399 NGÀY SAU CUỘC CHIẾN NGA-UCRAINA –
                                    MỸ, THẾ GIỚI VÀ CHÂU ÂU NHẬN ĐƯỢC GÌ? 

Ngày 24-2-2022, Nga bắt đầu chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine. Sau 399 ngày, cuộc xung đột này vẫn tiếp diễn, không chỉ khiến hai bên chịu thiệt hại lớn về người và của mà còn làm rung chuyển trật tự địa chính trị hậu chiến tranh lạnh và các thị trường toàn cầu. Hiện chưa có dấu hiệu về một lối thoát cho cuộc xung đột khi cả hai bên đều hướng đến một chiến thắng quân sự rõ ràng trong lúc đàm phán bế tắc. Dù vậy, có nhiều đồn đoán rằng dù giao tranh ngày càng ác liệt song con đường đàm phán trước sau cũng phải được ra để chốt lại những thỏa thuận tạm thời về mặt an ninh. Sau 399 ngày xảy ra, chúng ta nhìn lại, thế giới và châu Âu đã thu được gì?

1- Đối với Châu Âu

Cuộc khủng hoảng đã và đang thử thách sự đoàn kết của châu Âu trong việc hỗ trợ Ukraine (nhất là tiền và vũ khí), những chính sách liên quan đến quốc phòng và biện pháp trừng phạt Nga.

Sự chia rẽ thể hiện rõ qua việc một số nước không muốn trừng phạt hoạt động xuất khẩu dầu khí của Mocow do nỗi lo thiếu năng lượng, giá dầu và lạm phát leo thang. Ngoài ra, có những dấu hiệu cho thấy kho vũ khí phương Tây đang dần cạn kiệt trước nhu cầu của Ukraine.

Một cơn đau đầu khác là nhiều nước châu Âu phải nỗ lực tìm thêm nguồn cung thay thế khí đốt Nga. Giá mặt hàng này dù không còn cao như năm ngoái nhưng vẫn cao hơn gấp 4 lần so với 2 năm trước, một diễn biến khiến lạm phát tăng và làm suy yếu sức cạnh tranh của ngành công nghiệp.

Thêm vấn đề đáng chú ý không kém là chi phí tái thiết Ukraine. Ngân hàng Thế giới ước tính con số này hiện là 500 tỉ euro và không ngừng gia tăng. Sau khi trao tư cách ứng viên cho Ukraine, Liên minh châu Âu (EU) dường như khó tránh kịch bản phải chịu phần lớn hóa đơn này.

Cuộc xung đột Nga - Ukraine đã thúc đẩy Thụy Điển và Phần Lan chính thức yêu cầu xin gia nhập NATO, qua đó từ bỏ chính sách trung lập được một số nước châu Âu theo đuổi lâu nay. Bước đi hôm 18-5-2022 nói trên cũng phần nào cho thấy khuôn khổ an ninh châu Âu đã được vẽ lại dưới tác động của cuộc xung đột.

Dù vậy, không dễ để NATO mở rộng và kết nạp thêm thành viên. Nỗ lực của Thụy Điển và Phần Lan đang bị cản trở vì một số điều kiện do Thổ Nhĩ Kỳ đưa ra. Một số chuyên gia cũng nhắc đến lời hứa năm 2008 của NATO về việc kết nạp Ukraine and Georgia nhưng điều này vẫn chưa thành hiện thực.

Chưa hết, những diễn biến gần đây cho thấy sự can dự "trực tiếp và nhiều hơn" của NATO vào cuộc xung đột, ít ra là theo nhận định của Nga khi nói về chuyện Mỹ, Đức thông báo cung cấp xe tăng hạng nặng cho Ukraine.

Trước đó, Điện Kremlin không ít lần cáo buộc các đồng minh NATO trở thành một bên của cuộc xung đột bằng cách cung cấp vũ khí, huấn luyện binh sĩ và cung cấp thông tin tình báo cho Ukraine. Không gì lạ khi xuất hiện cảnh báo, lẫn lo ngại, rằng xung đột ở Ukraine có nguy cơ vượt tầm kiểm soát và trở thành cuộc chiến rộng lớn hơn giữa Nga và NATO.

2- Đối với Mỹ và Thế giới

Cuộc xung đột Nga - Ukraine kéo dài cũng làm gia tăng sự chia rẽ tại Mỹ. Trong bối cảnh Washington tăng cường viện trợ quân sự cho Ukraine, ngày càng có nhiều người Mỹ cho rằng nước mình đang hỗ trợ quá nhiều cho Kiev.

Theo cuộc thăm dò được Trung tâm nghiên cứu Pew công bố hôm 31-1, khoảng 26% người được hỏi cho rằng Mỹ đang hỗ trợ quá nhiều cho Ukraine. 31% cho rằng sự giúp đỡ như vậy là vừa phải và 20% muốn giúp Ukraine hơn nữa. So với cuộc thăm dò hồi tháng 9-2022, tỉ lệ người cho rằng Mỹ đang hỗ trợ quá nhiều cho Ukraine đã tăng 6 điểm %.

Sự chia rẽ còn thể hiện trên chính trường khi một nhóm hạ nghị sĩ Đảng Cộng hòa do ông Matt Gaetz dẫn đầu vừa trình dự thảo nghị quyết, theo đó thể hiện quan điểm Washington cần chấm dứt hỗ trợ quân sự và tài chính cho Ukraine, cũng như kêu gọi tất cả các bên nhanh chóng hướng đến một thỏa thuận hòa bình.

Lý giải cho động thái trên, ông Gaetz chỉ ra nguy cơ cuộc xung đột leo thang thành xung đột toàn cầu và gây thiệt hại kinh tế cho Mỹ.

Washington đã viện trợ quân sự khoảng 27 tỉ USD và cung cấp hàng chục tỉ USD tiền hỗ trợ kinh tế và nhân đạo cho Ukraine kể từ khi xung đột nổ ra.

Sau 399 ngày xung đột, kinh tế toàn cầu vẫn đang chịu đựng hậu quả, như nguồn cung ngũ cốc, phân bón, năng lượng suy giảm, lạm phát cao, triển vọng kinh tế không rõ ràng… Các công ty và quốc gia phát triển cho đến giờ tránh được kịch bản tồi tệ nhất là suy thoái nhưng các nền kinh tế đang phát triển phải chịu ảnh hưởng tệ hơn.

Giờ đây, tại Mỹ và nhiều quốc gia giàu có khác, giá tiêu dùng đang dần "hạ nhiệt" sau khi tăng mạnh, một phần do tác động của cuộc chiến lên giá dầu. Điều này làm gia tang hy vọng Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) sẽ giảm tốc tăng lãi suất, giúp nền kinh tế lớn nhất thế giới tránh rơi vào suy thoái.

Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) dự báo kinh tế toàn cầu sẽ tăng trưởng 2,9% năm nay, một tỉ lệ được xem là khá lạc quan bất chấp còn nhiều ẩn số lớn khác, như nguy cơ xung đột leo thang nghiêm trọng.