Các giai đoạn phát triển của thời đại

 

Đây là giai đoạn thắng lợi của cách mạng xã hội chủ nghĩa, mở đầu sự ra đời và phát triển chế độ xã hội chủ nghĩa ở nước Nga và sau đó là Liên Xô, Mông Cổ. Chế độ xã hội chủ nghĩa là chế độ xã hội do nhân dân lao động làm chủ, tình trạng người bóc lột người từng bước bị xóa bỏ; tạo khả năng xây dựng và bảo vệ vững chắc chế độ xã hội chủ nghĩa trong một nước, đủ sức đánh bại mọi sự chống phá, can thiệp, xâm lược của chủ nghĩa đế quốc, cứu loài người thóat khỏi thảm họa phát xít trong Chiến tranh thế giới lần thứ hai và mở đường cho phong trào giải phóng dân tộc phát triển mạnh mẽ.

Giai đoạn 2: Từ năm 1946 đến giữa những năm 70 của thế kỷ XX. Đây là giai đoạn chủ nghĩa xã hội được mở rộng và phát triển từ một nước trở thành hệ thống xã hội chủ nghĩa trên thế giới. Giai đoạn này, sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa đạt được nhiều thành tựu rực rỡ, chứng tỏ tính ưu việt của chế độ xã hội chủ nghĩa so với tư bản chủ nghĩa. Nhờ đó, phong trào công nhân, phong trào giải phóng dân tộc phát triển mạnh và giành được nhiều thắng lợi, phá vỡ hệ thống thuộc địa kiểu cũ của chủ nghĩa đế quốc. Hàng trăm quốc gia giành được độc lập dân tộc, góp phần thúc đẩy phong trào đấu tranh chung của loài người vì một thế giới văn minh, tiến bộ. Nhưng cuối giai đoạn này đã xuất hiện những bất đồng lớn giữa các nước xã hội chủ nghĩa, trong phong trào cộng sản và công nhân quốc tế.

Giai đoạn 3: Từ cuối những năm 70 đến đầu những năm 90 của thế kỷ XX. Đây là giai đoạn nhiều nước xã hội chủ nghĩa, phong trào cộng sản và công nhân quốc tế lâm vào tình trạng khó khăn, khủng hoảng. Do nhiều nguyên nhân cả khách quan và chủ quan, công cuộc cải tổ ở một số nước xã hội chủ nghĩa đã mắc sai lầm. Chủ nghĩa đế quốc và các thế lực phản động ra sức chống phá dẫn đến rối loạn chính trị, hậu quả là chế độ xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu và Liên Xô sụp đổ, hệ thống xã hội chủ nghĩa tan vỡ và cũng là kết thúc thời kỳ chiến tranh lạnh và thế giới hai cực.

Giai đoạn 4: Từ giữa những năm 90 thế kỷ XX đến nay. Đây là giai đoạn chế độ xã hội chủ nghĩa ở các nước Đông Âu và Liên Xô sụp đổ, thóai trào, các nước xã hội chủ nghĩa khác cùng với phong trào cộng sản và công nhân quốc tế lâm vào khó khăn. Lợi dụng tình hình đó, chủ nghĩa tư bản ra sức tấn công chủ nghĩa xã hội bằng nhiều thủ đoạn thâm độc, hòng xóa bỏ chế độ xã hội chủ nghĩa ở các nước xã hội chủ nghĩa trên thế giới. Nhưng một số nước xã hội chủ nghĩa như Trung Quốc, Việt Nam, Cuba... đã trụ vững, tiến hành cải cách, đổi mới, chuyển đổi mô hình đạt nhiều thành tựu to lớn, phát triển mạnh mẽ. Phong trào cộng sản và công nhân quốc tế từng bước phục hồi và có nhiều triển vọng phát triển mới.

Chủ nghĩa tư bản hiện đại đang điều chỉnh để thích nghi, có ưu thế nhất định về vốn, khoa học kỹ thuật,… nhưng những khuyết tật cố hữu, những mâu thuẫn kinh tế, chính trị, xã hội vẫn không thể khắc phục; thất nghiệp, đói nghèo, bóc lột, xâm lược, hiếu chiến... ngày càng tăng. Vì thế, chủ nghĩa tư bản không đại diện cho tương lai của loài người và con đường diệt vong của nó là không thể tránh khỏi.

Thế giới đang đứng trước những vấn đề toàn cầu, an ninh phi truyền thống, Cách mạng công nghiệp lần thư tư… tạo ra thời cơ, vận hội mới, song cũng đặt ra những khó khăn, thử thách mới và tác động cả tích cực và tiêu cực đối với tất cả các nước trên thế giới.

Trong mỗi thời đại lịch sử lại được phân chia thành nhiều thời kỳ (hay giai đoạn) khác nhau. Mỗi thời kỳ (hay giai đoạn) vừa mang đặc điểm chung của thời đại, vừa mang những đặc trưng cụ thể của từng thời kỳ lịch sử. Việc phân chia thời đại lịch sử thành nhiều thời kỳ hay nhiều giai đoạn là rất cần thiết để nhận thức đầy đủ hơn về thời đại. Điều đó có thể khắc phục được sai lầm là lấy đặc điểm, diễn biến của một thời kỳ hay một giai đoạn cụ thể nào đó làm đặc trưng cho cả một thời đại lịch sử dài và đưa ra những kết luận về tương lai quá sớm trên cơ sở những dự báo chưa đầy đủ; hoặc chỉ thấy đặc điểm chung của thời đại mà không thấy tính đa dạng, phong phú và phức tạp của từng thời kỳ lịch sử cụ thể trong thời đại.