Pháp luật Việt Nam về tội phạm sử dụng công nghệ cao

 Pháp luật Việt Nam về tội phạm sử dụng công nghệ cao

Hiện nay, luật pháp của nhiều nước trên thế giới đã có định nghĩa về tội phạm sử dụng công nghệ cao, như: tội phạm công nghệ cao (high-tech crime), tội phạm máy tính (computer crime), tội phạm liên quan đến máy tính (computer-related crime), tội phạm mạng (cybercrime).

Trong những năm qua, Việt Nam đã tích cực sửa đổi, bổ sung một số qui định pháp luật nhằm tạo cơ sở pháp lý hoàn thiện hơn trong công tác phòng, chống tội phạm nói chung, tội phạm sử dụng công nghệ cao nói riêng.  Theo khoản 1 Điều 3 Nghị định số 25/2014/NĐ-CP của Chính phủ ngày 07/4/2014 qui định: “Tội phạm sử dụng công nghệ cao là hành vi nguy hiểm cho xã hội được qui định trong Bộ luật Hình sự có sử dụng công nghệ cao”. Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) có nhiều điều luật qui định về tội phạm có sử dụng công nghệ cao, trong đó có thể chia thành các nhóm: nhóm các điều luật qui định trực tiếp các tội phạm trong lĩnh vực công nghệ thông tin và viễn thông; nhóm các điều luật qui định cụ thể sử dụng công nghệ thông tin, viễn thông là tình tiết định tội, định khung tăng nặng trách nhiệm hình sự và Nhóm khác (các điều luật không qui định cụ thể sử dụng công nghệ thông tin, viễn thông nhưng có thể xảy ra trong các tội phạm) cụ thể là: (i) Nhóm các điều luật qui định các tội phạm trong lĩnh vực công nghệ thông tin và viễn thông: bao gồm 09 Điều, từ Điều 285 đến Điều 294 (Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự năm 2015 đã bỏ Điều 292 về tội cung cấp dịch vụ trái phép trên mạng máy tính, mạng viễn thông); (ii) Nhóm các điều luật qui định sử dụng công nghệ cao là tình tiết định tội, định khung tăng nặng trách nhiệm hình sự như: Điểm e khoản 2 Điều 155 (Tội làm nhục người khác), Điểm e khoản 2 Điều 156 (Tội vu khống), Điểm c khoản 2 Điều 321 (Tội đánh bạc), Điểm c khoản 2 Điều 326 (Tội truyền bá văn hóa phẩm đồi trụy), Điều 344 (Tội vi phạm qui định về hoạt động xuất bản)…

Bộ luật Tố tụng hình sự Việt Nam năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2021) đã qui định dữ liệu điện tử là nguồn chứng cứ và qui định các biện pháp thu thập, bảo quản chứng cứ điện tử. Một số văn bản pháp luật khác liên quan đến công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao đã được ban hành, như: Luật An toàn thông tin mạng năm 2015; Luật Giao dịch điện tử năm 2015… Đối với những hành vi vi phạm hành chính, việc xử phạt được áp dụng theo qui định của Luật xử lý vi phạm hành chính và các văn bản hướng dẫn thi hành có liên quan.