Các quan niệm ngoài mác xít về tôn giáo

 

Tôn giáo là một hiện tượng xã hội đã tồn tại hàng nghìn năm. Kể từ khi xuất hiện, tôn giáo đã trở thành một yếu tố tham gia vào các quá trình xã hội, ảnh hưởng đến nhiều phương diện của đời sống con người. Tôn giáo đã được nhiều nhà khoa học quan tâm, nghiên cứu, với mong muốn tìm ra tiếng nói chung nhất về tôn giáo. Tuy nhiên đến nay, khái niệm tôn giáo vẫn đang là vấn đề tranh cãi trong giới nghiên cứu. Định nghĩa về tôn giáo phụ thuộc vào quan điểm và phương pháp tiếp cận của các nhà nghiên cứu.

Thuật ngữ tôn giáo bắt nguồn từ tiếng Latinh “Religion” có nghĩa là sự ràng buộc giữa cái hiện thực và cái hư ảo, siêu nhiên

Các nhà duy tâm

  Các nhà duy tâm, xem tôn giáo là sản phẩm có nguồn gốc siêu nhiên, nó là sản phẩm “bẩm sinh” chứ không phải là kết quả của sự vận động xã hội. Tôn giáo có vai trò sáng tạo ra loài người, xã hội, quy định hoạt động, quyết định số phận của các cá nhân và xu hướng vận động của xã hội.

Trong lịch sử nhân loại, "đêm trường trung cổ" chính là thời kỳ tôn giáo đã làm mưa gió trong xã hội con người- giáo hội cơ đốc đã trở thành trụ cột tinh thần của chế độ phong kiến ở Tây Âu. Trong thời kỳ này, "triết học kinh viện" là chỗ dựa chủ yếu của thần học. Đại biểu điển hình cho những triết gia kinh viện học đó là Tô-mát Đa Canh (1225-1274). Trong tư tưởng triết học của mình, ông đã chứng minh sự tồn tại của thượng đế, bênh vực chế độ phong kiến và âm mưu thống trị thế giới của giáo hoàng.

Theo ông, sự tồn tại của Thượng đế chỉ có thể được chứng minh trên cơ sở của kinh nghiệm, nghĩa là trên cơ sở tồn tại của thế giới như là sự sáng tạo của Thượng đế. Tômát đưa ra năm điều chứng minh:

1. Cần có cái động lực ban đầu, vì thế giới không phải là sự vận động vĩnh cửu;

2. Mục đích của những nguyên nhân tác động không thể là vô tận, nên cần phải có cái nguyên nhân đầu tiên;

3. Mọi sự vật của thế giới là ngẫu nhiên, do đó cần tồn tại một cái tất nhiên tuyệt đối;

4. Các sự vật bộc lộ những giai đoạn hoàn thiện tuyệt đối;

5. Tính chất hợp lý của giới tự nhiên không thể giải thích bằng những nguyên nhân tự nhiên, cần phải tồn tại một thực thể lý trí siêu tự nhiên điều chỉnh thế giới.

 Như vậy theo Tômát, Thượng đế chính là động lực ban đầu, là nguyên nhân ban đầu, là cái tất nhiên tuyệt đối, sự hoàn thiện tuyệt đối cũng như là nguyên nhân tạo ra sự hợp lý của giới tự nhiên.

 Giáo hoàng đã bảo vệ và đề cao Tô-mát Đa-canh là "Thánh Tômát", gọi triết học của ông là "triết học chân chính duy nhất" của giáo hội cơ đốc.

 Tư tưởng triết học của Tô mát Đa canh vẫn còn ảnh hưởng mãi tới các nhà triết học duy tâm tư sản hiện nay. Sự lũng đoạn của triết học kinh viện là một trong những nguyên nhân dẫn đến cuộc đấu tranh gay gắt trên lĩnh vực triết học thời kỳ phục hưng.

 Những người theo chủ nghĩa vô thần

Thời cổ đại: E-pi-quya phủ nhận sự can thiệp của thần thánh vào sự phát triển của tự nhiên và số phận con người, xã hội.

Con người muốn được hưởng tự do thì phải thoát khỏi sự sợ hãi trước thần linh, tự mình đấu tranh cho tự do.

Thời kỳ phục hưng:  Điđrô kịch liệt chống lại tôn giáo, ông cho rằng tôn giáo là một trong hai sợi dây thắt cổ, muốn chống lại sự áp bức phải cắt đi trước hết sợi dây tôn giáo.