoạch được luân chuyển để thử thách.
Chính thời gian luân chuyển này là cơ hội để cán bộ thể hiện rõ năng lực, nhiệt
huyết cống hiến của mình, từ đó tổ chức mới sắp xếp cán bộ theo quy hoạch.
Thứ năm là cần xây dựng và áp
dụng các công cụ để định lượng, đánh giá một cách chính xác, khoa học chất
lượng hoàn thành nhiệm vụ của cán bộ, công chức. Hiện nay, công tác đánh giá
cán bộ còn cảm tính, chưa có các công cụ để đo lường hiệu quả chất lượng hoàn
thành nhiệm vụ. Ở những nơi công việc bị tắc nghẽn, chậm trễ thì cán bộ vẫn có
thể được đánh giá là hoàn thành tốt nhiệm vụ.
Ở các nước phát triển, có rất nhiều
công cụ để đo lường hiệu quả làm việc của nhân sự, ví dụ như chỉ số KPI mà hiện
nay nhiều doanh nghiệp tại Việt Nam đã áp dụng khá hiệu quả. Chỉ số này có tiêu
chuẩn chung, dựa vào đó, mỗi cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp sẽ xây dựng, điều
chỉnh cho phù hợp với đặc thù lĩnh vực của mình. Tuy nhiên, muốn đánh giá được
hiệu quả hoàn thành nhiệm vụ của đội ngũ cán bộ, công chức thì các chỉ tiêu,
nhiệm vụ, thời hạn hoàn thành được giao cho các bộ, ngành, địa phương cũng phải
hết sức cụ thể, rõ ràng.
Thứ sáu là cần có cơ chế, chính
sách khuyến khích, bảo vệ cán bộ có tinh thần “7 dám: Dám nghĩ, dám nói, dám
làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới, sáng tạo, dám đương đầu với khó khăn,
thử thách và dám hành động vì lợi ích chung”. Hiện nay đã có Kết luận số
14-KL/TW, ngày 22-9-2021 của Bộ Chính trị (khóa XIII) về chủ trương khuyến
khích và bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo vì lợi ích chung. Thế nhưng, Kết
luận số 14-KL/TW cần được thể chế hóa thành các quy định cụ thể của pháp luật,
từ đó cán bộ có chỗ dựa mới tự tin khi thực hiện nhiệm vụ vì lợi ích chung.
Thứ bảy là đối với cá nhân cán
bộ, đảng viên, phải thường xuyên tự tu dưỡng, rèn luyện bản lĩnh, đạo đức cách
mạng, năng lực, trình độ. Khi người cán bộ, đảng viên thấy rõ bổn phận và trách
nhiệm của mình sẽ luôn vững vàng trước khó khăn, thách thức và không bị cám dỗ
bởi vật chất, tiền tài, danh vọng.
Đồng thời, đạo đức cách mạng sẽ thúc
đẩy người cán bộ, đảng viên nhiệt huyết trong thực hiện nhiệm vụ, không thể
đành lòng nhắm mắt làm ngơ trước một núi công việc, không thể làm ngơ trước sự
trông mong, tin tưởng của tổ chức, xã hội và nhân dân. Bản lĩnh của người cán
bộ được thể hiện ở ý chí vượt qua khó khăn, gian khổ, kiên cường, dũng cảm, dám
nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới, sáng tạo, dám đương
đầu với khó khăn, thử thách, dám hành động vì lợi ích chung.
Cùng với đó, người cán bộ, đảng viên
phải không ngừng học tập nâng cao trình độ, năng lực, tích lũy kinh nghiệm thực
tiễn đáp ứng với yêu cầu nhiệm vụ. Người cán bộ có trình độ, năng lực,
kinh nghiệm thực tiễn sẽ tạo ra niềm tin và chỗ dựa vững chắc cho cán bộ, nhân
viên thuộc quyền, làm cho cán bộ, nhân viên thuộc quyền không hoài nghi, dao
động trước những quyết định của mình. Từ đó, tổ chức, cơ quan, đơn vị luôn có
bầu không khí sôi nổi, tự tin trong mọi hoạt động.
Khi những yếu tố nêu trên được tích
lũy đầy đủ, người cán bộ sẽ luôn phát huy tốt tinh thần “7 dám”, không sợ trách
nhiệm, không né tránh hay đùn đẩy trách nhiệm./.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét