Đấu tranh chống mưu đồ của Trung Quốc nhằm phá hủy trật tự luật pháp quốc tế, độc chiếm Biển Đông

Đấu tranh chống mưu đồ của Trung Quốc nhằm phá hủy trật tự luật pháp quốc tế, độc chiếm Biển Đông

Từ khi lãnh đạo TQ, Chủ tịch Tập Cận Bình đẩy mạnh quá trình bồi lấp, xây dựng đảo nhân tạo tại một số thực thể mà Bắc Kinh dùng vũ lực chiếm đóng ở Biển Đông. Tính đến giai đoạn 2018 đến nay, quá trình nhân tạo hóa, quân sự hóa tại Biển Đông cơ bản đã hoàn thiện. Các tiền đồn quân sự ở Chữ Thập, Phú Lâm, Xu Bi, cùng với lực lượng dân quân biển hùng hậu, các lớp tàu hải cảnh và tàu chiến tạo ra những “quả bom” phục vụ mục tiêu bắt nạt, đe dọa của TQ với ngư dân, tàu thuyền, máy bay của các nước khi đi qua Biển Đông.

Tuy nhiên, một “quả bom” nguy hiểm không kém của TQ đặt ra chính là quả bom được cài đặt ở hệ thống luật pháp quốc tế, cụ thể là Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982. Trong bài phỏng vấn trả lời Tạp chí The Diplomat hôm 1-8, chuyên gia Biển Đông Bill Hayton nhận định TQ đang cố gắng tuyên bố rằng ngư dân và các đơn vị thăm dò dầu mỏ của họ được hưởng quyền hạn vượt quá những gì UNCLOS quy định. Nói cách khác, theo Bill Hayton, phía TQ chỉ dựa vào cách diễn dịch cái gọi là “quyền lịch sử” vốn chỉ đề cao dân tộc tính TQ mà không hề có bằng chứng.

“Nếu để tình trạng này thắng thế, nó sẽ tạo cơ hội cho TQ (và có thể các quốc gia khác dựa vào tiền lệ của TQ) thoải mái khai thác các nguồn tài nguyên nằm bên ngoài vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của họ. Điều đó giống như việc đặt một quả bom vào UNCLOS, phá vỡ một phần then chốt của trật tự hàng hải quốc tế. Nói một cách dễ hiểu, dựa vào tuyên bố “quyền lịch sử”, Bắc Kinh sẽ tiếp tục đòi hỏi việc chia sẻ các nguồn tài nguyên trên biển vốn theo quy định của UNCLOS thì thuộc về đặc quyền của (các nước ven biển – PV) Philippines, Malaysia, Brunei, Indonesia và Việt Nam” – Ông Bill Hayton nói với The Diplomat.

Vị chuyên gia kỳ cựu về Biển Đông cũng khẳng định đã nghiên cứu kỹ về cái gọi là “quyền lịch sử” mà TQ tuyên bố. Ông phát hiện ra rằng không có bất kỳ điều gì “thuộc về lịch sử” khi nói về “quyền lịch sử” trong tuyên bố chủ quyền của TQ đã đưa ra và cố gắng theo đuổi lâu nay. Tiếc thay, dù không có cơ sở và đã bị Tòa Trọng tài 2016 bác bỏ, “quyền lịch sử” vẫn tiếp tục được TQ sử dụng làm động lực và cơ sở để thực hiện các hành vi phi pháp ở Biển Đông.

Trong khi đó, “quả bom” mà TQ đang cố tình đặt ở UNCLOS, nói như Nhà nghiên cứu Bill Hayton, là rất nguy hiểm. Nếu cái gọi là “quyền lịch sử” của TQ ở Biển Đông không được nhìn nhận một cách đúng đắn trong cộng đồng quốc tế, TQ sẽ tiếp tục còn không gian để tuyên truyền yêu sách đường lưỡi bò.

Việc Mỹ, sau đó đến Úc lần lượt đệ trình công hàm lên Liên Hợp Quốc để phản đối yêu sách của TQ ở Biển Đông là một tiền lệ rất đáng thúc đẩy. Không chỉ Bộ Ngoại giao Mỹ mà ngay cả Bộ Quốc phòng, Thương mại của Mỹ; Không chỉ Mỹ mà ASEAN, nhất là các nước ven biển, cần ra sức vận động các quốc gia đồng minh, đối tác của Mỹ - vốn là các nền kinh tế lớn, có ảnh hưởng đáng kể đến TQ – ra tuyên bố hoặc công hàm tương tự về Biển Đông.

Việc Philippines, Malaysia, Indonesia, Việt Nam đồng loạt gửi công hàm lên Liên Hợp Quốc phản đối yêu sách TQ đã đánh động được dư luận quốc tế. Điều cần làm chính là một liên minh pháp lý nhằm bày tỏ lập trường của các nước ven biển trong bối cảnh đàm phán Bộ Quy tắc Ứng xử ở Biển Đông (COC) đang gặp nhiều khó khăn. Liên minh pháp lý có vai trò chia sẻ thông tin, kinh nghiệm áp dụng các biện pháp pháp lý (ví dụ khiếu kiện); thảo luận và thống nhất các quan điểm, nguyên tắc, biện pháp, cơ chế giải quyết tranh chấp giữa nội bộ khối các nước ven biển và giữa khối với TQ.

Các nước ven biển (nếu cần thiết cả Mỹ lẫn đồng minh quan tâm) nên có các kế hoạch truyền thông thường xuyên về bản chất của cái gọi là “quyền lịch sử” và đường chín đoạn đến cộng đồng quốc tế. Việc TQ tận dụng các tạp chí khoa học tự nhiên quốc tế (không liên quan Biển Đông) để cài cắm bản đồ đường lưỡi bò cho thấy Bắc Kinh sử dụng mọi không gian để “bình thường hóa” yêu sách của họ. Vậy nên, các nước cần có chính sách truyền thông bao quát hơn về Biển Đông, thay vì chỉ tập trung vào các diễn đàn chính trị hoặc chuyên ngành.

Xét trong bối cảnh TQ tham vọng trỗi dậy trở thành siêu cường lãnh đạo thế giới, uy tín là điều mà Bắc Kinh chắc chắn quan tâm. Vì vậy, phải tận dụng sức ép từ công luận quốc tế để buộc TQ phải hành xử trách nhiệm. Muốn vậy, phải tìm nhiều cách khác nhau để công luận hiểu rõ bản chất yêu sách phi pháp của TQ và cùng lên tiếng để tạo sức ép lên cách hành xử của Bắc Kinh.