Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, đội
ngũ giáo viên luôn giữ một vị trí, vai trò vô cùng quan trọng, họ là người
quyết định thành công công cuộc xây dựng và đổi mới nền giáo dục.“Không
có thầy giáo thì không có giáo dục”. Người còn khẳng định vai trò không thể
thay thế của người giáo viên trong sứ mệnh đào tạo thế hệ trẻ. Trong bài phát
biểu tại Trường Đại học Sư phạm Hà Nội (10-1964), Bác đã nói: “Người
thầy giáo tốt - thầy giáo xứng đáng là thầy giáo - là người vẻ vang nhất. Dù là
tên tuổi không đăng trên báo, không được thưởng huân chương, song những người
thầy giáo tốt là những anh hùng vô danh. Đây là một điều rất vẻ vang. Nếu không
có thầy giáo dạy dỗ cho con em nhân dân thì làm sao mà xây dựng chủ nghĩa xã
hội được. Vì vậy, nghề thầy giáo rất là quan trọng, rất là vẻ vang; ai có ý
kiến không đúng về nghề thầy giáo thì phải sữa chữa”.
Với Người, sự nghiệp trồng
người - giáo dục, đào tạo được xác định rõ là sự nghiệp chung của Đảng,
Nhà nước và toàn xã hội, nhưng người trực tiếp thực hiện nhiệm vụ là nhà giáo.
Họ chính là lực lượng then chốt, quyết định chất lượng giáo dục, đào tạo. Vì lẽ
đó, Bác đã dày công xây dựng hệ thống quan điểm về những tiêu chuẩn, phẩm chất
cần có của đội ngũ nhà giáo dưới mái trường xã hội chủ nghĩa, bao gồm:
Thứ nhất,
mỗi một thầy giáo cần phải không ngừng tu dưỡng, rèn luyện nhân cách, trau dồi
đạo đức cách mạng. Suốt cuộc đời hoạt động của mình, Người đặc biệt chú
trọng đến quá trình tu dưỡng, rèn luyện đạo đức của Đảng, của từng cán bộ, đảng
viên, trong đó có đội ngũ những người làm nghề giáo. Đó không chỉ là tư tưởng
xuyên suốt, mà còn là nỗi bận tâm đau đáu của Người. Cũng tại buổi nói chuyện
tháng 10-1964, tại Trường Đại học Sư phạm Hà Nội. Bác đã nói chuyện với các
thầy cô giáo, sinh viên và cán bộ, công nhân viên của trường: “Cô giáo, thầy
giáo trong chế độ ta cần phải góp phần vào công cuộc xây dựng xã hội chủ nghĩa.
Phải có chí khí cao thượng, phải "tiên ưu hậu lạc" nghĩa là khó khăn
thì phải chịu trước thiên hạ, sung sướng thì hưởng sau thiên hạ. Đây là đạo đức
cách mạng”. Với Người, việc luôn trau dồi đạo đức cách mạng đã trở thành một
nhiệm vụ tất yếu, tối quan trọng, là điều kiện “cần” và “đủ” mà tất cả thầy cô
giáo đều phải hướng đến.
Thứ hai, nhà giáo phải luôn là tấm gương sáng ngời về tư tưởng, đạo
đức và lối sống. Chúng ta đều biết, Chủ tịch Hồ Chí Minh là
một người thầy - một nhà giáo dục vĩ đại, cả cuộc đời, Người đã giáo dục, đào
tạo biết bao thế hệ cán bộ, những chiến sĩ ưu tú cho cách mạng... Sức mạnh giáo
dục và cảm hóa của Người làm khuất phục cả những kẻ thù ở bên kia chiến tuyến,
đưa họ trở về với chính nghĩa, với lương tri của con người.
Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn nhấn
mạnh: “Người có tài mà không có đức thì là người vô dụng, có đức mà không
có tài thì làm việc gì cũng khó”. Đối với đội ngũ nhà giáo, tài là sự am hiểu,
vốn tri thức, vốn kinh nghiệm thực tiễn của người thầy, đức là tư cách, tình
yêu thương, trách nhiệm của người thầy đối với nghề, với các em học sinh… Chính
vì thế, Người nhắc các nhà giáo, dạy cũng như học đều phải biết chú trọng cả
tài và đức. Trong bài nói chuyện tại Hội nghị cán bộ phụ trách thiếu nhi
toàn miền Bắc (19-2-1959), Người nhấn mạnh: “Trẻ em hay bắt chước, cho nên thầy
giáo, cán bộ phụ trách, v.v., phải gương mẫu từ lời nói đến việc làm. Nếu các
cô, các chú bảo: “Các em phải siêng làm” nhưng các cô, các chú lại đi ngủ, hoặc
dạy “các em phải thật thà”, nhưng các cô, các chú lại nói sai, hay bảo “các em
phải giữ vệ sinh chung”, nhưng các cô, các chú bẩn, như thế là không được. Dạy
các cháu thì nói với các cháu chỉ là một phần, cái chính là phải cho các cháu
nhìn thấy, cho nên những tấm gương thực tế là rất quan trọng. Muốn dạy cho trẻ
em thành người tốt thì trước hết các cô, các chú phải là người tốt”. Người dặn
dò: “Học trò tốt hay xấu là do thầy giáo, cô giáo tốt hay xấu. Các cô, các chú
phải nhận rõ trách nhiệm của mình”, vì vậy “thầy giáo phải gương mẫu, trực tiếp
làm nhiệm vụ: Đào tạo những công dân tốt, những cán bộ tốt sau này, góp phần
xây dựng chủ nghĩa xã hội”.
Thứ ba, thầy
cô giáo phải thật sự yêu nghề, gắn bó với nghề; tất cả vì học sinh thân
yêu. Trong tư tưởng, Bác đặc biệt nhấn mạnh sự “yêu nghề” trong hoạt
động giáo dục: “Thầy cũng như trò, cán bộ cũng như nhân viên, phải thật thà yêu
nghề mình. Có gì vẻ vang hơn là nghề đào tạo những thế hệ sau này tích cực góp
phần xây dựng chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản?”. Ngoài ra, Người đặc
biệt chú trọng đến tinh thần trách nhiệm, dám đối mặt với khó khăn, thử thách,
sẵn sàng nhận mọi nhiệm vụ mà xã hội, Đảng và nhân dân giao cho các thầy, cô
giáo. Người luôn căn dặn: “Thầy và trò phải luôn luôn nâng cao tinh thần yêu Tổ
quốc, yêu chủ nghĩa xã hội, tăng cường tình cảm cách mạng đối với công nông,
tuyệt đối trung thành với sự nghiệp cách mạng, triệt để tin tưởng vào sự lãnh
đạo của Đảng, sẵn sàng nhận bất kỳ nhiệm vụ nào mà Đảng và nhân dân giao cho”.
Đó là tinh thần trách nhiệm dành cho sự nghiệp giáo dục, mang tri thức tới cho
các em học sinh, các thế hệ sinh viên; là nghĩa cử cao đẹp và sự dấn thân vì
mục tiêu “trăm năm trồng người”.
Thứ tư,
quá trình giáo dục mỗi thầy giáo, cô giáo cần đặc biệt chú trọng tới nội dung
và phương pháp truyền thụ. Theo Bác, quá trình giáo dục có ý nghĩa vô cùng quan
trọng, tuy vậy Người đặc biệt chú trọng đến tác phong, tư duy, cách truyền đạt
tri thức cho học trò, phải nêu cao tác phong độc lập suy nghĩ và tự do tư
tưởng. Đọc tài liệu thì phải đào sâu hiểu kỹ, không tin một cách mù quáng từng
câu một trong sách, có vấn đề chưa thông suốt thì mạnh dạn đề ra và thảo luận
cho vỡ lẽ. Đối với bất cứ vấn đề gì đều phải đặt câu hỏi “vì sao?”, đều phải
suy nghĩ kỹ càng xem nó có hợp với thực tế không, có thật là đúng lý không,
tuyệt đối không nên nhắm mắt tuân theo sách vở một cách xuôi chiều.
Người nhấn mạnh: “Óc những
người tuổi trẻ trong sạch như một tấm lụa trắng. Nhuộm xanh thì nó sẽ xanh.
Nhuộm đỏ thì nó sẽ đỏ. Vì vậy sự học tập ở trong trường có ảnh hưởng rất lớn
cho tương lai của thanh niên, và tương lai của thanh niên tức là tương lai của
nước nhà”. Chất lượng và hiệu quả giáo dục không phải ở chỗ học nhiều, học vẹt,
học thuộc lòng từng câu, từng chữ, mà là giáo dục người học trở nên “những
người công dân hữu ích cho nước Việt Nam, một nền giáo dục làm phát triển hoàn
toàn những năng lực sẵn có của các em”.
Người cũng khuyên rằng “chớ đặt
những chương trình, kế hoạch mênh mông, đọc nghe sướng tai nhưng không thực
hiện được. Việc gì cũng cần phải thiết thực, nói được, làm được. Việc gì cũng
phải từ nhỏ dần dần đến to, từ dễ dần dần đến khó, từ thấp dần dần đến cao. Một
chương trình nhỏ mà thực hành được hẳn hoi, hơn là một trăm chương trình to tát
mà làm không được”.
Quán triệt quan điểm, tư tưởng
của Người về vai trò của người thầy trong sự nghiệp giáo dục, Đảng ta đặc biệt
quan tâm đến giáo dục, đào tạo, luôn xác định là “quốc sách hàng đầu”, trở
thành tư tưởng chỉ đạo mang tính chiến lược. Trong báo cáo chính trị tại Đại
hội lần thứ XIII, Đảng đặt ra yêu cầu việc xây dựng đồng bộ thể chế, chính sách
để thực hiện có hiệu quả chủ trương giáo dục và đào tạo cùng với khoa học và
công nghệ là quốc sách hàng đầu, là động lực then chốt để phát triển đất nước.
Văn kiện Đại hội cũng xác định cần: “đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào
tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, phát triển con người”, trong đó
nhấn mạnh: “Thực hiện đồng bộ các cơ chế, chính sách và giải pháp để cái thiện
mức sống, nâng cao trình độ và chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý
giáo dục”.
Những quan điểm trên của Đảng
chính là trở về với triết lý giáo dục của Người nhằm thực hiện thành công chiến
lược trồng người - “những người hữu ích cho nước Việt Nam” như Bác Hồ kính yêu
của chúng ta từng mong ước.
HAIVAN
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét