CẢNH GIÁC NHẬN DIỆN, ĐẤU TRANH LOẠI BỎ THÔNG TIN GIẢ TRÊN MẠNG XÃ HỘI

          Hiện nay, trong điều kiện cách mạng công nghiệp 4.0 đang phát triển “với cấp số nhân”, mạng xã hội đã trở nên phổ biến với mọi người dân. Bất kỳ ai, chỉ cần có trong tay một thiết bị thông minh (điện thoại, máy tính bảng, laptop….) có kết nối internet đều có thể tham gia vào mạng xã hội, trên những nền tảng khác nhau (như: facebook, youtube, zalo, twitter…). Bên cạnh những tác dụng to lớn, người dùng mạng xã hội đã và đang phải đối diện với nhiều nguy cơ, trong đó có vấn nạn tin giả. Tin giả trong “xã hội ảo” nhưng gây hại sâu sắc, nguy hiểm đến “thế giới thực”. Nhận diện, đấu tranh với thông tin giả trên mạng xã hội trở thành vấn đề nóng bỏng hiện nay.

          Hàng ngày, hàng giờ người dùng internet có thể tiếp cận muôn vàn thông tin trên các nền tảng mạng xã hội phổ biến như: facebook, youtube, zalo, twitter… Chỉ cần gõ một “từ khóa” người dùng có thể nhận về hàng ngàn, hàng vạn thông tin liên quan đến các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hóa, đời sống xã hội. Sự linh hoạt, thuận tiện của các nền tảng mạng xã hội là không thể phủ nhận. Bên cạnh việc tiếp cận thông tin, người dùng có thể chia sẻ, bày tỏ quan điểm cá nhân về những vấn đề mình quan tâm. Người dùng không chỉ tiếp cận một chiều mà hoàn toàn có thể phát triển tư duy và sự sáng tạo của bản thân, góp phần làm giàu tri thức của nhân loại. Tuy nhiên, trên các nền tảng mạng xã hội, tri thức, dữ liệu được tạo ra trên từng giây, trong số đó có rất nhiều thông tin giả, thông tin xấu, độc, thách thức người dùng.

          Tin giả (fake news) – theo cách hiểu thông thường là những thông tin không chính xác, chưa được kiểm chứng, kiểm duyệt, xuất hiện sai lệch về nội dung và được phát tán rộng rãi, với tốc độ vô cùng nhanh trên Internet và các phương tiện truyền thông. Có thể đó là những thông tin hoàn toàn không chính xác được cố tình đăng tải, lan truyền vì một mục đích nào đó; có thể là những thông tin có một phần sự thật nhưng không hoàn toàn chính xác do người viết không kiểm chứng toàn bộ sự thật trước khi đăng tải, chia sẻ hoặc có thể họ phóng đại một phần của câu chuyện đó. Dù ở thể loại, cấp độ nào thì đây hoàn toàn là những thông tin không đáng tin cậy, nhưng xuất hiện với “cường độ” lớn, “mật độ” dày đặc trên nhiều nền tảng mạng xã hội, dễ gây nên những nhận thức sai lầm trong dư luận xã hội. Thậm chí, tạo nên những nhận thức và hành động sai lầm, lệch lạc của một bộ phận quần chúng thiếu hiểu biết, cả tin.

Thực tế cho thấy, từ khi dịch Covid-19 xuất hiện đến tháng 3 năm 2020, trên không gian mạng Việt Nam đã có hơn 900.000 thông tin liên quan đến tình hình dịch bệnh. Từ tháng 1 đến tháng 3 năm 2020, công an các đơn vị, địa phương trong cả nước đã xác minh, làm việc với gần 700 trường hợp đưa tin sai sự thật; đã có hơn 300 đối tượng trong nước tung tin giả về dịch Covid-19 trên không gian mạng bị cơ quan chức năng xử lý. Đặc biệt, trước thềm Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng các thế lực thù địch, các phần tử cơ hội, phản động càng tăng cường tung thông tin giả, tin đồn thất thiệt với các nội dung như: Đại hội là dịp để “các phe cánh trong Đảng đang thanh trừng lẫn nhau”, và rằng “trong Đảng không có dân chủ nên cần phải đa đảng”, nguy hại hơn chúng ra sức xuyên tạc, bịa đặt về đời tư cá nhân, bôi nhọ thanh danh, uy tín của những cá nhân lãnh đạo trong diện “quy hoạch nhân sự”!… Mục đích nhằm làm cho người đọc, người xem thiếu bản lĩnh và kinh nghiệm dễ lầm tưởng, không nhận diện được đúng – sai, dễ dao động về tư tưởng, mất niềm tin, hoài nghi vào sự lãnh đạo của Đảng. Từ đó, chúng “tạo cớ” cho các hành động chống phá tiếp theo, phá vỡ sự ổn định, phát triển của đất nước. Điều đó cho thấy, tin giả trên mạng xã hội là vấn đề rất phức tạp, nan giải và đặc biệt nguy hiểm hiện nay.

          Nhận diện, đấu tranh và loại bỏ thông tin giả, thông tin xấu độc trên mạng xã hội hiện nay về phía người dùng mạng xã hội, cần thể hiện rõ trách nhiệm cá nhân trên những nội dung sau:

          Một là, cần nhận thức rõ trách nhiệm công dân khi tham gia các hoạt động trên môi trường không gian mạng. Khi tham gia các nền tảng mạng xã hội, bên cạnh việc thỏa mãn những nhu cầu cơ bản của cá nhân, mỗi công dân cần ý thức rõ việc thiết lập “vùng an toàn” trong khuôn khổ pháp luật; để một mặt bảo đảm sự an ninh, an toàn cho cá nhân, mặt khác bảo vệ quyền lợi của quốc gia, dân tộc, giữ gìn an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên không gian mạng. Tham gia vào các nền tảng mạng xã hội người dùng vừa là người tiếp nhận thông tin, vừa là người tạo nên thông tin. Với tư cách tiếp nhận thông tin, mỗi người dùng mạng xã hội phải luôn cảnh giác, tiếp nhận thông tin một các có chọn lọc, có sự so sánh, đối chiếu giữa thông tin trên mạng xã hội với các thông tin trên phương tiện thông tin truyền thông chính thống (như: đài truyền hình quốc gia, các trang báo của cơ quan ngôn luận Trung ương…) để phân biệt, đánh giá mức độ đúng – sai của các thông tin. Tuyệt đối không tiếp nhận thông tin một cách cảm tính, theo tâm lý “đám đông”, dễ tin, cả tin theo các luồng thông tin trên mạng xã hội. Với tư cách người tạo nên thông tin, khi viết, truyền tải bất kỳ một thông tin nào trên các nền tảng mạng xã hội cần nghiêm túc cân nhắc, ý thức rõ phạm vi ảnh hưởng của những thông tin đưa lên mạng. Phải luôn răn mình: “suy nghĩ rồi mới nói”, đừng “nói trước khi suy nghĩ”; bởi hệ lụy từ những thông tin mình tạo ra trên mạng xã hội đôi khi khôn lường.

          Hai là, cảnh giác đấu tranh, loại bỏ những thông tin sai sự thật trên mạng xã hội. Khi tham gia mạng xã hội, người dùng hoàn toàn có thể nhận diện, “chỉ mặt, đặt tên” những thông tin sai sự thật. Bởi với sự hỗ trợ “đắc lực” của các công cụ tìm kiếm (như: google) người đọc sẽ nhanh chóng tìm thấy sự so sánh, đối chiếu đơn giản, dễ dàng tìm ra “chân lý” của sự việc. Vấn đề ở chỗ, người dùng không được dễ dãi, không cho phép mình “dễ dãi”, tin ngay những thông tin vừa nghe, vừa đọc. Ý thức công dân và sự nhạy bén chính trị cần được đặt lên hàng đầu. Câu hỏi tại sao? Mục đích gì ẩn đằng sau? Thông tin này có lợi hoặc có hại cho ai?… phải luôn thường trực trong đầu mỗi người dùng mạng xã hội. Tuyệt đối không để “ma trận” thông tin trên mạng xã hội “điều khiển” nhận thức và hành vi của bản thân. Đây là vấn đề khó nhưng không phải không thực hiện được, nếu mỗi người dùng mạng xã hội nêu cao ý thức công dân, sự tự tôn, tự trọng của cá nhận. Mỗi người phải luôn răn mình: xã hội ảo nhưng hệ lụy thật, nếu không cảnh giác trong hiện tại sẽ nhận về những hậu quả khôn lường trong tương lai.

          Ba là, hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong đấu tranh, loại bỏ thông tin giả trên mạng xã hội. Hiện nay hành lang pháp lý và các công cụ kỹ thuật hoàn toàn cho phép người dùng mạng xã hội phát hiện, tố giác với các cơ quan chức năng về những thông tin giả mạo. Luật Hình sự, Luật An ninh mạng… đều có những điều khoản quy định cho phép công dân tố cáo những hành vi đưa tin sai sự thật, lừa đảo trên mạng internet. Đặc biệt, Trung tâm xử lý tin giả Việt Nam đã cung cấp số điện thoại, email, webside để tiếp nhận những thông tin giả mạo liên quan đến các lĩnh vực: Chính sách, pháp luật;  Kinh tế, tài chính; Lĩnh vực y tế (sản phẩm y tế liên quan đến sức khỏe con người); Thiên tai, dịch bệnh; An ninh quốc gia, trật tự an toàn – xã hội; Tài khoản giả mạo; Đường link lừa đảo; và các lĩnh vực khác. Do đó, khi người dùng mạng xã hội phát hiện thông tin giả mạo, cần chủ động liên hệ với các cơ quan chức năng để có biện pháp xử lý kịp thời.

          Tóm lại, thông tin giả đã và đang tồn tại khá nhiều trên các nền tảng mạng xã hội. Những thông tin này luôn “ẩn mình” trong “ma trận” để đánh lừa mỗi người dùng. Do đó, khi tiếp nhận thông tin trên mạng xã hội, mỗi cá nhân hãy chủ động tìm kiếm từ các trang báo chí, thông tin chính thống để so sánh, đối chiếu. Nếu không xác định được nguồn gốc, động cơ, mục đích của thông tin và người chia sẻ thông tin, cần bình tĩnh, thận trọng khi bình luận, phát tán thông tin. Bên cạnh đó, cần xây dựng cho bản thân thái độ tích cực, thể hiện rõ trách nhiệm công dân, phối hợp cùng các cơ quan chức năng trong đấu tranh phòng, chống, loại bỏ thông tin giả trên mạng xã hội./.