NHẬN DIỆN PHẦN TỬ CƠ HỘI CHÍNH TRỊ TRONG 
CUỘC ĐẤU TRANH TRÊN LĨNH VỰC TƯ TƯỞNG HIỆN NAY

Trong các đòn tấn công phá hoại về mặt tư tưởng, xuyên tạc, đả kích các quan điểm, đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam, ngoài các thế lực thù địch ra, thì các phần tử cơ hội chính trị đang thực hiện một cách ráo riết. Họ phát biểu công khai, tán phát tài liệu, công bố trên các phương tiện thông tin đại chúng, đưa lên mạng Internet những quan điểm sai trái hòng làm tan rã lòng tin, gây chia rẽ nội bộ. Vậy họ là ai? Họ từ đâu ra? Nhiều người không khỏi băn khoăn: tại sao trong số họ có cả những cán bộ, đảng viên đã theo Đảng từ lúc còn hoạt động bí mật, đã tham gia các cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc, bảo vệ Tổ quốc, có công lao to lớn, nay bỗng nhiên trở thành người công kích mạnh mẽ đường lối của Đảng. Vậy hiện tượng đó diễn ra theo quy luật nào? Có thật họ là những phần tử cơ hội hay không? Cơ hội chính trị là gì?

Thực ra, hiện tượng cơ hội chính trị đã xuất hiện từ khi lịch sử loài người phân chia giai cấp, khi có sự sử hữu khác nhau về tư liệu sản xuất. Trong xã hội phong kiến, bên cạnh những minh quân và quan lại thanh liêm chính trực, thường xuyên xuất hiện những người giành quyền lực bằng những thủ đoạn không chính đáng gây mâu thuẫn nội bộ, cấu kết với các thế lực bên ngoài để lật đổ từ bên trong. Bề ngoài họ tỏ ra là trung quân ái quốc, nhưng trong hành động họ là người phản bội, phá hoại lợi ích của dân tộc, cộng đồng.

Khi chủ nghĩa Mác ra đời, được truyền bá trong giai cấp công nhân và nhân dân lao động ở châu Âu, và sau đó trên toàn thế giới, thì cũng xuất hiện chủ nghĩa cơ hội (Opportunism). Họ xây dựng một hệ thống lý luận về hình thức là phát triển học thuyết cách mạng của Mác, áp dụng vào điều kiện lịch sử - cụ thể của châu Âu, nhưng thực chất là đi tìm con đường khác, chống lại học thuyết cách mạng của Mác, thực hiện chủ trương cải lương, xoa dịu đấu tranh giai cấp. Con đường thứ ba mà họ tìm tòi và theo đuổi thực chất là bảo vệ chủ nghĩa tư bản. Kết quả của trào lưu tư tưởng đó là di diễn ra sự cải biến tổ chức của những người cộng sản thành Đệ nhị quốc tế do Bécstanh và Cauxki lãnh đạo sau này Đệ nhị quốc tế đổi thành Quốc tế xã hội gồm các đảng xã hội dân chủ phát triển. Ở nhiều nước, khi còn hai hệ thống thế giới, chủ nghĩa tư bản đã nhiệt thành ủng hộ và khai thác những tổ chức này để chống lại phe xã hội chủ nghĩa. Ngày nay, họ lại cố chứng minh: con đường đó (con đường thứ ba) là con đường đúng đắn với quy luật phát triển của lịch sử loài người. Tuy nhiên, chủ nghĩa xã hội dân chủ bao hàm nhiều khuynh hướng không thống nhất một cách chặt chẽ, cho nên không thể coi tất cả họ đều là người bảo vệ chủ nghĩa tư bản.

Ngoài chủ nghĩa cơ hội, có cả hệ thống lý luận và tổ chức, trong phong trào cộng sản quốc tế còn xuất hiện những phần tử cơ hội chính trị. Họ không nêu ra hệ thống lý luận học thuyết, mà chỉ hành động, bề ngoài là chống chủ nghĩa tư bản, nhưng thực chất là ủng hộ chủ nghĩa tư bản và phá hoại phong trào cách mạng. Những phần tử như vậy (như Bacunin), theo Mác, là những kẻ dốt nát về mặt lý luận, nhưng lại giàu có về các thủ đoạn.

Trong quá trình đổi mới ở nước ta, trước những thắng lợi to lớn của nhân dân ta dưới sự lãnh đạo của Đảng, đã xuất hiện những phần tử cơ hội chính trị. Xem xét những tài liệu mà họ tán phát, có thể thấy rằng: họ chưa đạt tới một học thuyết để hình thành chủ nghĩa cơ hội mà chỉ là những phần tử cơ hội chính trị.

Theo định nghĩa kinh điển thì cơ hội chính trị là: thái độ chính trị không theo một đường lối rõ rệt, không có chính kiến hẳn hoi, có thể ngả bên này hay bên nọ để mưu lợi trước mắt. Trong phong trào cộng sản, có hai khuynh hướng cơ hội:

- Cơ hội "hữu khuynh": sùng bái phong trào tự phát từ bỏ cách mạng xã hội chủ nghĩa, phủ nhận giai cấp công nhân giành chính quyền.

- Cơ hội "tả khuynh" là sự kết hợp hỗn tạp những phương châm cách mạng cực đoan và phiêu lưu, dựa trên cơ sở những quan niệm duy ý chí về sức mạnh tuyệt đối của bạo lực cách mạng.

- Cơ hội hữu khuynh và "tả khuynh" bề ngoài có vẻ đối lập nhau, song chúng đều giống nhau ở thái độ thủ địch với chủ nghĩa Mác - Lênin, với phong trào cộng sản và công nhân quốc tế; ngày nay họ thù địch với sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản.