Thất bại Điện Biên Phủ qua điều trần của chính phủ Pháp

Sau gần 1 năm Điện Biên Phủ thất bại, chính phủ Pháp thành lập một ủy ban chuyên trách - The Catroux Commission (TCC) - để điều tra nguyên nhân thất bại. Hồ sơ của TCC rất đồ sộ, được lưu trữ tại Phân ban lịch sử và tư liệu Bộ Quốc phòng Pháp và được giữ kín trên nửa thế kỷ bằng dấu "Tuyệt mật".

Qua điều tra, TCC đã phát hiện nhiều chuyện động trời về chiến thuật, các mâu thuẫn cá nhân, sai lầm chính trị… Ví dụ, hồ sơ GR 1R231 đề cập tới sai lầm của Pháp khi đánh giá quân đội Việt Minh. Thực ra Việt Minh không yếu như người Pháp tưởng mà do được dư luận ủng hộ, đặc biệt là các nước trong phe xã hội chủ nghĩa nên tiềm lực mạnh; việc nước Pháp bị hất ra khỏi Đông Dương là hệ quả của hàng loạt những sai lầm từ chính trị, ngoại giao cho tới quân sự. Chẳng hạn, đến tháng 3-1954 đội quân Việt Minh của tướng Giáp đã vượt qua con số 40 nghìn, được trang bị cả vũ khí hạng nặng trong khi đó Pháp chỉ có dưới 15 nghìn, mọi sự chi viện đều từ bên ngoài và liên tục bị gián đoạn. Chưa kể vị trí của Điện Biên Phủ lại ở cách xa biển (cảng Hải Phòng) tới 400 km, cách các căn cứ không quân của Pháp 300 km và gần biên giới với Trung Quốc..., mọi thứ đều khiến quân đội Pháp hoàn toàn bất lợi khi bị tấn công.

Kết quả điều tra không được công bố, lý do là vì giới chính trị gia Pháp muốn trốn tránh trách nhiệm và không muốn nhiều người biết. Vả lại, thời kỳ đó Pháp vẫn đang phải đối mặt với các cuộc chiến khác ở Bắc Phi. Chính sự bưng bít này làm cho các cựu binh tham gia Điện Biên Phủ bất bình với chính phủ, khiến việc điều hành tại chỗ của De Castries, Navarre, hay Rene Cogny không mang lại hiệu quả. Thậm chí, ngay cả khi về Pháp họ còn bị đối xử bất công. Đại tá Jacques Allaire, thuộc binh đoàn 6 tham chiến tại Điện Biên Phủ cho biết, qua điều tra của TCC mới vỡ lẽ mâu thuẫn giữa tướng Navarre và tướng Cogny cũng là một trong những nguyên nhân gây thất thủ tại Điện Biên Phủ.