Bảo đảm an ninh mạng là nhiệm vụ cấp bách

Cùng với sự bùng nổ của Internet, không thể phủ nhận những lợi ích to lớn mà mạng xã hội đem lại cho con người trong việc kết nối, liên lạc, tiếp cận thông tin nhanh chóng. Tuy nhiên, không gian mạng luôn tiềm ẩn nhiều hiểm họa khó lường, thậm chí đe dọa tới an ninh quốc gia.

Do đó bảo vệ an toàn hệ thống thông tin, đấu tranh, phát hiện, ngăn chặn các hoạt động xâm phạm trên không gian mạng là yêu cầu cấp bách, hàng đầu hiện nay.

Internet xuất hiện mang lại một sự thay đổi mạnh mẽ trên nhiều lĩnh vực, từ kinh tế, khoa học, kỹ thuật, giáo dục, cho đến an ninh, chính trị của nhiều quốc gia trên thế giới. Trên không gian mạng, nhiều phát hiện mang tính đột phá được công bố tác động rất lớn đến sự phát triển của xã hội.

Ða số hoạt động diễn ra trong thế giới thực đều có sự hỗ trợ đắc lực của các thiết bị thông minh, làm thay đổi cách thức con người tiến hành công việc, tạo ra sản phẩm, học tập, giao tiếp, vui chơi, giải trí mà không bị giới hạn về không gian và thời gian; từ đây dẫn đến những thay đổi sâu sắc về chất lượng cuộc sống của mỗi cá nhân, đồng thời tạo nên “cuộc cách mạng” về tổ chức các chuỗi sản xuất-giá trị, thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội, góp phần tạo nên sự thay đổi trong phát triển của các quốc gia.

Nhiều quốc gia đã dựa trên thành tựu của khoa học-công nghệ và không gian mạng để “đi tắt đón đầu”, thúc đẩy mạnh mẽ tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Nhận thức về vai trò của không gian mạng cũng được nhìn nhận đúng đắn hơn, với ý nghĩa là một không gian sinh tồn mở rộng, một lãnh thổ mới với tầm quan trọng ngang bằng các vùng lãnh thổ khác như trên đất liền, trên biển.

Việt Nam là một trong những quốc gia có số lượng người sử dụng internet và mạng xã hội lớn nhất thế giới, phổ biến là Facebook, TikTok, YouTube, Instagram, Zalo, Mocha, Lotus,... Theo Báo cáo tổng quan về xu hướng digital toàn cầu tính đến tháng 2/2022, Việt Nam có 72,10 triệu người dùng internet (chiếm tỷ lệ 73,2% dân số), số tài khoản mạng xã hội được kích hoạt là 76,95 triệu (chiếm tỷ lệ 78,1% dân số).

Tuy nhiên, theo thống kê của Bộ Công an, trong 5 năm qua, đã phát hiện, đấu tranh, xử lý hơn 2.300 chuyên án, khởi tố hơn 1.100 vụ với hơn 1.000 đối tượng và xử phạt hành chính 51 vụ liên quan tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản qua không gian mạng. Ðáng chú ý ở Việt Nam, thanh thiếu niên, trẻ em đang chiếm tới 1/3 số người sử dụng internet. Ðây là đối tượng rất dễ tổn thương khi bị xâm phạm riêng tư và thông tin cá nhân; dễ bị tiếp xúc với các nội dung bạo lực, khiêu dâm; có nguy cơ cao bị tấn công, xâm hại tình dục, bắt nạt trực tuyến…

Nhiều nguy cơ, thách thức tiềm ẩn đe dọa an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội trên không gian mạng đã và đang diễn ra. Có thể kể đến các chiến dịch tấn công mạng quy mô lớn nhằm vào hạ tầng công nghệ thông tin trọng yếu của quốc gia, gián điệp mạng, khủng bố mạng, kêu gọi tài trợ khủng bố, tội phạm mạng, tán phát tin giả… gây ra những hậu quả khôn lường.

Theo số liệu công bố trong Sách trắng Công nghệ thông tin và Truyền thông Việt Nam (2021), số cuộc tấn công mạng gây ra sự cố vào các hệ thống thông tin tại Việt Nam không ngừng gia tăng, năm 2017 là 13.382 cuộc, năm 2018 là 10.220 cuộc, năm 2019 là 5.176 cuộc và năm 2020 là 6.829 cuộc. Chỉ tính riêng năm tháng đầu năm 2022, Bộ Thông tin và Truyền thông cho biết đã có 5.463 cuộc tấn công mạng gây ra sự cố vào các hệ thống thông tin tại Việt Nam.

Nguy hiểm hơn, các thế lực thù địch thường xuyên lợi dụng mạng xã hội để xuyên tạc cương lĩnh, chủ trương, đường lối của Ðảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước nhằm phủ nhận vai trò của Ðảng cũng như chế độ xã hội chủ nghĩa tại Việt Nam. Chúng sử dụng nhiều thủ đoạn tinh vi hòng lôi kéo, kích động, dụ dỗ những phần tử bất mãn, những người nhẹ dạ cả tin, thiếu hiểu biết tập hợp thành lực lượng chống đối, biểu tình, phát tán tài liệu gây mất ổn định an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, âm mưu lật đổ chế độ.

Thực tế trên cho thấy bảo vệ an toàn an ninh mạng là yêu cầu có tính cấp bách, hàng đầu của nhiều quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam với mục tiêu đặt ra, đó là: chú trọng nhiệm vụ xây dựng không gian mạng lành mạnh, không gây phương hại đến an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội, quyền và lợi ích hợp pháp của các cơ quan, tổ chức, cá nhân; phòng ngừa, kịp thời phát hiện, ngăn chặn, xử lý hành vi xâm phạm an ninh mạng.

Việt Nam đã ban hành Luật An ninh mạng (năm 2018) để quản lý hoạt động đối với lĩnh vực đặc thù này. Ðây cũng là việc làm cần thiết mà nhiều quốc gia đang áp dụng. Cụ thể, theo số liệu thống kê của Liên hợp quốc, hiện có 138 quốc gia (trong đó có 95 nước đang phát triển) đã ban hành Luật An ninh mạng. Tuy nhiên, một số tổ chức, cá nhân thiếu thiện chí, phản động, cực đoan đã xuyên tạc, phủ nhận Luật An ninh mạng một cách quyết liệt, với luận điệu “luật vi phạm quyền con người”, “đàn áp bất đồng chính kiến”, “bóp nghẹt quyền tự do dân chủ, tự do ngôn luận”... Những đối tượng này lợi dụng nhiều sự kiện chính trị, pháp lý ở Việt Nam để tranh thủ bôi nhọ, kích động người dân nhằm mục đích chống phá công cuộc xây dựng và phát triển đất nước.

Có thể thấy thời gian qua ở Việt Nam công tác bảo vệ an toàn không gian mạng gặp không ít hạn chế, khó khăn do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan. Từ đây đòi hỏi phải có sự đổi mới mạnh mẽ về tư duy và phương thức hành động để nhiệm vụ này đạt hiệu quả cao hơn. Cụ thể cần xác định đây không chỉ là trách nhiệm của Nhà nước, của các cơ quan chức năng mà còn là nghĩa vụ, trách nhiệm đối với mỗi công dân.

Mỗi tổ chức, cá nhân cần hiểu và nắm vững nội dung, ý nghĩa và giá trị của Luật An ninh mạng về trách nhiệm và quyền lợi, nghĩa vụ và những hành vi bị cấm trên không gian mạng như: tổ chức, hoạt động, cấu kết, xúi giục, mua chuộc, lừa gạt, lôi kéo, đào tạo, huấn luyện người chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; xuyên tạc lịch sử, phủ nhận thành tựu cách mạng, phá hoại khối đại đoàn kết toàn dân tộc, xúc phạm tôn giáo, phân biệt đối xử về giới, phân biệt chủng tộc; thông tin sai sự thật gây hoang mang trong nhân dân, gây thiệt hại cho hoạt động kinh tế-xã hội, gây khó khăn cho hoạt động của cơ quan nhà nước hoặc người thi hành công vụ, xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân khác; hoạt động mại dâm, tệ nạn xã hội, mua bán người; đăng tải thông tin dâm ô, đồi trụy, tội ác; phá hoại thuần phong, mỹ tục của dân tộc, đạo đức xã hội, sức khỏe của cộng đồng và các hành vi xâm phạm khác... Tuân thủ và thực hiện đúng pháp luật sẽ giúp mỗi tổ chức, cá nhân tự bảo vệ bản thân, gia đình, bạn bè, từ đó góp phần bảo vệ không gian mạng trong sạch, lành mạnh.

Các tổ chức, cá nhân cần trang bị kiến thức, nắm bắt các thủ đoạn tấn công mạng và cách thức xử lý; thiết lập những thói quen thường xuyên bảo vệ thông tin của cá nhân, tổ chức như sử dụng phần mềm quét virus, sao lưu dự phòng bằng ổ cứng ngoài, dịch vụ lưu trữ đám mây; nghiên cứu kỹ trước khi like và share các thông tin, bài viết, đường link, nếu có nghi ngờ phải kiểm tra nguy cơ lộ lọt thông tin cá nhân qua Trung tâm xử lý tấn công mạng Việt Nam.

Các phụ huynh cần khuyến cáo con em cảnh giác trước những nguy cơ, rủi ro trên môi trường mạng, hình thành kỹ năng tự bảo vệ bản thân và tìm kiếm sự giúp đỡ từ cha mẹ, người chăm sóc, thầy giáo, cô giáo và các cơ quan chức năng khi đối mặt nguy cơ bị đe dọa trên mạng xã hội.

Các cơ quan chức năng cần chú trọng hơn nữa công tác tuyên truyền, phổ biến, hướng dẫn cộng đồng các quy định của Luật An ninh mạng nói riêng và pháp luật nói chung với mục tiêu góp phần xây dựng không gian mạng lành mạnh từ cơ sở, tăng cường kỹ năng nhận diện âm mưu, thủ đoạn gây mất an ninh mạng, âm mưu “diễn biến hòa bình”, kích động, lôi kéo, lợi dụng vỏ bọc “diễn đàn dân chủ”, “xã hội dân sự”… để chống phá Ðảng, Nhà nước Việt Nam; xây dựng lực lượng chuyên trách bảo vệ không gian mạng, bảo đảm an ninh kinh tế số, đào tạo kết hợp kiến thức khoa học kỹ thuật và công nghệ với bồi dưỡng nghiệp vụ an ninh bảo vệ không gian mạng; xây dựng quyền kiểm soát, xác định chủ quyền quốc gia trên không gian mạng, áp dụng các biện pháp bảo vệ liên tục về thông tin với các hệ thống thông tin quan trọng của quốc gia, sớm phát hiện, ngăn chặn, đấu tranh với các tội phạm tấn công mạng, gián điệp mạng. Sự phối kết hợp chặt chẽ của các cơ quan chức năng và các tổ chức, cá nhân trong việc thực hiện nhiệm vụ bảo vệ an ninh mạng sẽ là cách thiết thực để bảo vệ an ninh quốc gia, góp phần xây dựng môi trường xã hội ổn định cho cả cộng đồng.