Đề cương văn
hóa Việt Nam do Tổng Bí thư Trường Chinh soạn thảo và được công bố năm 1943, là
văn kiện có giá trị vô cùng to lớn và ý nghĩa lịch sử sâu sắc của Đảng ta, được
coi là Tuyên ngôn của Đảng về một nền văn hóa dân tộc, khoa học, đại chúng. Đề
cương văn hóa Việt Nam là ngọn đuốc soi đường và định hướng tư tưởng, nhận
thức, phương châm hoạt động văn hóa cho toàn Đảng, toàn dân trong cuộc đấu
tranh giành độc lập tự do cho Tổ quốc, tiến lên xây dựng chế độ mới, nền văn
hóa mới.
Hội nghị Văn hóa toàn
quốc lần thứ nhất (ngày 24-11-1946), Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khái quát định
hướng của văn hóa mới bằng một luận điểm rất sâu sắc là: “Văn hóa soi đường cho
quốc dân đi”. Sau đó là văn hóa kháng chiến, kiến quốc, văn hóa tham gia vào đời
sống mới, sửa chữa thói hư tật xấu cho cán bộ, chống tham nhũng, làm cho dân
tộc Việt đoàn kết, tự cường bằng cách nâng cao dân trí, chấn hưng dân khí. Tinh
thần ấy trở thành đạo đức xã hội “thà hy sinh tất cả chứ nhất định không chịu
mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ”, đã tập hợp mọi lực lượng xã hội, tôn
giáo, đảng phái cho mục đích giành độc lập dân tộc, là phương châm hành động
tất cả cho tiền tuyến, tiếng hát át tiếng bom, là động lực tinh thần và nguồn
lực phát triển nhằm mục đích vì hòa bình, tự do, dân chủ, vì sự phồn vinh của
đất nước, hạnh phúc của nhân dân. Đây không phải là văn hóa ứng dụng mà là văn
hóa hành động, là lối sống của cả xã hội, là đạo đức của thời đại chứ không
phải chỉ là những nghiên cứu lý thuyết xa rời thực tiễn. Cái đích của đường lối
văn hóa mới đã nói lên bản chất vấn đề.
Có thể khẳng định, Đề
cương về văn hóa năm 1943 là cương lĩnh đầu tiên của Đảng về văn hóa, đề cập
toàn diện và sâu sắc những vấn đề mang tính chất nền tảng về nguyên tắc, phương
châm, phương hướng. Tròn 80 năm qua, bối cảnh tình hình và điều kiện cụ thể có
nhiều thay đổi nhưng những nội dung cốt lõi trong Đề cương vẫn giữ nguyên giá
trị.
Tiếp theo Đề cương văn
hóa Việt Nam năm 1943, Nghị quyết Trung ương 5 khóa VIII và Nghị quyết Trung
ương 9 khóa XI được xem là những văn kiện quan trọng của Đảng về phát triển văn
hóa Việt Nam. Các văn kiện này đã đề cập đến việc xây dựng và phát triển nền
văn hóa Việt Nam, đồng thời cụ thể hóa 3 nguyên tắc (dân tộc hóa, khoa học hóa,
đại chúng hóa) trong phát triển văn hóa Việt Nam của bản Đề cương văn hóa Việt
Nam năm 1943. Không chỉ các nghị quyết của Đảng mà các văn kiện, chiến lược,
văn bản khác của Nhà nước cũng thường xuyên đề cập đến 3 nguyên tắc này. Điều
đó chứng tỏ sức sống lâu bền của Đề cương văn hóa 1943.
Bước vào thời kỳ hội
nhập và phát triển đất nước hôm nay, nhận thức về văn hóa ngày càng toàn diện
và sâu sắc hơn; các sản phẩm văn hóa ngày càng đa dạng, phong phú. Văn hóa
trong chính trị và kinh tế được coi trọng và phát huy hiệu quả tích cực. Nghị
quyết Đại hội XIII của Đảng, trong phần nói về văn hóa, đã nhấn những quan điểm
chỉ đạo cốt lõi và xuyên suốt là: “Khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước, ý chí
tự cường dân tộc... và khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc...
sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị và của nền văn hóa, con người Việt
Nam…; kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại;... phát huy tối đa nội
lực, tranh thủ ngoại lực, trong đó nguồn lực nội sinh, nhất là nguồn lực con
người là quan trọng nhất”. Đảng ta đồng thời chỉ rõ, trung tâm xây dựng và phát
triển văn hóa là xây dựng con người có nhân cách và xây dựng môi trường văn hóa
lành mạnh, chú trọng mối quan hệ giữa văn hóa và chính trị, văn hóa và kinh tế.
Nhân dân là chủ thể sáng tạo, đội ngũ trí thức, văn nghệ sĩ đóng vai trò quan
trọng.
Nhằm phát huy thành
tựu và khắc phục nhanh những hạn chế, tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc diễn ra
vào tháng 11/2021, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã gợi mở một số nhiệm vụ và
giải pháp chủ yếu. Trong đó, Tổng Bí thư yêu cầu, tiếp tục nâng cao năng lực
lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước về văn hóa. Khắc phục tư tưởng “duy
kinh tế”, chỉ tập trung cho kinh tế, mà ít quan tâm đến văn hóa. Hết sức coi
trọng nhiệm vụ xây dựng, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ trực tiếp làm công tác văn
hóa tương xứng với yêu cầu và nhiệm vụ mới. Đổi mới chính sách đãi ngộ, sử
dụng, đồng thời tôn vinh tài năng và cống hiến của đội ngũ văn nghệ sĩ và những
người làm công tác văn hóa. Quan tâm hơn nữa đến việc bảo tồn, tôn tạo và phát
huy các giá trị văn hóa dân tộc kết hợp với tiếp thu tinh hoa văn hóa của thời
đại…
Trải qua 80 năm, Đề
cương vẫn còn nguyên giá trị lý luận và thực tiễn, tiếp tục soi đường cho công
cuộc xây dựng và phát triển một nước Việt Nam hòa bình, độc lập, thống nhất,
dân chủ và giàu mạnh.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét